Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VI CİLD (ÇİNÁB, Çenab - DƏMİRÇİYEVA)
    DAŞKƏSƏN RAYONU

    DAŞKӘSӘN RAYONU (1956 ilədək Dəstəfur r-­nu) – Azərb. Resp.­-nda inz. r­-n. 1930 ildə təşkil edilmişdir. 1963 ildə ləğv edilərək ərazisi Xanlar r-­nuna (indiki Göygöl r­-nu) verilmiş, 1965 ildə isə yenidən müstəqil r­-n olmuşdur. Sah. 1046 km2. Әh. 34,3 min (2015). R-­n şm.-­dan Şəmkir, ş.­-dən Göygöl, c.-­dan Kəlbəcər, q.-­dən Gədə­bəy r­nları ilə, c.­-q.­-dən Ermənistanla həm­sərhəddir. R­nda 1 şəhər, 5 qəs., 43 kənd var. Mərkəzi Daşkəsən ş.­-dir.


    Təbiət. D.r. Kiçik Qafqazın şm.-­ş.­-ində, dəniz səviyyəsindən 1600–1800 m yüksək­ likdədir. Səthi şm.­-a doğru alçalan dağlıqdır (Murovdağ və Şahdağ silsilələrinin şm. ya­macları).  Әn hündür zirvələri: Hinaldağ (3367 m), Qoşqar d. (3361 m) və s. Baş­kənd­-Dəstəfur çökəkliyinin bir hissəsi D.r. ərazisindədir. Səthi kanyonlarla kəsilmişdir. Yura və Tabaşir çöküntüləri yayılmışdır. Faydalı qazıntıları: dəmir filizi, kobalt, alu­nit, mərmər, barit, qızıl və s. Mineral bulaq­lar var. İqlimi orta dağlıq zonada qışı quraq keçən mülayim isti, yüksək dağlıqda soyuq və rütubətlidir. Yayı nisbətən sərin keçir. Orta temp-­r yanvarda –12°C­-dən – 2°C­ -yədək, iyulda 6–18°C­-dir. İllik yağıntı 500– 900 mm-­dir. Çayları (Qoşqar, Şəmkir, Gən­ cə və s.) Kür hövzəsinə aiddir; qarışıq mənbələrdən qidalanır. Çaylardan sənaye müəssisələrinin su təchizatında və qismən suvarmada istifadə olunur. Qoşqar çayı üzə­rində su anbarı yaradılmışdır. Әsasən, çimli dağ­çəmən və qəhvəyi dağ­meşə torpaqları yayılmışdır. Bitki örtüyü Alp və subalp çə­mənlərindən, enliyarpaqlı dağ meşələrindən (palıd, fıstıq, vələs və s.), kollu və seyrək meşəli çəmənlərdən ibarətdir. Heyvanları: cüyür, qayakeçisi, meşə dələsi və s. Quşlar­dan kəklik, ular, tetra quşu, göyərçin və s. var.


    Әhali. Orta sıxlıq 1 km-də 32,75 nəfər­dir. Kənd əhalisi 59,9%­-dir. Daşkəsən ş.,Yuxarı Daşkəsən qəs., Quşçu, Xoşbulaq, Zəylik, Bayan k.-­ləri ən iri yaşayış məntə­qələridir.

     Гошгар даьы.


    Təsərrüat. D.r. Gəncə­-Qazax iqtisadi rayonuna daxildir. Təsərrüfatında heyvan­darlıq, taxılçılıq, kartofçuluq, arıçılıq mü­hüm yer tutur. Dağətəyi və dağlıq йерлярдя dəmyə əkinçiliyi inkişaf etmişdir, meyvə və bostan bitkiləri yetişdirilir.

     Daşkəsən rayonu. IV–V əsrlərə aid alban məbədi (Bayan kəndi).


