Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VI CİLD (ÇİNÁB, Çenab - DƏMİRÇİYEVA)
    DANİMARKA-PRUSSİYA MÜHARİBƏLƏRİ (1848-1850; 1864)

    ДАНИМАРКА-ПРУССИЙА МЦЩАРИБЯЛЯРИ (1848–1850; 1864) – шяхси унийа ясасында Данимаркайа дахил олан Шимали Алманийа щерсоглуглары Шлезвиг, Щолштейн вя Лауенбург кнйазлыьыны яля кечирмяк цстцндя Пруссийанын Данимаркайа гаршы мцщарибяси. Щолштейн вя Лауенбург ейни заманда Алман иттифагынын (1815–66) цзвляри иди. Шимали Шлезвиг истисна олмагла щерсоглугларын ящалиси алман дилиндя данышырды.

    Данимарка-Пруссийа мцщарибяси (1848–50) Алманийада 1848–49 илляр ингилабынын тясири иля баш верди. 1848 илин мартында щерсоглугларда азадлыг щярякаты башлады. Щярякат иштиракчылары данимаркалы ЫЫЫ Фредерик тяряфиндян верилмиш щерсоглугларда вялиящдлик щаггында “Данимарканын крал гануну”на (1665) ясасланырдылар. Бу гануна эюря, Олденбурглар сцлаляси кясилдикдя щакимиййятя онун орта голу олан Августенбурглар иддиа едя билярдиляр. Августенбургларын нцмайяндяляри мцстягиллик уьрунда щяряката рящбярлик едирляр. 1848 ил мартын 23-дя йарадылан мцвяггяти щюкумят Шлезвиг вя Щолштейнин мцстягиллийини елан етди. Ейни заманда Данимаркайа мцщарибя елан олунду. Щерсоглуглары Данимаркадан гопармаьа ъан атан Пруссийа мцстягиллик уьрунда щярякатдан юз мараглары цчцн истифадя етмяк гярарына эялди. 1848 ил апрелин 6-да Алман иттифагы дювлятляринин гошунлары мцщарибя елан етмядян Шлезвиг вя Щолштейня дахил олду. Апрелин 23-дя Данимарка гошунлары Шлезвиг ш. йахынлыьында аьыр мяьлубиййятя уьрады. Бюйцк дювлятлярин тязйиги иля Пруссийа сепаратистляри дястяклямякдян имтина етди. 1848 ил августун 26-да Малмюдя Данимарка иля Пруссийа арасында 7 ай мцддятиня барышыг сазиши имзаланды. Сазишя эюря, щерсоглуглар Данимаркайа гайтарылды, мцвяггяти щюкумят бурахылды. 1849 илин йазында Пруссийа йенидян щярби ямялиййатлара башласа да, ийулун 10-да икинъи дяфя барышыг имзаламаьа мяъбур олду. 1850 ил ийулун 2-дя Берлиндя Данимарканын мцщарибяйягядярки сярщядлярини тясдиг едян сцлщ мцгавиляси, 1852 илдя ися Лондонда Шлезвигин Данимарканын тяркибиня гатылмамасы шяртиля щакимиййятин Олденбургларын кичик голу олан Глцксбурглара кечмясиня зяманят верян протокол имзаланды.

    1863 илин сонунда Данимаркада гя- бул олунмуш йени конститусийайа эюря Шлезвиг онун тяркиб щиссяси елан едилди. Бейнялхалг сазишин позулмасы, щямчинин Щолштейн вя Лауенбургун Алман иттифагына цзвлцйц сонунъунун Данимаркайа гаршы мцщарибяйя башламасы цчцн бящаня олду. 1863 илин декабрында Саксонийа- Щанновер гошунлары щерсоглугларын яразисиня сохулду. Пруссийанын Алманийада щяддиндян артыг гцввятлянмясинин гаршысыны алмаьа чалышан Австрийа да Данимаркайа гаршы чыхды. 1864 ил йанварын 16-да Австрийа вя Пруссийа Шлезвиг мясялясиня даир маддяни конститусийадан чыхармаьы Данимаркадан тяляб етди. Бу ултиматумун рядд едилмясиндян сонра Австрийа-Пруссийа гошунлары Шлезвигя дахил олдулар вя 1864 илин ийул айынын орталарынадяк Йутландийа й-а-ны тамамиля яля кечирдиляр. Октйабрын 30-да Вйанада имзаланан сцлщ мцгавилясиня эюря Данимарка Шлезвиг, Щолштейн вя Лауенбургу Пруссийа вя Австрийайа эцзяшт етди. Онларын идарячилик мясяляси гяти олараг Щаштейн конвенсийасы (1865) иля низамланды.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ÇİNÁB, Çenab – DƏMİRÇİYEVA
    DANİMARKA-PRUSSİYA MÜHARİBƏLƏRİ (1848-1850; 1864)

