ЧЫЛПАГ ИЛБИЗЛЯР – саплагэюзлцляр дястясиндян аь ъийярли, гарынайаглы гуру молйусклары; хариъи чанаьыны итирмишдир (мантийанын дахилиндя ящянэдян лювщя вя йа дянявяр шякилдя олан рудимент вар). Бядяни гурдабянзяр вя йа силиндрикдир. Эцндцзляр Ч.и. рцтубятли вя кюлэяли йерлярдя (дашларын, дюшямялярин алтында, торпаьын чатларында, коьушларда вя с.) эизлянир; торанлыг вя эеъя вахты 8–20°Ъ темп-рда вя кифайят гядяр рцтубят олдугда фяал олурлар. Яксяриййяти тарла, тярявяз, тцтцн вя диэяр биткиляря бюйцк зийан вурур. Бядянляри ифраз етдийи селикдян чох сцрцшкяндир. Азярб.-да 19 нюв вя йарымнюв Ч.и. вар. Онлар, ясасян, мешя даьятяйи вя даьлыг зоналарын рцтубятли йерляриндя йашайырлар. Лянкяран тябии зонасында 12 нюв Ч.и. гейдя алынмышдыр. Крйниъкиллус меланоъщепщалус Ч.и.-и Азярб. яразисиндя эениш йайылмышдыр. Башлыъа олараг мешя вя субалп зоналарында, су щювзяляринин сащилиндя дашларын вя отларын алтында, чцрцмцш кютцклярдя йашайырлар. Азярб. фаунасында ян ири Ч.и. Эигантомилах ледери нювцдцр. Даьлыг енлийарпаглы мешялярдя йашайыр, аьаъ габыгларынын, дашларын алтында вя гайаларын йарыьында эизлянир. Азярб.-да щямчинин Лимах маъулатус (Кален.), Еулимах брандти, Е. интермиттенс, Щйръанолестес велитарис, Пармаъелла ибера, Милах ъауъасиъус (Симр.) кими Ч.и.- я раст эялинир. Мцбаризя тядбирляри: агро-техники (баь вя бостанларын мящсул галыгларындан тямизлянмяси, сащялярин вя отлагларын гурудулмасы, алаг отларынын мящв едилмяси) вя кимйяви (лимасидлярдян истифадя) цсуллар тятбиг етмяк; якилмиш гиймятли битки сащялярини илбизляри гачыран маддялярдян (мазут, мис купоросу, кцл вя с.) истифадя етмяк. Ч.и.-и ял иля йыьмаг. Бязи Ч.и. к.т. щейванларында паразитлик едян бир сыра щелминтлярин аралыг сащибидир.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
ЧЫЛПАГ ИЛБИЗЛЯР – саплагэюзлцляр дястясиндян аь ъийярли, гарынайаглы гуру молйусклары; хариъи чанаьыны итирмишдир (мантийанын дахилиндя ящянэдян лювщя вя йа дянявяр шякилдя олан рудимент вар). Бядяни гурдабянзяр вя йа силиндрикдир. Эцндцзляр Ч.и. рцтубятли вя кюлэяли йерлярдя (дашларын, дюшямялярин алтында, торпаьын чатларында, коьушларда вя с.) эизлянир; торанлыг вя эеъя вахты 8–20°Ъ темп-рда вя кифайят гядяр рцтубят олдугда фяал олурлар. Яксяриййяти тарла, тярявяз, тцтцн вя диэяр биткиляря бюйцк зийан вурур. Бядянляри ифраз етдийи селикдян чох сцрцшкяндир. Азярб.-да 19 нюв вя йарымнюв Ч.и. вар. Онлар, ясасян, мешя даьятяйи вя даьлыг зоналарын рцтубятли йерляриндя йашайырлар. Лянкяран тябии зонасында 12 нюв Ч.и. гейдя алынмышдыр. Крйниъкиллус меланоъщепщалус Ч.и.