Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
V CİLD (BRYÁNKA - ÇƏRMƏDİL NEKROPOLU)
    ÇAYTİKANI

    ЧАЙТИКАНЫ (Щиппопщае) – ийдя фясилясиндян чохиллик икиевли битки ъинси. Будаглары тиканлы кол вя йа аьаъдыр. Йарпаглары хятвары вя йа хятвары-лансетвары, эцмцшц тцкъцклярля юртцлцдцр. Сары чичякляри айрыъинсиййятли, хырдадыр; еркякъик чичякляри икибюлцмлц чичякйанлыглы вя 4 еркякъикли,дишиъик чичякляри 2 дилимли борувары чичякйанлыглыдыр. Сары вя йа нарынъы-гырмызы мейвяси чяйирдяквары тохумлу, ляти сулу вя ятлидир. Аврасийанын, ясасян мцлайим гуршагларында 7 нювц, Азярб.-да 1 нювц – ади Ч. (Щ. рщамноидес) йайылмышдыр. Ч. дяниз, эюл сащилляриндя, чайларын субасарларында, гумлу, чынгыллы сащялярдя, даьларда 2100 м-ядяк йцксякликдя битир. Ч. мейвяверян вя декоратив биткидир; щямчинин гум, сцрцшмя, йамаъ вя йарьанларын бяркидилмяси, вя мешясалынмасы цчцн бе- ъярилир. Мейвясиндя (100 г-ында) 10–12 мг% каротин, 273 мг%-я гядяр Ъ витамини, 0,79 мг фол туршусу, Б групу, П, Е витаминляри олур; мцряббя, ъем, желе щазырланыр; мцалиъяви ящямиййятли Ч. йаьынын алынмасында лятиндян (10,4–14,95%) вя тохумундан (11–17%) истифадя едилир. Йаьын тяркиби каротин, каротиноидляр (180 мг%), токоферол (110 мг%) вя олеин, линол, палмитин, стеарин туршуларынын глисеридляринин гарышыьындан ибарятдир. Ч. йаьы бязи йаныг вя йараларын, дяринин шца зядялянмяляринин, екзема, йатаг йарасы хястяликляри вя с. мцалиъясиндя; селикли гишанын илтищабы, рентэен мцалиъяси, гида борусу хярчянэинин мцалиъяси заманы профилактика цчцн, мядя вя оникибармаг баьырсаьын хорасы, ушаглыг бойнунун ерозийасы, ушаглыг йолу илтищабы вя с.-дя истифадя едилир. Ч. йарпагларындан бойаг вя ашы маддяси алыныр.

             

    Чайтиканы (Щippophae rhamnoides). Колу вя мейвяси.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
BRYÁNKA – ÇƏRMƏDİL NEKROPOLU
    ÇAYTİKANI

