ЪЯРЯЙАН ДАШЫЙЫЪЫЛАРЫНЫН ЙЦРЦКЛЦЙЦ (бярк ъисмдя) – електрик сащясинин бярк нагиллярдя йаратдыьы йцкдашыйыъыларын истигамятлянмиш щярякят сцрятинин (υdr дрейф сцрят и) бу сащянин Е интенсивлийиня олан нисбяти: μ=υдр/Е. (1)
Ейни бир ъисмдя мцхтялиф нюв йцкдашыйыъыларын йцрцклцкляри (μ), анизотроп кристалларда ися сащянин истигамятиндян асылы олараг ейни бир нюв йцкдашыйыъыларын йцрцклцкляри фярглянирляр. Електрон вя дешиклярин йцрцклцйц електронларын кристалда сяпилмя просесляри иля тяйин едилир. Кристал гяфясин дефектляриндян вя щямчинин онун истилик рягсляриндян (фононлар) сяпилмя баш верир. Йцкдашыйыъы фонон бурахмаг вя йа удмагла юз квазиимпулсуну вя демяли, сцрятини дяйишир. Она эюря дя μ темп-рдан чох асылыдыр. Отаг темп-рунда (Т≈300К) ясасян фононлардан сяпилмя цстцнлцк тяшкил едир, темп-рун ашаьы дцшмяси иля бу просесин ещтималы азалыр вя дефектлярдян (хцсусян йцклянмиш) сяпилмя ясас йер тутур ки, бунун да ещтималы йцкдашыйыъыларын енержисинин азалмасы иля артыр. Орта дрейф сцряти υdr =еЕτ /м*, бурада е – йцк, м* – еффектив кцтля, τ – ики ардыъыл сяпилмя акты арасындакы заман интервалыдыр (сярбяст йола сярф ол у- нан зама н). Бурадан: μ = еτ /м*. (2) Бярк нагиллярдя Ъ.д.й. эениш интервалда (105см2/сан – 10–3см2/сан) дяйишир вя Т=300К-дя кичик олур. Дяйишян електрик сащясиндя υdr фазаъа сащянин Е интенсивлийи иля цст-цстя дцшмяйя биляр вя о заман Ъ.д.й. сащянин тезлийиндян асылы олур.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
ЪЯРЯЙАН ДАШЫЙЫЪЫЛАРЫНЫН ЙЦРЦКЛЦЙЦ (бярк ъисмдя) – електрик сащясинин бярк нагиллярдя йаратдыьы йцкдашыйыъыларын истигамятлянмиш щярякят сцрятинин (υdr дрейф сцрят и) бу сащянин Е интенсивлийиня олан нисбяти: μ=υдр/Е. (1)
Ейни бир ъисмдя мцхтялиф нюв йцкдашыйыъыларын йцрцклцкляри (μ), анизотроп кристалларда ися сащянин истигамятиндян асылы олараг ейни бир нюв йцкдашыйыъыларын йцрцклцкляри фярглянирляр. Електрон вя дешиклярин йцрцклцйц електронларын кристалда сяпилмя просесляри иля тяйин едилир. Кристал гяфясин дефектляриндян вя щямчинин онун истилик рягсляриндян (фононлар) сяпилмя баш верир. Йцкдашыйыъы фонон бурахмаг вя йа удмагла юз квазиимпулсуну вя демяли, сцрятини дяйишир. Она эюря дя μ темп-рдан чох асылыдыр. Отаг темп-рунда (Т≈300К) ясасян фононлардан сяпилмя цстцнлцк тяшкил едир, темп-рун ашаьы дцшмяси иля бу просесин ещтималы азалыр вя дефектлярдян (хцсусян йцклянмиш) сяпилмя ясас йер тутур ки, бунун да ещтималы йцкдашыйыъыларын енержисинин азалмасы иля артыр. Орта дрейф сцряти υdr =еЕτ /м*, бурада е – йцк, м* – еффектив кцтля, τ – ики ардыъыл сяпилмя акты арасындакы заман интервалыдыр (сярбяст йола сярф ол у- нан зама н). Бурадан: μ = еτ /м*. (2) Бярк нагиллярдя Ъ.д.й. эениш интервалда (105см2/сан – 10–3см2/сан) дяйишир вя Т=300К-дя кичик олур. Дяйишян електрик сащясиндя υdr фазаъа сащянин Е интенсивлийи иля цст-цстя дцшмяйя биляр вя о заман Ъ.д.й. сащянин тезлийиндян асылы олур.
ЪЯРЯЙАН ДАШЫЙЫЪЫЛАРЫНЫН ЙЦРЦКЛЦЙЦ (бярк ъисмдя) – електрик сащясинин бярк нагиллярдя йаратдыьы йцкдашыйыъыларын истигамятлянмиш щярякят сцрятинин (υdr дрейф сцрят и) бу сащянин Е интенсивлийиня олан нисбяти: μ=υдр/Е. (1)
Ейни бир ъисмдя мцхтялиф нюв йцкдашыйыъыларын йцрцклцкляри (μ), анизотроп кристалларда ися сащянин истигамятиндян асылы олараг ейни бир нюв йцкдашыйыъыларын йцрцклцкляри фярглянирляр. Електрон вя дешиклярин йцрцклцйц електронларын кристалда сяпилмя просесляри иля тяйин едилир. Кристал гяфясин дефектляриндян вя щямчинин онун истилик рягсляриндян (фононлар) сяпилмя баш верир. Йцкдашыйыъы фонон бурахмаг вя йа удмагла юз квазиимпулсуну вя демяли, сцрятини дяйишир. Она эюря дя μ темп-рдан чох асылыдыр. Отаг темп-рунда (Т≈300К) ясасян фононлардан сяпилмя цстцнлцк тяшкил едир, темп-рун ашаьы дцшмяси иля бу просесин ещтималы азалыр вя дефектлярдян (хцсусян йцклянмиш) сяпилмя ясас йер тутур ки, бунун да ещтималы йцкдашыйыъыларын енержисинин азалмасы иля артыр. Орта дрейф сцряти υdr =еЕτ /м*, бурада е – йцк, м* – еффектив кцтля, τ – ики ардыъыл сяпилмя акты арасындакы заман интервалыдыр (сярбяст йола сярф ол у- нан зама н). Бурадан: μ = еτ /м*. (2) Бярк нагиллярдя Ъ.д.й. эениш интервалда (105см2/сан – 10–3см2/сан) дяйишир вя Т=300К-дя кичик олур. Дяйишян електрик сащясиндя υdr фазаъа сащянин Е интенсивлийи иля цст-цстя дцшмяйя биляр вя о заман Ъ.д.й. сащянин тезлийиндян асылы олур.
