Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VI CİLD (ÇİNÁB, Çenab - DƏMİRÇİYEVA)
    DAŞ KÖMÜR

    DAŞ KÖMÜR – yanar faydalı qazıntı kö­mür növü; kömürləşmə dərəcəsinə görə qo­nur kömürlə antrasitin arasındadır. Rəngi qara, qara­boz, səthi parlaq, yaxud tutqun­dur. Tərkibində 75–92% karbon, 2,5–5,7% hidrogen, 2–10% oksigen, 1,5%-­ə qədər azot, 0,5–4% kükürd var. Tərkibinin 2– 45%-­ni uçucu maddələr təşkil edir. Nəmli­ liyi 1–12%­-dir. Yanarkən 30–37 MC/kq is­tilik ayrılır. Mineral qarışığı (kaolinit, illit, pirit, siderit, ankerit, kalsit, kvars və s.) 40%-­i keçdikdə kömürlü şist adlanır. D.k.-­ün sıxlığı onun petroqrafik tərki­bindən, mineral qarışığının miqdarından, həmçinin metamorfizləşmə dərəcəsindən asılıdır və 1280–1500 kq/m3 arasında dəyişir. D.k.­-lər üzvi qalıqların, əsasən, ali bitkilərin çürüntülərinin regional metamor­fizmi nəticəsində yaranır və kömürləşmənin son mərhələsində yüksək təzyiq və temp-­r nəticəsində antrasitqrafitə çevrilir. D.k.-lərə Devondan tutmuş Neogendə daxil olmaqla (əsasən, Karbon, Perm, Yura) bütün geol. sistemlərdə rast gəlinir və müxtəlif dərinliklərdə (yer səthindən tutmuş 2500 m və daha çox dərinliyədək) müxtəlif qalınlıqlı (onlarla və yüzlərlə m-­ədək) lay və linza formalı yataqlar əmələ gətirir.

    Әn böyük yataqları (mlrd. -la) Çin (857,9), ABŞ (568,3), Avstaliya (271,2), B.Britaniya (230,4), Hindistan (196,0), Al­maniya (125,6), Rusiya (124,8), Kanada (115,4), Qazax. (28,2), Ukr. (16,3) və Pol­şadadır (14,0).

     Даш кюмцр.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ÇİNÁB, Çenab – DƏMİRÇİYEVA
    DAŞ KÖMÜR

    DAŞ KÖMÜR – yanar faydalı qazıntı kö­mür növü; kömürləşmə dərəcəsinə görə qo­nur kömürlə antrasitin arasındadır. Rəngi qara, qara­boz, səthi parlaq, yaxud tutqun­dur. Tərkibində 75–92% karbon, 2,5–5,7% hidrogen, 2–10% oksigen, 1,5%-­ə qədər azot, 0,5–4% kükürd var. Tərkibinin 2– 45%-­ni uçucu maddələr təşkil edir. Nəmli­ liyi 1–12%­-dir. Yanarkən 30–37 MC/kq is­tilik ayrılır. Mineral qarışığı (kaolinit, illit, pirit, siderit, ankerit, kalsit, kvars və s.) 40%-­i keçdikdə kömürlü şist adlanır. D.k.-­ün sıxlığı onun petroqrafik tərki­bindən, mineral qarışığının miqdarından, həmçinin metamorfizləşmə dərəcəsindən asılıdır və 1280–1500 kq/m3 arasında dəyişir. D.k.­-lər üzvi qalıqların, əsasən, ali bitkilərin çürüntülərinin regional metamor­fizmi nəticəsində yaranır və kömürləşmənin son mərhələsində yüksək təzyiq və temp-­r nəticəsində antrasitqrafitə çevrilir. D.k.-lərə Devondan tutmuş Neogendə daxil olmaqla (əsasən, Karbon, Perm, Yura) bütün geol. sistemlərdə rast gəlinir və müxtəlif dərinliklərdə (yer səthindən tutmuş 2500 m və daha çox dərinliyədək) müxtəlif qalınlıqlı (onlarla və yüzlərlə m-­ədək) lay və linza formalı yataqlar əmələ gətirir.

    Әn böyük yataqları (mlrd. -la) Çin (857,9), ABŞ (568,3), Avstaliya (271,2), B.Britaniya (230,4), Hindistan (196,0), Al­maniya (125,6), Rusiya (124,8), Kanada (115,4), Qazax. (28,2), Ukr. (16,3) və Pol­şadadır (14,0).

     Даш кюмцр.

    DAŞ KÖMÜR

    DAŞ KÖMÜR – yanar faydalı qazıntı kö­mür növü; kömürləşmə dərəcəsinə görə qo­nur kömürlə antrasitin arasındadır. Rəngi qara, qara­boz, səthi parlaq, yaxud tutqun­dur. Tərkibində 75–92% karbon, 2,5–5,7% hidrogen, 2–10% oksigen, 1,5%-­ə qədər azot, 0,5–4% kükürd var. Tərkibinin 2– 45%-­ni uçucu maddələr təşkil edir. Nəmli­ liyi 1–12%­-dir. Yanarkən 30–37 MC/kq is­tilik ayrılır. Mineral qarışığı (kaolinit, illit, pirit, siderit, ankerit, kalsit, kvars və s.) 40%-­i keçdikdə kömürlü şist adlanır. D.k.-­ün sıxlığı onun petroqrafik tərki­bindən, mineral qarışığının miqdarından, həmçinin metamorfizləşmə dərəcəsindən asılıdır və 1280–1500 kq/m3 arasında dəyişir. D.k.­-lər üzvi qalıqların, əsasən, ali bitkilərin çürüntülərinin regional metamor­fizmi nəticəsində yaranır və kömürləşmənin son mərhələsində yüksək təzyiq və temp-­r nəticəsində antrasitqrafitə çevrilir. D.k.-lərə Devondan tutmuş Neogendə daxil olmaqla (əsasən, Karbon, Perm, Yura) bütün geol. sistemlərdə rast gəlinir və müxtəlif dərinliklərdə (yer səthindən tutmuş 2500 m və daha çox dərinliyədək) müxtəlif qalınlıqlı (onlarla və yüzlərlə m-­ədək) lay və linza formalı yataqlar əmələ gətirir.

    Әn böyük yataqları (mlrd. -la) Çin (857,9), ABŞ (568,3), Avstaliya (271,2), B.Britaniya (230,4), Hindistan (196,0), Al­maniya (125,6), Rusiya (124,8), Kanada (115,4), Qazax. (28,2), Ukr. (16,3) və Pol­şadadır (14,0).

     Даш кюмцр.