-и Азярб. яразисиндя эениш йайылмышдыр. Башлыъа олараг мешя вя субалп зоналарында, су щювзяляринин сащилиндя дашларын вя отларын алтында, чцрцмцш кютцклярдя йашайырлар. Азярб. фаунасында ян ири Ч.и. Эигантомилах ледери нювцдцр. Даьлыг енлийарпаглы мешялярдя йашайыр, аьаъ габыгларынын, дашларын алтында вя гайаларын йарыьында эизлянир. Азярб.-да щямчинин Лимах маъулатус (Кален.), Еулимах брандти, Е. интермиттенс, Щйръанолестес велитарис, Пармаъелла ибера, Милах ъауъасиъус (Симр.) кими Ч.и.- я раст эялинир. Мцбаризя тядбирляри: агро-техники (баь вя бостанларын мящсул галыгларындан тямизлянмяси, сащялярин вя отлагларын гурудулмасы, алаг отларынын мящв едилмяси) вя кимйяви (лимасидлярдян истифадя) цсуллар тятбиг етмяк; якилмиш гиймятли битки сащялярини илбизляри гачыран маддялярдян (мазут, мис купоросу, кцл вя с.) истифадя етмяк. Ч.и.-и ял иля йыьмаг. Бязи Ч.и. к.т. щейванларында паразитлик едян бир сыра щелминтлярин аралыг сащибидир.
ЧЫЛПАГ ИЛБИЗЛЯР – саплагэюзлцляр дястясиндян аь ъийярли, гарынайаглы гуру молйусклары; хариъи чанаьыны итирмишдир (мантийанын дахилиндя ящянэдян лювщя вя йа дянявяр шякилдя олан рудимент вар). Бядяни гурдабянзяр вя йа силиндрикдир. Эцндцзляр Ч.и. рцтубятли вя кюлэяли йерлярдя (дашларын, дюшямялярин алтында, торпаьын чатларында, коьушларда вя с.) эизлянир; торанлыг вя эеъя вахты 8–20°Ъ темп-рда вя кифайят гядяр рцтубят олдугда фяал олурлар. Яксяриййяти тарла, тярявяз, тцтцн вя диэяр биткиляря бюйцк зийан вурур. Бядянляри ифраз етдийи селикдян чох сцрцшкяндир. Азярб.-да 19 нюв вя йарымнюв Ч.и. вар. Онлар, ясасян, мешя даьятяйи вя даьлыг зоналарын рцтубятли йерляриндя йашайырлар. Лянкяран тябии зонасында 12 нюв Ч.и. гейдя алынмышдыр. Крйниъкиллус меланоъщепщалус Ч.и.-и Азярб. яразисиндя эениш йайылмышдыр. Башлыъа олараг мешя вя субалп зоналарында, су щювзяляринин сащилиндя дашларын вя отларын алтында, чцрцмцш кютцклярдя йашайырлар. Азярб. фаунасында ян ири Ч.и. Эигантомилах ледери нювцдцр. Даьлыг енлийарпаглы мешялярдя йашайыр, аьаъ габыгларынын, дашларын алтында вя гайаларын йарыьында эизлянир. Азярб.-да щямчинин Лимах маъулатус (Кален.), Еулимах брандти, Е. интермиттенс, Щйръанолестес велитарис, Пармаъелла ибера, Милах ъауъасиъус (Симр.) кими Ч.и.- я раст эялинир. Мцбаризя тядбирляри: агро-техники (баь вя бостанларын мящсул галыгларындан тямизлянмяси, сащялярин вя отлагларын гурудулмасы, алаг отларынын мящв едилмяси) вя кимйяви (лимасидлярдян истифадя) цсуллар тятбиг етмяк; якилмиш гиймятли битки сащялярини илбизляри гачыран маддялярдян (мазут, мис купоросу, кцл вя с.) истифадя етмяк. Ч.и.-и ял иля йыьмаг. Бязи Ч.и. к.т. щейванларында паразитлик едян бир сыра щелминтлярин аралыг сащибидир.
