Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
V CİLD (BRYÁNKA - ÇƏRMƏDİL NEKROPOLU)
    CÜYÜR

    ЪЦЙЦР, я л и к (Ъапреолус) – маралкимиляр фясилясиндян мямяли щейван ъинси. 2 нювц вар. Сибир Ъ.-цнцн (Ъ.пйгаргус) бядянинин уз. 151 см-ядяк, ъидов щцнд. 100 см-ядяк, кцтляси 60 кг-адяк olur. Авропа Ъ.-ц (Ъ. ъапреолус) кичикдир: бядянiniн уз. тягр. 136 см-ядяк, ъидов щцнд. 92 см-ядяк, кцтляси 40 кг-а гядяр oluр. Bядяни yaraшыqlы, гамятли, бойну узун, айаглары назик вя щцндцрдцр. Гулаглары узун вя енлидир. Йалныз еркяклярин буйнуз олур; о, нисбятян кичик (Сибир Ъ.- цндя иридир), кясийи дяйирмидir, эюзцстц чыхынтысы йохдур; адятян буйнузун уълары 3 чыхынтылыдыр. Рянэи биррянэли кцряни-гонур, гарны даща ачыг, гышда эцмцшц-гонур олур. Гуйруьу рудиментардыр, гуйругятрафы “ayna”, адятян, аьдыр. Авропа Ъ.-ц Авропанын щяр йериндя, Гафгаз вя Ъянуб-Гярби Асийада; Сибир Ъ.-ц Сибирин ъ.-унда, Узаг Шярг, Орта Асийа д-ры, Монголустан, Шимали вя Шярги Чиндя йайылмышдыр. Азярб.-да йашайан Ъ. Авропа йарымнювцдцр. Вахтиля респ.-да эениш йайылан Ъ. щазырда анъаг Бюйцк Гафгазыn, Кичик Гафгазын вя Лянкяран зонасынын даьятяйи мешяляриндя галмышдыр; мцщафизя олунур. Ъ. гарышыг мешяляря, эюлмячяли, аьаълары кясилмиш вя йа ачыг сащяляря (талалара) цстцнлцк верир. Чюлlцk вя сящраlыqlarda, су щювзяляри ятрафында йерляшян ъянэялликлярдя йашайыр, антропоэен ландшафтлары да севир. От биткиляри, аьаъ вя колларын йарпаг вя зоьлары, гышда колларын, ъаван аьаъларын тумуръуг вя назик будаглары иля гидаланыр. Йайда тяк-тяк, пайызда 10–30 фярддян ибарят сцрцлярля эязир. Сибир Ъ.-ц 500 фярддян ибарят сцрц иля кюч едя билир. Щювряйяэялмя ийул-октйабр айларыnдa oluр. Боьазлыг дюврц 6–9 айдыр: 2 (бязян 3) бала доьур. 11–12 (бязян 16) илядяк йашайыр.

    Авропа ъцйцрц (Ъaпреолус ъaпреолус).

     

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
BRYÁNKA – ÇƏRMƏDİL NEKROPOLU
    CÜYÜR

