Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
III CİLD (BABİNGER - BAXŞƏLİYEV)
    BAĞIRSAQ KEÇMƏZLİYİ

    баьырсагдакы мющтявиййатын нормал щярякятинин позулмасы. Эедишиня эюря кяскин (иле ус) вя хроники, формасына эюря механики вя динамик олур; бунунла йанашы онлардан щяр бири там, йахуд натамам ола биляр. М е х а н и к и Б.к.-ня баьырсаг мян фя зи ни даралдан баьырсагдахили вя йа баьырсаг данкянар мцхтялиф манеяляр (шиш, ас ка ридоз вя с. нятиъясиндя обтурасион Б.к.), йахуд баьырсаьын чеврилмяси, инваэи насийасы, дцйцнлянмяси (боьулмуш Б.к.) иля нятиъялянян иннервасийа позунтулары сябяб олур. Баьырсаг мянфязинин натамам обтурасийасы заманы кечилмязлик симптомлары эащ йараныр, эащ итир, сонда перисталтиканын эцълянмяси баьырсаг диварынын манеядян йухары щиссясинин щипер трофийасы иля нятиъялянир. Там обтураси йа заманы газ манеядян йухары баьырсаг илэяклярини шиширдир, ашаьы илэякляр ися йыьылмыш щалда галыр. Баьырсагларын долмасы антипе ристалтикайа, бу да мющтявиййатын мядя васитясиля бошалмасына (гусма) сябяб олур. Баьырсаг диварындакы дяйишикликляр заманы инфексийалы майе гарын бошлу уна сызыр вя перитонит инкишаф едир. Механики Б.к.-нин яламятляри: гарында сан ъылы аь рылар, баьыр сагларын кюпмяси, няъис вя газын кечмямяси (дефекасийа тутманын яввялиндя ола биляр), гусма, гарын диварынын эярэинляшмяси вя (перитонит за ма ны) перитонун гыъыглан масы. Натамам Б.к. за маны эюстярилян яламятляр ималядян (тямизляйиъи, щипертоник, сифонлу) сонра кясилир, лакин бир мцддятдян сонра йенидян башлайыр. Симптомларын, интоксикасийанын эетдикъя артмасы сяъиййявидир; мцбадиля просесля ринин кяскин позулмасындан вя йа перитонитдян юлцм баш веря биляр. Механики Б.к.-нин мцалиъяси ъярращи цсулладыр. Динамик Б.к.-нин ясасыны дамар-синир позулмалары (спазма, ъярращи ямялиййат нятиъяси вя с.) тяшкил едир. Спаз матик Б.к. функсионал позулмалар, бязян зящярляйиъи тясирляр нятиъясиндя баш верир вя баьырсагларын цмуми спазмасы иля сяъиййялянир; адятян, мцвяггяти олур; лакин бир сыра щалда узун сцрдцкдя баьырсаг дивары гидаланмасынын позулмасына, онун юлэцнляшмясиня вя аьыр цмуми позулмалара эятириб чыхарыр. Ифлиъ Б.к. щямишя икин ъи ли олур вя чох вахт перитонитин инкишаф етмяси иля аьырлашыр. Яламятляри: спазматик Б.к. заманы кяскин аьры, аьрынын тядриъян шид дятлянмяси, перисталтиканын олмамасы, сон радан шырылты кцйц. Бундан сонра зящярлянмя яламятляри артыр. Диагностикада Б.к.-нин формасынын мцяййян едилмяси щялледиъи ящямиййятя маликдир, чцнки мцалиъянин тактикасы бундан асылыдыр. Ди - на мик Б.к.-нин мцалиъяси чох щалда консерватив цсулладыр: спазматик формада дяри алтына атропин вурулур, бюйрякятрафы (паранефрал) новокаин блокадасы едилир; ифлиъ Б.к. заманы мядянин бошалдылма интубасийасы (арасы кясилмядян хцсуси бору васитяиля сорулма) апарылыр, ганглиоблокаторлар йеридилир. Бязи щалларда ъярращи ямялиййат тятбиг етмякля баьырсагларын бу вя йа диэяр бошалдылма цсулларындан (гастростомийа, илеостомийа, секостомийа вя с.) истифадя олунур.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
