ЧАПМА МАШЫНЫ – сцхур массивини даьытма просесини асанлашдырмаг мягсядиля галын файдалы газынты (кюмцр, йанар шист, дуз, балыггулаьылы ящянэ, туф вя с.) лайында дярин йарыг ачмаг цчцн машын; аз мейилли, маили вя дик лайларда ишляйя билир. 1761 илдя Б.Британийада М.Мензис кюмцрц чапмаг цчцн йаратдыьы илк механики тяртибата патент алмышдыр. 1852 илдя С.Боринг (Б.Британийа) Ч.м. цчцн фырланан дискли ишчи орган гурашдырды. 19 ясрин 50-ъи илляринин орталарында яввялъя пневматик, сонра електрик интигалы олан штанглы Ч.м., 1864 илдя ишчи органы бар олан зянъирли Ч.м. щазырланды. Кяскилярля тяъщиз едилмиш зянъирли барлары олан машынларын йарадылмасы иля 20 ясрин 30-ъу илляриндя дискли, штанглы вя зянъирли Ч.м.-лар ящямиййятини итирди. Ч.м.- нын конструксийасына ишчи орган (бар, штанг), трансмиссийа, ютцрмя (йердяйишмя) механизми, електрик вя йа пневматик мцщяррик дахилдир. Ч.м. иъра органынын типиня, ютцрмясиня, истифадя едилян енержи нювцня, ютцрмя сцрятинин низамланма цсулларына эюря тясниф олунур. Ясас нювляри кюндялян барлы, узунуна барлы, фырланан барлы вя универсал Ч.м.-дыр. Ч.м.-нын ясасында йцклямя машынлары, чапма-йцклямя машынлары вя кюмцрчыхаран комбайнларын илк конструксийалары щазырланмышдыр.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
ЧАПМА МАШЫНЫ – сцхур массивини даьытма просесини асанлашдырмаг мягсядиля галын файдалы газынты (кюмцр, йанар шист, дуз, балыггулаьылы ящянэ, туф вя с.) лайында дярин йарыг ачмаг цчцн машын; аз мейилли, маили вя дик лайларда ишляйя билир. 1761 илдя Б.Британийада М.Мензис кюмцрц чапмаг цчцн йаратдыьы илк механики тяртибата патент алмышдыр. 1852 илдя С.Боринг (Б.Британийа) Ч.м. цчцн фырланан дискли ишчи орган гурашдырды. 19 ясрин 50-ъи илляринин орталарында яввялъя пневматик, сонра електрик интигалы олан штанглы Ч.м., 1864 илдя ишчи органы бар олан зянъирли Ч.м. щазырланды. Кяскилярля тяъщиз едилмиш зянъирли барлары олан машынларын йарадылмасы иля 20 ясрин 30-ъу илляриндя дискли, штанглы вя зянъирли Ч.м.-лар ящямиййятини итирди. Ч.м.- нын конструксийасына ишчи орган (бар, штанг), трансмиссийа, ютцрмя (йердяйишмя) механизми, електрик вя йа пневматик мцщяррик дахилдир. Ч.м. иъра органынын типиня, ютцрмясиня, истифадя едилян енержи нювцня, ютцрмя сцрятинин низамланма цсулларына эюря тясниф олунур. Ясас нювляри кюндялян барлы, узунуна барлы, фырланан барлы вя универсал Ч.м.-дыр. Ч.м.-нын ясасында йцклямя машынлары, чапма-йцклямя машынлары вя кюмцрчыхаран комбайнларын илк конструксийалары щазырланмышдыр.
ЧАПМА МАШЫНЫ – сцхур массивини даьытма просесини асанлашдырмаг мягсядиля галын файдалы газынты (кюмцр, йанар шист, дуз, балыггулаьылы ящянэ, туф вя с.) лайында дярин йарыг ачмаг цчцн машын; аз мейилли, маили вя дик лайларда ишляйя билир. 1761 илдя Б.Британийада М.Мензис кюмцрц чапмаг цчцн йаратдыьы илк механики тяртибата патент алмышдыр. 1852 илдя С.Боринг (Б.Британийа) Ч.м. цчцн фырланан дискли ишчи орган гурашдырды. 19 ясрин 50-ъи илляринин орталарында яввялъя пневматик, сонра електрик интигалы олан штанглы Ч.м., 1864 илдя ишчи органы бар олан зянъирли Ч.м. щазырланды. Кяскилярля тяъщиз едилмиш зянъирли барлары олан машынларын йарадылмасы иля 20 ясрин 30-ъу илляриндя дискли, штанглы вя зянъирли Ч.м.-лар ящямиййятини итирди. Ч.м.- нын конструксийасына ишчи орган (бар, штанг), трансмиссийа, ютцрмя (йердяйишмя) механизми, електрик вя йа пневматик мцщяррик дахилдир. Ч.м. иъра органынын типиня, ютцрмясиня, истифадя едилян енержи нювцня, ютцрмя сцрятинин низамланма цсулларына эюря тясниф олунур. Ясас нювляри кюндялян барлы, узунуна барлы, фырланан барлы вя универсал Ч.м.-дыр. Ч.м.-нын ясасында йцклямя машынлары, чапма-йцклямя машынлары вя кюмцрчыхаран комбайнларын илк конструксийалары щазырланмышдыр.