    ЧАЙТИКАНЫ (Щиппопщае) – ийдя фясилясиндян чохиллик икиевли битки ъинси. Будаглары тиканлы кол вя йа аьаъдыр. Йарпаглары хятвары вя йа хятвары-лансетвары, эцмцшц тцкъцклярля юртцлцдцр. Сары чичякляри айрыъинсиййятли, хырдадыр; еркякъик чичякляри икибюлцмлц чичякйанлыглы вя 4 еркякъикли,дишиъик чичякляри 2 дилимли борувары чичякйанлыглыдыр. Сары вя йа нарынъы-гырмызы мейвяси чяйирдяквары тохумлу, ляти сулу вя ятлидир. Аврасийанын, ясасян мцлайим гуршагларында 7 нювц, Азярб.-да 1 нювц – ади Ч. (Щ. рщамноидес) йайылмышдыр. Ч. дяниз, эюл сащилляриндя, чайларын субасарларында, гумлу, чынгыллы сащялярдя, даьларда 2100 м-ядяк йцксякликдя битир. Ч. мейвяверян вя декоратив биткидир; щямчинин гум, сцрцшмя, йамаъ вя йарьанларын бяркидилмяси, вя мешясалынмасы цчцн бе- ъярилир. Мейвясиндя (100 г-ында) 10–12 мг% каротин, 273 мг%-я гядяр Ъ витамини, 0,79 мг фол туршусу, Б групу, П, Е витаминляри олур; мцряббя, ъем, желе щазырланыр; мцалиъяви ящямиййятли Ч. йаьынын алынмасында лятиндян (10,4–14,95%) вя тохумундан (11–17%) истифадя едилир. Йаьын тяркиби каротин, каротиноидляр (180 мг%), токоферол (110 мг%) вя олеин, линол, палмитин, стеарин туршуларынын глисеридляринин гарышыьындан ибарятдир. Ч. йаьы бязи йаныг вя йараларын, дяринин шца зядялянмяляринин, екзема, йатаг йарасы хястяликляри вя с. мцалиъясиндя; селикли гишанын илтищабы, рентэен мцалиъяси, гида борусу хярчянэинин мцалиъяси заманы профилактика цчцн, мядя вя оникибармаг баьырсаьын хорасы, ушаглыг бойнунун ерозийасы, ушаглыг йолу илтищабы вя с.-дя истифадя едилир. Ч. йарпагларындан бойаг вя ашы маддяси алыныр.

             

    Чайтиканы (Щippophae rhamnoides). Колу вя мейвяси.

    ÇAYTİKANI

    ЧАЙТИКАНЫ (Щиппопщае) – ийдя фясилясиндян чохиллик икиевли битки ъинси. Будаглары тиканлы кол вя йа аьаъдыр. Йарпаглары хятвары вя йа хятвары-лансетвары, эцмцшц тцкъцклярля юртцлцдцр. Сары чичякляри айрыъинсиййятли, хырдадыр; еркякъик чичякляри икибюлцмлц чичякйанлыглы вя 4 еркякъикли,дишиъик чичякляри 2 дилимли борувары чичякйанлыглыдыр. Сары вя йа нарынъы-гырмызы мейвяси чяйирдяквары тохумлу, ляти сулу вя ятлидир. Аврасийанын, ясасян мцлайим гуршагларында 7 нювц, Азярб.-да 1 нювц – ади Ч. (Щ. рщамноидес) йайылмышдыр. Ч. дяниз, эюл сащилляриндя, чайларын субасарларында, гумлу, чынгыллы сащялярдя, даьларда 2100 м-ядяк йцксякликдя битир. Ч. мейвяверян вя декоратив биткидир; щямчинин гум, сцрцшмя, йамаъ вя йарьанларын бяркидилмяси, вя мешясалынмасы цчцн бе- ъярилир. Мейвясиндя (100 г-ында) 10–12 мг% каротин, 273 мг%-я гядяр Ъ витамини, 0,79 мг фол туршусу, Б групу, П, Е витаминляри олур; мцряббя, ъем, желе щазырланыр; мцалиъяви ящямиййятли Ч. йаьынын алынмасында лятиндян (10,4–14,95%) вя тохумундан (11–17%) истифадя едилир. Йаьын тяркиби каротин, каротиноидляр (180 мг%), токоферол (110 мг%) вя олеин, линол, палмитин, стеарин туршуларынын глисеридляринин гарышыьындан ибарятдир. Ч. йаьы бязи йаныг вя йараларын, дяринин шца зядялянмяляринин, екзема, йатаг йарасы хястяликляри вя с. мцалиъясиндя; селикли гишанын илтищабы, рентэен мцалиъяси, гида борусу хярчянэинин мцалиъяси заманы профилактика цчцн, мядя вя оникибармаг баьырсаьын хорасы, ушаглыг бойнунун ерозийасы, ушаглыг йолу илтищабы вя с.-дя истифадя едилир. Ч. йарпагларындан бойаг вя ашы маддяси алыныр.

             

    Чайтиканы (Щippophae rhamnoides). Колу вя мейвяси.