BABİNGER – BAXŞƏLİYEV
    BAĞIRSAQ KEÇMƏZLİYİ

    баьырсагдакы мющтявиййатын нормал щярякятинин позулмасы. Эедишиня эюря кяскин (иле ус) вя хроники, формасына эюря механики вя динамик олур; бунунла йанашы онлардан щяр бири там, йахуд натамам ола биляр. М е х а н и к и Б.к.-ня баьырсаг мян фя зи ни даралдан баьырсагдахили вя йа баьырсаг данкянар мцхтялиф манеяляр (шиш, ас ка ридоз вя с. нятиъясиндя обтурасион Б.к.), йахуд баьырсаьын чеврилмяси, инваэи насийасы, дцйцнлянмяси (боьулмуш Б.к.) иля нятиъялянян иннервасийа позунтулары сябяб олур. Баьырсаг мянфязинин натамам обтурасийасы заманы кечилмязлик симптомлары эащ йараныр, эащ итир, сонда перисталтиканын эцълянмяси баьырсаг диварынын манеядян йухары щиссясинин щипер трофийасы иля нятиъялянир. Там обтураси йа заманы газ манеядян йухары баьырсаг илэяклярини шиширдир, ашаьы илэякляр ися йыьылмыш щалда галыр. Баьырсагларын долмасы антипе ристалтикайа, бу да мющтявиййатын мядя васитясиля бошалмасына (гусма) сябяб олур. Баьырсаг диварындакы дяйишикликляр заманы инфексийалы майе гарын бошлу уна сызыр вя перитонит инкишаф едир. Механики Б.к.-нин яламятляри: гарында сан ъылы аь рылар, баьыр сагларын кюпмяси, няъис вя газын кечмямяси (дефекасийа тутманын яввялиндя ола биляр), гусма, гарын диварынын эярэинляшмяси вя (перитонит за ма ны) перитонун гыъыглан масы. Натамам Б.к. за маны эюстярилян яламятляр ималядян (тямизляйиъи, щипертоник, сифонлу) сонра кясилир, лакин бир мцддятдян сонра йенидян башлайыр. Симптомларын, интоксикасийанын эетдикъя артмасы сяъиййявидир; мцбадиля просесля ринин кяскин позулмасындан вя йа перитонитдян юлцм баш веря биляр. Механики Б.к.-нин мцалиъяси ъярращи цсулладыр. Динамик Б.к.-нин ясасыны дамар-синир позулмалары (спазма, ъярращи ямялиййат нятиъяси вя с.) тяшкил едир. Спаз матик Б.к. функсионал позулмалар, бязян зящярляйиъи тясирляр нятиъясиндя баш верир вя баьырсагларын цмуми спазмасы иля сяъиййялянир; адятян, мцвяггяти олур; лакин бир сыра щалда узун сцрдцкдя баьырсаг дивары гидаланмасынын позулмасына, онун юлэцнляшмясиня вя аьыр цмуми позулмалара эятириб чыхарыр. Ифлиъ Б.к. щямишя икин ъи ли олур вя чох вахт перитонитин инкишаф етмяси иля аьырлашыр. Яламятляри: спазматик Б.к. заманы кяскин аьры, аьрынын тядриъян шид дятлянмяси, перисталтиканын олмамасы, сон радан шырылты кцйц. Бундан сонра зящярлянмя яламятляри артыр. Диагностикада Б.к.-нин формасынын мцяййян едилмяси щялледиъи ящямиййятя маликдир, чцнки мцалиъянин тактикасы бундан асылыдыр. Ди - на мик Б.к.-нин мцалиъяси чох щалда консерватив цсулладыр: спазматик формада дяри алтына атропин вурулур, бюйрякятрафы (паранефрал) новокаин блокадасы едилир; ифлиъ Б.к. заманы мядянин бошалдылма интубасийасы (арасы кясилмядян хцсуси бору васитяиля сорулма) апарылыр, ганглиоблокаторлар йеридилир. Бязи щалларда ъярращи ямялиййат тятбиг етмякля баьырсагларын бу вя йа диэяр бошалдылма цсулларындан (гастростомийа, илеостомийа, секостомийа вя с.) истифадя олунур.