    Mühüm mədən­filizçıxarma sənayesi r­-nudur. Dəmir filizi (Daşkəsən dəmir yatağı), mərmər, əhəngdaşı çıxarılır. “Daş­ kəsən Filizsaflaşdırma” ASC, mərmər və əhəngdaşı karxanaları, qızıl z­-du və ət məhsulları istehsal edən müəssisələr kom­pleksi; elektrik d.y., avtomobil yolu; filiz daşınması üçün kanat yolu fəaliyyət gös­tərir.


    Мядяни гуруъулуг вя сящиййя. Р-нда 12 мяктябягядяр, 44 цмумтящсил мяктяби вар, 583 мüяллим чалышыр. Тарих-дийаршцнаслыг музейи, 47 китабхана, 16 мядяниййят еви, 28 клуб фяалиййят эюстярир. Районун мемарлыг абидяляриндян Байан к.-ндяки албан мябяди, 15 вя 19 ясрляря аид 2 кюрпц (щяр икиси Гошгар чайы цзяриндядир), Ящмядли к.-ндяки тцрбя (?) сахланылмышдыр.

     Йухары Daшkяsяn гясябя там орта мяктяби.


    Р-нда 110 чарпайылыг 3 хястяхана, ящалийя амбулаторийа-поликлиника йардымы эюстярян 28 мцалиъя мцяссисяси, эиэийена вя епидемиолоэийа мяркязи вар; 33 щяким, 133 орта тибб ишчиси чалышыр (2015).


Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ÇİNÁB, Çenab – DƏMİRÇİYEVA
    DAŞKƏSƏN RAYONU

    DAŞKӘSӘN RAYONU (1956 ilədək Dəstəfur r-­nu) – Azərb. Resp.­-nda inz. r­-n. 1930 ildə təşkil edilmişdir. 1963 ildə ləğv edilərək ərazisi Xanlar r-­nuna (indiki Göygöl r­-nu) verilmiş, 1965 ildə isə yenidən müstəqil r­-n olmuşdur. Sah. 1046 km2. Әh. 34,3 min (2015). R-­n şm.-­dan Şəmkir, ş.­-dən Göygöl, c.-­dan Kəlbəcər, q.-­dən Gədə­bəy r­nları ilə, c.­-q.­-dən Ermənistanla həm­sərhəddir. R­nda 1 şəhər, 5 qəs., 43 kənd var. Mərkəzi Daşkəsən ş.­-dir.


    Təbiət. D.r. Kiçik Qafqazın şm.-­ş.­-ində, dəniz səviyyəsindən 1600–1800 m yüksək­ likdədir. Səthi şm.­-a doğru alçalan dağlıqdır (Murovdağ və Şahdağ silsilələrinin şm. ya­macları).  Әn hündür zirvələri: Hinaldağ (3367 m), Qoşqar d. (3361 m) və s. Baş­kənd­-Dəstəfur çökəkliyinin bir hissəsi D.r. ərazisindədir. Səthi kanyonlarla kəsilmişdir. Yura və Tabaşir çöküntüləri yayılmışdır. Faydalı qazıntıları: dəmir filizi, kobalt, alu­nit, mərmər, barit, qızıl və s. Mineral bulaq­lar var. İqlimi orta dağlıq zonada qışı quraq keçən mülayim isti, yüksək dağlıqda soyuq və rütubətlidir. Yayı nisbətən sərin keçir. Orta temp-­r yanvarda –12°C­-dən – 2°C­ -yədək, iyulda 6–18°C­-dir. İllik yağıntı 500– 900 mm-­dir. Çayları (Qoşqar, Şəmkir, Gən­ cə və s.) Kür hövzəsinə aiddir; qarışıq mənbələrdən qidalanır. Çaylardan sənaye müəssisələrinin su təchizatında və qismən suvarmada istifadə olunur. Qoşqar çayı üzə­rində su anbarı yaradılmışdır. Әsasən, çimli dağ­çəmən və qəhvəyi dağ­meşə torpaqları yayılmışdır. Bitki örtüyü Alp və subalp çə­mənlərindən, enliyarpaqlı dağ meşələrindən (palıd, fıstıq, vələs və s.), kollu və seyrək meşəli çəmənlərdən ibarətdir. Heyvanları: cüyür, qayakeçisi, meşə dələsi və s. Quşlar­dan kəklik, ular, tetra quşu, göyərçin və s. var.


