Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
IV CİLD (BƏZİRXANA - BİNNƏTOVA)
    BİOAKKUMULYASİYA

    БИОАККУМУЛЙÁСИЙА (био… + лат. аъъумулатио – топланма, йыьылма) – маддялярин ъанлы организмлярдяки (йахуд айры-айры  органлардакы) мигдарынын ятраф мцщитдякиня нисбятян артмасы просеси. Организмляр щям онларын йашадыглары мцщит цчцн тябии олан, щям дя инсан фяалиййяти нятиъясиндя ямяля эялян маддяляри (чиркляндириъиляри) юзцндя топлайа билир. Бир гайда олараг, “Б.” термини инсанын дахил етдийи чиркляндириъилярин организмлярдя топланмасы мянасында баша дцшцлцр. Чиркляндириъилярин мигдарынын трофик сявиййясинин гидаланма зянъириндя тядриъян йцксялмяси иля мцшайият олунан артмасы да Б. адланыр (бах Трофик зянъир). Адятян, трофик сявиййяси йцксяк олан, даща ири вя узунюмцрлц нювлярдя Б. габилиййяти даща айдын ифадя олунур вя маддя (йахуд онун метаболитляри) организмдян чыхмаьы чатдырмадыгда мцшащидя едилир. Чиркляндириъилярин топланмасы онларын кимйяви тябиятиндян, хариъи мцщитдя гатылыьындан вя давамлылыьындан, щяллолмасындан (суда щяллолмайан вя щяллолан маддяляр йаьда щяллолан маддяляря нисбятян чятин топланыр) вя с.-дян асылыдыр. Онлар гара ъийяр, пий вя сцмцк тохумаларында хцсусиля тез-тез топланыр. Бирэя йашайан мцхтялиф нювлярдя Б. физиоложи вя еколожи хцсусиййятлярдян асылы олараг мцхтялиф ъцр эедя биляр. ДДТ пестисиди вя онун тюрямяляринин организмдя топланмасы Б.-нын классик нцмунясидир. Б. тятбиги екотоксиколоэийа вя биомониторинг цчцн тядгигат предметидир.

    Яд: Беэон М., Щарпер Ж.Л., Тоwнсенд Ъ.Р. Еъолоэй: индивидуалс, популатионс анд ъоммунитиес. 3рд ед. Охф., 1996; Ъ о х Э.W. Ъонсерватион биолоэй. 2нд ед. Дубугуе, 1997.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
BƏZİRXANA – BİNNƏTOVA
    BİOAKKUMULYASİYA

    БИОАККУМУЛЙÁСИЙА (био… + лат. аъъумулатио – топланма, йыьылма) – маддялярин ъанлы организмлярдяки (йахуд айры-айры  органлардакы) мигдарынын ятраф мцщитдякиня нисбятян артмасы просеси. Организмляр щям онларын йашадыглары мцщит цчцн тябии олан, щям дя инсан фяалиййяти нятиъясиндя ямяля эялян маддяляри (чиркляндириъиляри) юзцндя топлайа билир. Бир гайда олараг, “Б.” термини инсанын дахил етдийи чиркляндириъилярин организмлярдя топланмасы мянасында баша дцшцлцр. Чиркляндириъилярин мигдарынын трофик сявиййясинин гидаланма зянъириндя тядриъян йцксялмяси иля мцшайият олунан артмасы да Б. адланыр (бах Трофик зянъир). Адятян, трофик сявиййяси йцксяк олан, даща ири вя узунюмцрлц нювлярдя Б. габилиййяти даща айдын ифадя олунур вя маддя (йахуд онун метаболитляри) организмдян чыхмаьы чатдырмадыгда мцшащидя едилир. Чиркляндириъилярин топланмасы онларын кимйяви тябиятиндян, хариъи мцщитдя гатылыьындан вя давамлылыьындан, щяллолмасындан (суда щяллолмайан вя щяллолан маддяляр йаьда щяллолан маддяляря нисбятян чятин топланыр) вя с.-дян асылыдыр. Онлар гара ъийяр, пий вя сцмцк тохумаларында хцсусиля тез-тез топланыр. Бирэя йашайан мцхтялиф нювлярдя Б. физиоложи вя еколожи хцсусиййятлярдян асылы олараг мцхтялиф ъцр эедя биляр. ДДТ пестисиди вя онун тюрямяляринин организмдя топланмасы Б.-нын классик нцмунясидир. Б. тятбиги екотоксиколоэийа вя биомониторинг цчцн тядгигат предметидир.

    Яд: Беэон М., Щарпер Ж.Л., Тоwнсенд Ъ.Р. Еъолоэй: индивидуалс, популатионс анд ъоммунитиес. 3рд ед. Охф., 1996; Ъ о х Э.W. Ъонсерватион биолоэй. 2нд ед. Дубугуе, 1997.

    BİOAKKUMULYASİYA

    БИОАККУМУЛЙÁСИЙА (био… + лат. аъъумулатио – топланма, йыьылма) – маддялярин ъанлы организмлярдяки (йахуд айры-айры  органлардакы) мигдарынын ятраф мцщитдякиня нисбятян артмасы просеси. Организмляр щям онларын йашадыглары мцщит цчцн тябии олан, щям дя инсан фяалиййяти нятиъясиндя ямяля эялян маддяляри (чиркляндириъиляри) юзцндя топлайа билир. Бир гайда олараг, “Б.” термини инсанын дахил етдийи чиркляндириъилярин организмлярдя топланмасы мянасында баша дцшцлцр. Чиркляндириъилярин мигдарынын трофик сявиййясинин гидаланма зянъириндя тядриъян йцксялмяси иля мцшайият олунан артмасы да Б. адланыр (бах Трофик зянъир). Адятян, трофик сявиййяси йцксяк олан, даща ири вя узунюмцрлц нювлярдя Б. габилиййяти даща айдын ифадя олунур вя маддя (йахуд онун метаболитляри) организмдян чыхмаьы чатдырмадыгда мцшащидя едилир. Чиркляндириъилярин топланмасы онларын кимйяви тябиятиндян, хариъи мцщитдя гатылыьындан вя давамлылыьындан, щяллолмасындан (суда щяллолмайан вя щяллолан маддяляр йаьда щяллолан маддяляря нисбятян чятин топланыр) вя с.-дян асылыдыр. Онлар гара ъийяр, пий вя сцмцк тохумаларында хцсусиля тез-тез топланыр. Бирэя йашайан мцхтялиф нювлярдя Б. физиоложи вя еколожи хцсусиййятлярдян асылы олараг мцхтялиф ъцр эедя биляр. ДДТ пестисиди вя онун тюрямяляринин организмдя топланмасы Б.-нын классик нцмунясидир. Б. тятбиги екотоксиколоэийа вя биомониторинг цчцн тядгигат предметидир.

    Яд: Беэон М., Щарпер Ж.Л., Тоwнсенд Ъ.Р. Еъолоэй: индивидуалс, популатионс анд ъоммунитиес. 3рд ед. Охф., 1996; Ъ о х Э.W. Ъонсерватион биолоэй. 2нд ед. Дубугуе, 1997.