    BAĞIRSAQ KEÇMƏZLİYİ

    баьырсагдакы мющтявиййатын нормал щярякятинин позулмасы. Эедишиня эюря кяскин (иле ус) вя хроники, формасына эюря механики вя динамик олур; бунунла йанашы онлардан щяр бири там, йахуд натамам ола биляр. М е х а н и к и Б.к.-ня баьырсаг мян фя зи ни даралдан баьырсагдахили вя йа баьырсаг данкянар мцхтялиф манеяляр (шиш, ас ка ридоз вя с. нятиъясиндя обтурасион Б.к.), йахуд баьырсаьын чеврилмяси, инваэи насийасы, дцйцнлянмяси (боьулмуш Б.к.) иля нятиъялянян иннервасийа позунтулары сябяб олур. Баьырсаг мянфязинин натамам обтурасийасы заманы кечилмязлик симптомлары эащ йараныр, эащ итир, сонда перисталтиканын эцълянмяси баьырсаг диварынын манеядян йухары щиссясинин щипер трофийасы иля нятиъялянир. Там обтураси йа заманы газ манеядян йухары баьырсаг илэяклярини шиширдир, ашаьы илэякляр ися йыьылмыш щалда галыр. Баьырсагларын долмасы антипе ристалтикайа, бу да мющтявиййатын мядя васитясиля бошалмасына (гусма) сябяб олур. Баьырсаг диварындакы дяйишикликляр заманы инфексийалы майе гарын бошлу уна сызыр вя перитонит инкишаф едир. Механики Б.к.-нин яламятляри: гарында сан ъылы аь рылар, баьыр сагларын кюпмяси, няъис вя газын кечмямяси (дефекасийа тутманын яввялиндя ола биляр), гусма, гарын диварынын эярэинляшмяси вя (перитонит за ма ны) перитонун гыъыглан масы. Натамам Б.к. за маны эюстярилян яламятляр ималядян (тямизляйиъи, щипертоник, сифонлу) сонра кясилир, лакин бир мцддятдян сонра йенидян башлайыр. Симптомларын, интоксикасийанын эетдикъя артмасы сяъиййявидир; мцбадиля просесля ринин кяскин позулмасындан вя йа перитонитдян юлцм баш веря биляр. Механики Б.к.-нин мцалиъяси ъярращи цсулладыр. Динамик Б.к.-нин ясасыны дамар-синир позулмалары (спазма, ъярращи ямялиййат нятиъяси вя с.) тяшкил едир. Спаз матик Б.к. функсионал позулмалар, бязян зящярляйиъи тясирляр нятиъясиндя баш верир вя баьырсагларын цмуми спазмасы иля сяъиййялянир; адятян, мцвяггяти олур; лакин бир сыра щалда узун сцрдцкдя баьырсаг дивары гидаланмасынын позулмасына, онун юлэцнляшмясиня вя аьыр цмуми позулмалара эятириб чыхарыр. Ифлиъ Б.к. щямишя икин ъи ли олур вя чох вахт перитонитин инкишаф етмяси иля аьырлашыр. Яламятляри: спазматик Б.к. заманы кяскин аьры, аьрынын тядриъян шид дятлянмяси, перисталтиканын олмамасы, сон радан шырылты кцйц. Бундан сонра зящярлянмя яламятляри артыр. Диагностикада Б.к.-нин формасынын мцяййян едилмяси щялледиъи ящямиййятя маликдир, чцнки мцалиъянин тактикасы бундан асылыдыр. Ди - на мик Б.к.-нин мцалиъяси чох щалда консерватив цсулладыр: спазматик формада дяри алтына атропин вурулур, бюйрякятрафы (паранефрал) новокаин блокадасы едилир; ифлиъ Б.к. заманы мядянин бошалдылма интубасийасы (арасы кясилмядян хцсуси бору васитяиля сорулма) апарылыр, ганглиоблокаторлар йеридилир. Бязи щалларда ъярращи ямялиййат тятбиг етмякля баьырсагларын бу вя йа диэяр бошалдылма цсулларындан (гастростомийа, илеостомийа, секостомийа вя с.) истифадя олунур.