    Әhali. Orta sıxlıq 1 km-də 32,75 nəfər­dir. Kənd əhalisi 59,9%­-dir. Daşkəsən ş.,Yuxarı Daşkəsən qəs., Quşçu, Xoşbulaq, Zəylik, Bayan k.-­ləri ən iri yaşayış məntə­qələridir.

     Гошгар даьы.


    Təsərrüat. D.r. Gəncə­-Qazax iqtisadi rayonuna daxildir. Təsərrüfatında heyvan­darlıq, taxılçılıq, kartofçuluq, arıçılıq mü­hüm yer tutur. Dağətəyi və dağlıq йерлярдя dəmyə əkinçiliyi inkişaf etmişdir, meyvə və bostan bitkiləri yetişdirilir.

     Daşkəsən rayonu. IV–V əsrlərə aid alban məbədi (Bayan kəndi).


    Mühüm mədən­filizçıxarma sənayesi r­-nudur. Dəmir filizi (Daşkəsən dəmir yatağı), mərmər, əhəngdaşı çıxarılır. “Daş­ kəsən Filizsaflaşdırma” ASC, mərmər və əhəngdaşı karxanaları, qızıl z­-du və ət məhsulları istehsal edən müəssisələr kom­pleksi; elektrik d.y., avtomobil yolu; filiz daşınması üçün kanat yolu fəaliyyət gös­tərir.


    Мядяни гуруъулуг вя сящиййя. Р-нда 12 мяктябягядяр, 44 цмумтящсил мяктяби вар, 583 мüяллим чалышыр. Тарих-дийаршцнаслыг музейи, 47 китабхана, 16 мядяниййят еви, 28 клуб фяалиййят эюстярир. Районун мемарлыг абидяляриндян Байан к.-ндяки албан мябяди, 15 вя 19 ясрляря аид 2 кюрпц (щяр икиси Гошгар чайы цзяриндядир), Ящмядли к.-ндяки тцрбя (?) сахланылмышдыр.

     Йухары Daшkяsяn гясябя там орта мяктяби.


    Р-нда 110 чарпайылыг 3 хястяхана, ящалийя амбулаторийа-поликлиника йардымы эюстярян 28 мцалиъя мцяссисяси, эиэийена вя епидемиолоэийа мяркязи вар; 33 щяким, 133 орта тибб ишчиси чалышыр (2015).


    DAŞKƏSƏN RAYONU

    DAŞKӘSӘN RAYONU (1956 ilədək Dəstəfur r-­nu) – Azərb. Resp.­-nda inz. r­-n. 1930 ildə təşkil edilmişdir. 1963 ildə ləğv edilərək ərazisi Xanlar r-­nuna (indiki Göygöl r­-nu) verilmiş, 1965 ildə isə yenidən müstəqil r­-n olmuşdur. Sah. 1046 km2. Әh. 34,3 min (2015). R-­n şm.-­dan Şəmkir, ş.­-dən Göygöl, c.-­dan Kəlbəcər, q.-­dən Gədə­bəy r­nları ilə, c.­-q.­-dən Ermənistanla həm­sərhəddir. R­nda 1 şəhər, 5 qəs., 43 kənd var. Mərkəzi Daşkəsən ş.­-dir.