    ЪЦЙЦР, я л и к (Ъапреолус) – маралкимиляр фясилясиндян мямяли щейван ъинси. 2 нювц вар. Сибир Ъ.-цнцн (Ъ.пйгаргус) бядянинин уз. 151 см-ядяк, ъидов щцнд. 100 см-ядяк, кцтляси 60 кг-адяк olur. Авропа Ъ.-ц (Ъ. ъапреолус) кичикдир: бядянiniн уз. тягр. 136 см-ядяк, ъидов щцнд. 92 см-ядяк, кцтляси 40 кг-а гядяр oluр. Bядяни yaraшыqlы, гамятли, бойну узун, айаглары назик вя щцндцрдцр. Гулаглары узун вя енлидир. Йалныз еркяклярин буйнуз олур; о, нисбятян кичик (Сибир Ъ.- цндя иридир), кясийи дяйирмидir, эюзцстц чыхынтысы йохдур; адятян буйнузун уълары 3 чыхынтылыдыр. Рянэи биррянэли кцряни-гонур, гарны даща ачыг, гышда эцмцшц-гонур олур. Гуйруьу рудиментардыр, гуйругятрафы “ayna”, адятян, аьдыр. Авропа Ъ.-ц Авропанын щяр йериндя, Гафгаз вя Ъянуб-Гярби Асийада; Сибир Ъ.-ц Сибирин ъ.-унда, Узаг Шярг, Орта Асийа д-ры, Монголустан, Шимали вя Шярги Чиндя йайылмышдыр. Азярб.-да йашайан Ъ. Авропа йарымнювцдцр. Вахтиля респ.-да эениш йайылан Ъ. щазырда анъаг Бюйцк Гафгазыn, Кичик Гафгазын вя Лянкяран зонасынын даьятяйи мешяляриндя галмышдыр; мцщафизя олунур. Ъ. гарышыг мешяляря, эюлмячяли, аьаълары кясилмиш вя йа ачыг сащяляря (талалара) цстцнлцк верир. Чюлlцk вя сящраlыqlarda, су щювзяляри ятрафында йерляшян ъянэялликлярдя йашайыр, антропоэен ландшафтлары да севир. От биткиляри, аьаъ вя колларын йарпаг вя зоьлары, гышда колларын, ъаван аьаъларын тумуръуг вя назик будаглары иля гидаланыр. Йайда тяк-тяк, пайызда 10–30 фярддян ибарят сцрцлярля эязир. Сибир Ъ.-ц 500 фярддян ибарят сцрц иля кюч едя билир. Щювряйяэялмя ийул-октйабр айларыnдa oluр. Боьазлыг дюврц 6–9 айдыр: 2 (бязян 3) бала доьур. 11–12 (бязян 16) илядяк йашайыр.

    Авропа ъцйцрц (Ъaпреолус ъaпреолус).

     

    CÜYÜR

    ЪЦЙЦР, я л и к (Ъапреолус) – маралкимиляр фясилясиндян мямяли щейван ъинси. 2 нювц вар. Сибир Ъ.-цнцн (Ъ.пйгаргус) бядянинин уз. 151 см-ядяк, ъидов щцнд. 100 см-ядяк, кцтляси 60 кг-адяк olur. Авропа Ъ.-ц (Ъ. ъапреолус) кичикдир: бядянiniн уз. тягр. 136 см-ядяк, ъидов щцнд. 92 см-ядяк, кцтляси 40 кг-а гядяр oluр. Bядяни yaraшыqlы, гамятли, бойну узун, айаглары назик вя щцндцрдцр. Гулаглары узун вя енлидир. Йалныз еркяклярин буйнуз олур; о, нисбятян кичик (Сибир Ъ.- цндя иридир), кясийи дяйирмидir, эюзцстц чыхынтысы йохдур; адятян буйнузун уълары 3 чыхынтылыдыр. Рянэи биррянэли кцряни-гонур, гарны даща ачыг, гышда эцмцшц-гонур олур. Гуйруьу рудиментардыр, гуйругятрафы “ayna”, адятян, аьдыр. Авропа Ъ.-ц Авропанын щяр йериндя, Гафгаз вя Ъянуб-Гярби Асийада; Сибир Ъ.-ц Сибирин ъ.-унда, Узаг Шярг, Орта Асийа д-ры, Монголустан, Шимали вя Шярги Чиндя йайылмышдыр. Азярб.-да йашайан Ъ. Авропа йарымнювцдцр. Вахтиля респ.-да эениш йайылан Ъ. щазырда анъаг Бюйцк Гафгазыn, Кичик Гафгазын вя Лянкяран зонасынын даьятяйи мешяляриндя галмышдыр; мцщафизя олунур. Ъ. гарышыг мешяляря, эюлмячяли, аьаълары кясилмиш вя йа ачыг сащяляря (талалара) цстцнлцк верир. Чюлlцk вя сящраlыqlarda, су щювзяляри ятрафында йерляшян ъянэялликлярдя йашайыр, антропоэен ландшафтлары да севир. От биткиляри, аьаъ вя колларын йарпаг вя зоьлары, гышда колларын, ъаван аьаъларын тумуръуг вя назик будаглары иля гидаланыр. Йайда тяк-тяк, пайызда 10–30 фярддян ибарят сцрцлярля эязир. Сибир Ъ.-ц 500 фярддян ибарят сцрц иля кюч едя билир. Щювряйяэялмя ийул-октйабр айларыnдa oluр. Боьазлыг дюврц 6–9 айдыр: 2 (бязян 3) бала доьур. 11–12 (бязян 16) илядяк йашайыр.

    Авропа ъцйцрц (Ъaпреолус ъaпреолус).