Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VI CİLD (ÇİNÁB, Çenab - DƏMİRÇİYEVA)
    ÇURULAR

    ЧУРУЛАР, т й у р у л  а р, т й о р у л а р (юзлярини “йени торпаглары мянимсяйян адамлар” адландырырлар), т й у л а р, к р у л а р, к а з о л а р – Вйетнамын ъ.-унда (Ламдонг, Тхуанхай яйалятляри) даь тйамлары групундан халг. Сайлары 11 мин няфярдир. Бязи йерлярдя раглайлар вя кохоларла бирликдя йашайырлар. Дилляри тйам вя раглай дилляриня йахындыр. Мцстямлякя дюврцндя латын ялифбасы ясасында йазы йарадылмышдыр. Вйетнам дили вя йазысы, гисмян дя кохо дили йайылмышдыр. Яняняви инанъларыны горуйуб сахлайырлар, бязи йерлярдя христианлыг йайылмышдыр.

     Яняняви чуру еви.

    Ещтимал ки, тйамларла ейни яъдадлара маликдирляр. Ч.-ын рявайятляриня эюря онларын яъдадлары вахтиля Мяркязи Вйетнамын сащилйаны овалыьында йашамыш, тйамлардан айрылараг Ъянуби Вйетнамын даьлыг вя даьятяйи районларына кючмцшляр. Яняняви мяшьулиййятляри котан (гисмян тоха), суварма вя дямйя якинчилийи (чялтик, гарьыдалы, кюкцйумрулар, маниок, габаг вя с.), малдарлыг (кял, юкцз, донуз, кечи, ат), гушчулуг, йыьыъылыг, овчулуг вя балыгчылыгдыр. Сяняткарлыг сащяляриндян гамыш вя бамбукдан мяишят яшйаларынын щюрцлмяси, дямирчилик вя дулусчулуг инкишаф етмишдир.

    Кянд иъмаларына (плей) аьсаггаллар (поплей) башчылыг етмиш, шаманлар (гру, йух) иъмада бюйцк рол ойнамышлар. Гощумлуьу ана хятти цзря щесабланан бюйцк аиля (3–4-ъц няслядяк) цстцнлцк тяшкил едир. Никащ матрилокалдыр, елчилик йолу иля евлянмяк тяклифини гызлар едирляр вя никащ баьландыгдан сонра ики щяфтя яр евиндя йашайырлар. Варислик щцгугу да гызлара мяхсусдур. Дайынын аилядя бюйцк ролу вар. Кузен никащлары вя левират йайылмыш- дыр. Аьаъ вя бамбукдан тикилмиш яняняви евляри йортаъясаслыдыр. Узунсов евляр йайылмышдыр. Яняняви инанълары яъдадларын култу, анимизм, аграр култлардыр. Мусиги вя няьмя фолклору, яфсаня вя рявайятляр галмагдадыр.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ÇİNÁB, Çenab – DƏMİRÇİYEVA
    ÇURULAR

    ЧУРУЛАР, т й у р у л  а р, т й о р у л а р (юзлярини “йени торпаглары мянимсяйян адамлар” адландырырлар), т й у л а р, к р у л а р, к а з о л а р – Вйетнамын ъ.-унда (Ламдонг, Тхуанхай яйалятляри) даь тйамлары групундан халг. Сайлары 11 мин няфярдир. Бязи йерлярдя раглайлар вя кохоларла бирликдя йашайырлар. Дилляри тйам вя раглай дилляриня йахындыр. Мцстямлякя дюврцндя латын ялифбасы ясасында йазы йарадылмышдыр. Вйетнам дили вя йазысы, гисмян дя кохо дили йайылмышдыр. Яняняви инанъларыны горуйуб сахлайырлар, бязи йерлярдя христианлыг йайылмышдыр.

     Яняняви чуру еви.