    Təbiət. D.r. Kiçik Qafqazın şm.-­ş.­-ində, dəniz səviyyəsindən 1600–1800 m yüksək­ likdədir. Səthi şm.­-a doğru alçalan dağlıqdır (Murovdağ və Şahdağ silsilələrinin şm. ya­macları).  Әn hündür zirvələri: Hinaldağ (3367 m), Qoşqar d. (3361 m) və s. Baş­kənd­-Dəstəfur çökəkliyinin bir hissəsi D.r. ərazisindədir. Səthi kanyonlarla kəsilmişdir. Yura və Tabaşir çöküntüləri yayılmışdır. Faydalı qazıntıları: dəmir filizi, kobalt, alu­nit, mərmər, barit, qızıl və s. Mineral bulaq­lar var. İqlimi orta dağlıq zonada qışı quraq keçən mülayim isti, yüksək dağlıqda soyuq və rütubətlidir. Yayı nisbətən sərin keçir. Orta temp-­r yanvarda –12°C­-dən – 2°C­ -yədək, iyulda 6–18°C­-dir. İllik yağıntı 500– 900 mm-­dir. Çayları (Qoşqar, Şəmkir, Gən­ cə və s.) Kür hövzəsinə aiddir; qarışıq mənbələrdən qidalanır. Çaylardan sənaye müəssisələrinin su təchizatında və qismən suvarmada istifadə olunur. Qoşqar çayı üzə­rində su anbarı yaradılmışdır. Әsasən, çimli dağ­çəmən və qəhvəyi dağ­meşə torpaqları yayılmışdır. Bitki örtüyü Alp və subalp çə­mənlərindən, enliyarpaqlı dağ meşələrindən (palıd, fıstıq, vələs və s.), kollu və seyrək meşəli çəmənlərdən ibarətdir. Heyvanları: cüyür, qayakeçisi, meşə dələsi və s. Quşlar­dan kəklik, ular, tetra quşu, göyərçin və s. var.


    Әhali. Orta sıxlıq 1 km-də 32,75 nəfər­dir. Kənd əhalisi 59,9%­-dir. Daşkəsən ş.,Yuxarı Daşkəsən qəs., Quşçu, Xoşbulaq, Zəylik, Bayan k.-­ləri ən iri yaşayış məntə­qələridir.

     Гошгар даьы.


    Təsərrüat. D.r. Gəncə­-Qazax iqtisadi rayonuna daxildir. Təsərrüfatında heyvan­darlıq, taxılçılıq, kartofçuluq, arıçılıq mü­hüm yer tutur. Dağətəyi və dağlıq йерлярдя dəmyə əkinçiliyi inkişaf etmişdir, meyvə və bostan bitkiləri yetişdirilir.

     Daşkəsən rayonu. IV–V əsrlərə aid alban məbədi (Bayan kəndi).


    Mühüm mədən­filizçıxarma sənayesi r­-nudur. Dəmir filizi (Daşkəsən dəmir yatağı), mərmər, əhəngdaşı çıxarılır. “Daş­ kəsən Filizsaflaşdırma” ASC, mərmər və əhəngdaşı karxanaları, qızıl z­-du və ət məhsulları istehsal edən müəssisələr kom­pleksi; elektrik d.y., avtomobil yolu; filiz daşınması üçün kanat yolu fəaliyyət gös­tərir.


    Мядяни гуруъулуг вя сящиййя. Р-нда 12 мяктябягядяр, 44 цмумтящсил мяктяби вар, 583 мüяллим чалышыр. Тарих-дийаршцнаслыг музейи, 47 китабхана, 16 мядяниййят еви, 28 клуб фяалиййят эюстярир. Районун мемарлыг абидяляриндян Байан к.-ндяки албан мябяди, 15 вя 19 ясрляря аид 2 кюрпц (щяр икиси Гошгар чайы цзяриндядир), Ящмядли к.-ндяки тцрбя (?) сахланылмышдыр.

     Йухары Daшkяsяn гясябя там орта мяктяби.


    Р-нда 110 чарпайылыг 3 хястяхана, ящалийя амбулаторийа-поликлиника йардымы эюстярян 28 мцалиъя мцяссисяси, эиэийена вя епидемиолоэийа мяркязи вар; 33 щяким, 133 орта тибб ишчиси чалышыр (2015).