АБИССÁЛ (йун. άβυσσος – дибсиз), абиссал зона – Дцнйа океанынын 2000 м-дян дярин щиссяси (макс. дяринлик 11022 м-дир – Мариа нову). Сащ. тягр. 305 млн. км2 -дир (Дцнйа океаны сащясинин тягр. 85%-и вя Йер сятщинин 60%-и). Океан дибинин 6000 м-дян дярин щиссяляри, адятян, ултраабиссал зона кими айрылыр. А. зонанын дибинин релйефи мцхтялифдир: чох щиссясини йасты, йахуд дяряли-тяпяли абиссал дцзянликляр тутур; орта- океан силсиляляри, платолар, вулканлар вя с. ири релйеф формалары да бурайа дахилдир.
А. зонанын сулары юз физики сяъиййяляриня эюря кифайят гядяр йекъинсдир. Онлар гцтб р-нларында ямяля эялир вя тягр. 5 см/сан сцрятля океан диби иля там гаранлыгда, темп-руну дяйишмядян (0,7–2°Ъ) екватора доьру щярякят едир. Дузлулуьу бцтцн енликлярдя, демяк олар ки, ейнидир (34,8±0,2‰). Тязйиги дяринликдян асылы олараг – (2–11)·107Па арасында дяйишир. Йцксяк тязйигя вя гида ещтийатларынын касадлыьына эюря А. зона фауна ъящятдян чох касыбдыр (дяниз фаунасынын нюв тяркибинин 1,5–3%-ни тяшкил едир). Ъанлылар ян чох 2500–3000 м дяринликлярдя щидротермал мящлулларын чыхдыьы йерин йахынлыгларында (“щяйат ващяляри”) мцшащидя едилир. Бурада ян истийядавамлы (113°Ъ) организмляр (архейляр) йашайыр. А. зона цчцн щолотуриляр, дяниз улдузлары, сапрофит йосунлары, бактерийалар, башыайаглы молйусклар, брахиоподлар, бир сыра балыглар вя с. сяъиййявидир. Организмлярин чоху ишыг сачыр.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
АБИССÁЛ (йун. άβυσσος – дибсиз), абиссал зона – Дцнйа океанынын 2000 м-дян дярин щиссяси (макс. дяринлик 11022 м-дир – Мариа нову). Сащ. тягр. 305 млн. км2 -дир (Дцнйа океаны сащясинин тягр. 85%-и вя Йер сятщинин 60%-и). Океан дибинин 6000 м-дян дярин щиссяляри, адятян, ултраабиссал зона кими айрылыр. А. зонанын дибинин релйефи мцхтялифдир: чох щиссясини йасты, йахуд дяряли-тяпяли абиссал дцзянликляр тутур; орта- океан силсиляляри, платолар, вулканлар вя с. ири релйеф формалары да бурайа дахилдир.
А. зонанын сулары юз физики сяъиййяляриня эюря кифайят гядяр йекъинсдир. Онлар гцтб р-нларында ямяля эялир вя тягр. 5 см/сан сцрятля океан диби иля там гаранлыгда, темп-руну дяйишмядян (0,7–2°Ъ) екватора доьру щярякят едир. Дузлулуьу бцтцн енликлярдя, демяк олар ки, ейнидир (34,8±0,2‰). Тязйиги дяринликдян асылы олараг – (2–11)·107Па арасында дяйишир. Йцксяк тязйигя вя гида ещтийатларынын касадлыьына эюря А. зона фауна ъящятдян чох касыбдыр (дяниз фаунасынын нюв тяркибинин 1,5–3%-ни тяшкил едир). Ъанлылар ян чох 2500–3000 м дяринликлярдя щидротермал мящлулларын чыхдыьы йерин йахынлыгларында (“щяйат ващяляри”) мцшащидя едилир. Бурада ян истийядавамлы (113°Ъ) организмляр (архейляр) йашайыр. А. зона цчцн щолотуриляр, дяниз улдузлары, сапрофит йосунлары, бактерийалар, башыайаглы молйусклар, брахиоподлар, бир сыра балыглар вя с. сяъиййявидир. Организмлярин чоху ишыг сачыр.
АБИССÁЛ (йун. άβυσσος – дибсиз), абиссал зона – Дцнйа океанынын 2000 м-дян дярин щиссяси (макс. дяринлик 11022 м-дир – Мариа нову). Сащ. тягр. 305 млн. км2 -дир (Дцнйа океаны сащясинин тягр. 85%-и вя Йер сятщинин 60%-и). Океан дибинин 6000 м-дян дярин щиссяляри, адятян, ултраабиссал зона кими айрылыр. А. зонанын дибинин релйефи мцхтялифдир: чох щиссясини йасты, йахуд дяряли-тяпяли абиссал дцзянликляр тутур; орта- океан силсиляляри, платолар, вулканлар вя с. ири релйеф формалары да бурайа дахилдир.
А. зонанын сулары юз физики сяъиййяляриня эюря кифайят гядяр йекъинсдир. Онлар гцтб р-нларында ямяля эялир вя тягр. 5 см/сан сцрятля океан диби иля там гаранлыгда, темп-руну дяйишмядян (0,7–2°Ъ) екватора доьру щярякят едир. Дузлулуьу бцтцн енликлярдя, демяк олар ки, ейнидир (34,8±0,2‰). Тязйиги дяринликдян асылы олараг – (2–11)·107Па арасында дяйишир. Йцксяк тязйигя вя гида ещтийатларынын касадлыьына эюря А. зона фауна ъящятдян чох касыбдыр (дяниз фаунасынын нюв тяркибинин 1,5–3%-ни тяшкил едир). Ъанлылар ян чох 2500–3000 м дяринликлярдя щидротермал мящлулларын чыхдыьы йерин йахынлыгларында (“щяйат ващяляри”) мцшащидя едилир. Бурада ян истийядавамлы (113°Ъ) организмляр (архейляр) йашайыр. А. зона цчцн щолотуриляр, дяниз улдузлары, сапрофит йосунлары, бактерийалар, башыайаглы молйусклар, брахиоподлар, бир сыра балыглар вя с. сяъиййявидир. Организмлярин чоху ишыг сачыр.