    ДАНИМАРКА-ПРУССИЙА МЦЩАРИБЯЛЯРИ (1848–1850; 1864) – шяхси унийа ясасында Данимаркайа дахил олан Шимали Алманийа щерсоглуглары Шлезвиг, Щолштейн вя Лауенбург кнйазлыьыны яля кечирмяк цстцндя Пруссийанын Данимаркайа гаршы мцщарибяси. Щолштейн вя Лауенбург ейни заманда Алман иттифагынын (1815–66) цзвляри иди. Шимали Шлезвиг истисна олмагла щерсоглугларын ящалиси алман дилиндя данышырды.

    Данимарка-Пруссийа мцщарибяси (1848–50) Алманийада 1848–49 илляр ингилабынын тясири иля баш верди. 1848 илин мартында щерсоглугларда азадлыг щярякаты башлады. Щярякат иштиракчылары данимаркалы ЫЫЫ Фредерик тяряфиндян верилмиш щерсоглугларда вялиящдлик щаггында “Данимарканын крал гануну”на (1665) ясасланырдылар. Бу гануна эюря, Олденбурглар сцлаляси кясилдикдя щакимиййятя онун орта голу олан Августенбурглар иддиа едя билярдиляр. Августенбургларын нцмайяндяляри мцстягиллик уьрунда щяряката рящбярлик едирляр. 1848 ил мартын 23-дя йарадылан мцвяггяти щюкумят Шлезвиг вя Щолштейнин мцстягиллийини елан етди. Ейни заманда Данимаркайа мцщарибя елан олунду. Щерсоглуглары Данимаркадан гопармаьа ъан атан Пруссийа мцстягиллик уьрунда щярякатдан юз мараглары цчцн истифадя етмяк гярарына эялди. 1848 ил апрелин 6-да Алман иттифагы дювлятляринин гошунлары мцщарибя елан етмядян Шлезвиг вя Щолштейня дахил олду. Апрелин 23-дя Данимарка гошунлары Шлезвиг ш. йахынлыьында аьыр мяьлубиййятя уьрады. Бюйцк дювлятлярин тязйиги иля Пруссийа сепаратистляри дястяклямякдян имтина етди. 1848 ил августун 26-да Малмюдя Данимарка иля Пруссийа арасында 7 ай мцддятиня барышыг сазиши имзаланды. Сазишя эюря, щерсоглуглар Данимаркайа гайтарылды, мцвяггяти щюкумят бурахылды. 1849 илин йазында Пруссийа йенидян щярби ямялиййатлара башласа да, ийулун 10-да икинъи дяфя барышыг имзаламаьа мяъбур олду. 1850 ил ийулун 2-дя Берлиндя Данимарканын мцщарибяйягядярки сярщядлярини тясдиг едян сцлщ мцгавиляси, 1852 илдя ися Лондонда Шлезвигин Данимарканын тяркибиня гатылмамасы шяртиля щакимиййятин Олденбургларын кичик голу олан Глцксбурглара кечмясиня зяманят верян протокол имзаланды.

    1863 илин сонунда Данимаркада гя- бул олунмуш йени конститусийайа эюря Шлезвиг онун тяркиб щиссяси елан едилди. Бейнялхалг сазишин позулмасы, щямчинин Щолштейн вя Лауенбургун Алман иттифагына цзвлцйц сонунъунун Данимаркайа гаршы мцщарибяйя башламасы цчцн бящаня олду. 1863 илин декабрында Саксонийа- Щанновер гошунлары щерсоглугларын яразисиня сохулду. Пруссийанын Алманийада щяддиндян артыг гцввятлянмясинин гаршысыны алмаьа чалышан Австрийа да Данимаркайа гаршы чыхды. 1864 ил йанварын 16-да Австрийа вя Пруссийа Шлезвиг мясялясиня даир маддяни конститусийадан чыхармаьы Данимаркадан тяляб етди. Бу ултиматумун рядд едилмясиндян сонра Австрийа-Пруссийа гошунлары Шлезвигя дахил олдулар вя 1864 илин ийул айынын орталарынадяк Йутландийа й-а-ны тамамиля яля кечирдиляр. Октйабрын 30-да Вйанада имзаланан сцлщ мцгавилясиня эюря Данимарка Шлезвиг, Щолштейн вя Лауенбургу Пруссийа вя Австрийайа эцзяшт етди. Онларын идарячилик мясяляси гяти олараг Щаштейн конвенсийасы (1865) иля низамланды.

