ÇÖKMӘ YATAQLAR – çay və su hövzə­lərinin dibində çöküntüəmələgəlmə prose­sində formalaşmış faydalı qazıntı yataqları. Әmələgəlmə yerlərinə uyğun olaraq çay, bataqlıq, göl, dəniz və okean Ç.y.; çöküntü­ əmələgəlmə şəraitinə görə isə mexaniki, kimyəvi, biokimyəvi və eksqalyasion (vul­ kanogen­çökmə) tip Ç.y. ayrılır. Ç.y.-­da filiz kütlələri, adətən, lay, bəzən linza formasın­ da olur və bir qayda olaraq, müəyyən stra­tiqrafik mövqe tuturlar. Bəzən metamorfizm və tektonik hərəkətlərin təsirindən onlar deformasiyaya uğrayaraq daha mürəkkəb şəklə düşürlər. Yarandığı mərhələyə uyğun olaraq ilkin çökmə, diagenetik və katagene­ tik Ç.y. ayrılır.

Ç.y. mühüm sənaye əhəmiyyəti da­şıyırlar. Bütün yanar faydalı qazıntılar (neft, qaz, kömür, yanar şistlər), dəmir, manqan və alüminium filizlərinin bəzi tip yataqları, həmçinin bəzi əlvan və nadir metalların (U, Cu, V və s.) yataqları, tikinti materialları (qravelit, qum, gil, şistlər, əhəngdaşıları, tabaşir, dolomit, mergel, gips, yəşəm, trepel), daşduz, fosforit ya­taqları bura aiddir.