    Ещтимал ки, тйамларла ейни яъдадлара маликдирляр. Ч.-ын рявайятляриня эюря онларын яъдадлары вахтиля Мяркязи Вйетнамын сащилйаны овалыьында йашамыш, тйамлардан айрылараг Ъянуби Вйетнамын даьлыг вя даьятяйи районларына кючмцшляр. Яняняви мяшьулиййятляри котан (гисмян тоха), суварма вя дямйя якинчилийи (чялтик, гарьыдалы, кюкцйумрулар, маниок, габаг вя с.), малдарлыг (кял, юкцз, донуз, кечи, ат), гушчулуг, йыьыъылыг, овчулуг вя балыгчылыгдыр. Сяняткарлыг сащяляриндян гамыш вя бамбукдан мяишят яшйаларынын щюрцлмяси, дямирчилик вя дулусчулуг инкишаф етмишдир.

    Кянд иъмаларына (плей) аьсаггаллар (поплей) башчылыг етмиш, шаманлар (гру, йух) иъмада бюйцк рол ойнамышлар. Гощумлуьу ана хятти цзря щесабланан бюйцк аиля (3–4-ъц няслядяк) цстцнлцк тяшкил едир. Никащ матрилокалдыр, елчилик йолу иля евлянмяк тяклифини гызлар едирляр вя никащ баьландыгдан сонра ики щяфтя яр евиндя йашайырлар. Варислик щцгугу да гызлара мяхсусдур. Дайынын аилядя бюйцк ролу вар. Кузен никащлары вя левират йайылмыш- дыр. Аьаъ вя бамбукдан тикилмиш яняняви евляри йортаъясаслыдыр. Узунсов евляр йайылмышдыр. Яняняви инанълары яъдадларын култу, анимизм, аграр култлардыр. Мусиги вя няьмя фолклору, яфсаня вя рявайятляр галмагдадыр.

    ÇURULAR

    ЧУРУЛАР, т й у р у л  а р, т й о р у л а р (юзлярини “йени торпаглары мянимсяйян адамлар” адландырырлар), т й у л а р, к р у л а р, к а з о л а р – Вйетнамын ъ.-унда (Ламдонг, Тхуанхай яйалятляри) даь тйамлары групундан халг. Сайлары 11 мин няфярдир. Бязи йерлярдя раглайлар вя кохоларла бирликдя йашайырлар. Дилляри тйам вя раглай дилляриня йахындыр. Мцстямлякя дюврцндя латын ялифбасы ясасында йазы йарадылмышдыр. Вйетнам дили вя йазысы, гисмян дя кохо дили йайылмышдыр. Яняняви инанъларыны горуйуб сахлайырлар, бязи йерлярдя христианлыг йайылмышдыр.

     Яняняви чуру еви.

    Ещтимал ки, тйамларла ейни яъдадлара маликдирляр. Ч.-ын рявайятляриня эюря онларын яъдадлары вахтиля Мяркязи Вйетнамын сащилйаны овалыьында йашамыш, тйамлардан айрылараг Ъянуби Вйетнамын даьлыг вя даьятяйи районларына кючмцшляр. Яняняви мяшьулиййятляри котан (гисмян тоха), суварма вя дямйя якинчилийи (чялтик, гарьыдалы, кюкцйумрулар, маниок, габаг вя с.), малдарлыг (кял, юкцз, донуз, кечи, ат), гушчулуг, йыьыъылыг, овчулуг вя балыгчылыгдыр. Сяняткарлыг сащяляриндян гамыш вя бамбукдан мяишят яшйаларынын щюрцлмяси, дямирчилик вя дулусчулуг инкишаф етмишдир.

    Кянд иъмаларына (плей) аьсаггаллар (поплей) башчылыг етмиш, шаманлар (гру, йух) иъмада бюйцк рол ойнамышлар. Гощумлуьу ана хятти цзря щесабланан бюйцк аиля (3–4-ъц няслядяк) цстцнлцк тяшкил едир. Никащ матрилокалдыр, елчилик йолу иля евлянмяк тяклифини гызлар едирляр вя никащ баьландыгдан сонра ики щяфтя яр евиндя йашайырлар. Варислик щцгугу да гызлара мяхсусдур. Дайынын аилядя бюйцк ролу вар. Кузен никащлары вя левират йайылмыш- дыр. Аьаъ вя бамбукдан тикилмиш яняняви евляри йортаъясаслыдыр. Узунсов евляр йайылмышдыр. Яняняви инанълары яъдадларын култу, анимизм, аграр култлардыр. Мусиги вя няьмя фолклору, яфсаня вя рявайятляр галмагдадыр.