    DANİMARKA-PRUSSİYA MÜHARİBƏLƏRİ (1848-1850; 1864)

    ДАНИМАРКА-ПРУССИЙА МЦЩАРИБЯЛЯРИ (1848–1850; 1864) – шяхси унийа ясасында Данимаркайа дахил олан Шимали Алманийа щерсоглуглары Шлезвиг, Щолштейн вя Лауенбург кнйазлыьыны яля кечирмяк цстцндя Пруссийанын Данимаркайа гаршы мцщарибяси. Щолштейн вя Лауенбург ейни заманда Алман иттифагынын (1815–66) цзвляри иди. Шимали Шлезвиг истисна олмагла щерсоглугларын ящалиси алман дилиндя данышырды.

    Данимарка-Пруссийа мцщарибяси (1848–50) Алманийада 1848–49 илляр ингилабынын тясири иля баш верди. 1848 илин мартында щерсоглугларда азадлыг щярякаты башлады. Щярякат иштиракчылары данимаркалы ЫЫЫ Фредерик тяряфиндян верилмиш щерсоглугларда вялиящдлик щаггында “Данимарканын крал гануну”на (1665) ясасланырдылар. Бу гануна эюря, Олденбурглар сцлаляси кясилдикдя щакимиййятя онун орта голу олан Августенбурглар иддиа едя билярдиляр. Августенбургларын нцмайяндяляри мцстягиллик уьрунда щяряката рящбярлик едирляр. 1848 ил мартын 23-дя йарадылан мцвяггяти щюкумят Шлезвиг вя Щолштейнин мцстягиллийини елан етди. Ейни заманда Данимаркайа мцщарибя елан олунду. Щерсоглуглары Данимаркадан гопармаьа ъан атан Пруссийа мцстягиллик уьрунда щярякатдан юз мараглары цчцн истифадя етмяк гярарына эялди. 1848 ил апрелин 6-да Алман иттифагы дювлятляринин гошунлары мцщарибя елан етмядян Шлезвиг вя Щолштейня дахил олду. Апрелин 23-дя Данимарка гошунлары Шлезвиг ш. йахынлыьында аьыр мяьлубиййятя уьрады. Бюйцк дювлятлярин тязйиги иля Пруссийа сепаратистляри дястяклямякдян имтина етди. 1848 ил августун 26-да Малмюдя Данимарка иля Пруссийа арасында 7 ай мцддятиня барышыг сазиши имзаланды. Сазишя эюря, щерсоглуглар Данимаркайа гайтарылды, мцвяггяти щюкумят бурахылды. 1849 илин йазында Пруссийа йенидян щярби ямялиййатлара башласа да, ийулун 10-да икинъи дяфя барышыг имзаламаьа мяъбур олду. 1850 ил ийулун 2-дя Берлиндя Данимарканын мцщарибяйягядярки сярщядлярини тясдиг едян сцлщ мцгавиляси, 1852 илдя ися Лондонда Шлезвигин Данимарканын тяркибиня гатылмамасы шяртиля щакимиййятин Олденбургларын кичик голу олан Глцксбурглара кечмясиня зяманят верян протокол имзаланды.

    1863 илин сонунда Данимаркада гя- бул олунмуш йени конститусийайа эюря Шлезвиг онун тяркиб щиссяси елан едилди. Бейнялхалг сазишин позулмасы, щямчинин Щолштейн вя Лауенбургун Алман иттифагына цзвлцйц сонунъунун Данимаркайа гаршы мцщарибяйя башламасы цчцн бящаня олду. 1863 илин декабрында Саксонийа- Щанновер гошунлары щерсоглугларын яразисиня сохулду. Пруссийанын Алманийада щяддиндян артыг гцввятлянмясинин гаршысыны алмаьа чалышан Австрийа да Данимаркайа гаршы чыхды. 1864 ил йанварын 16-да Австрийа вя Пруссийа Шлезвиг мясялясиня даир маддяни конститусийадан чыхармаьы Данимаркадан тяляб етди. Бу ултиматумун рядд едилмясиндян сонра Австрийа-Пруссийа гошунлары Шлезвигя дахил олдулар вя 1864 илин ийул айынын орталарынадяк Йутландийа й-а-ны тамамиля яля кечирдиляр. Октйабрын 30-да Вйанада имзаланан сцлщ мцгавилясиня эюря Данимарка Шлезвиг, Щолштейн вя Лауенбургу Пруссийа вя Австрийайа эцзяшт етди. Онларын идарячилик мясяляси гяти олараг Щаштейн конвенсийасы (1865) иля низамланды.