Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VI CİLD (ÇİNÁB, Çenab - DƏMİRÇİYEVA)
    DE

    ДЕ (Чин дилиндя – ляйагят, бярякят, щямчинин кейфиййят, габилиййят, шцъаят, [мяняви] гцввя, [тябии] потенсийа, тамлыг, дахили камиллик, ганунауйьунлуг) – Чин мядяниййятинин вя фялсяфясинин фундаментал категорийаларындан бири, даонун бяйан едилмяси. Бязян Океанийа манасы, латын виртусу (ляйагят), щинд кармасы вя шактиси иля ейниляшдирилмиш, буддизмдяки гуна анлайышыны ифадя етмяк цчцн истифадя олунмушдур. Ян цмуми анламда щяр бир айрыъа варлыьын, йахуд яшйанын ян йахшы мювъудиййят цсулуну шяртляндирян башлыъа кейфиййят (фярди “ляйагят”) мянасыны дашыйыр. Д., ясасян, “ляйагят” кими баша дцшцлся дя, йунан “арета”сы кими сырф ъисмани мязиййятляри дя ифадя едя билирди. Фярди кейфиййят олдуьундан, Д. нисбидир (цмуми вя мцтляг даодан фяргли олараг), одур ки, бири цчцн “бярякят” щесаб едилян диэяри тяряфиндян мянфи гиймятляндириля биляр.


    Д.-нин “Лун йуй” вя “Чжуан-сзы” ясярляриня дайагланан конфусичи вя даочу шярщляри дао консепсийаларынын тякамцлц мяърасында инкишаф етмишдир. Мцасир дилдя “дао – де” биному “яхлаг, мянявиййат” анлайышыны ифадя едир. Сун Йатсен 1924 илдя Вампуда щярби академийанын ачылышында “ващид бярякят”и (и де) няьмя иля тяряннцм етмиш вя бу няьмя яввялъя Гоминданын, сонра ися Чин Республикасынын (1937) вя онун вариси олан Тайван дювлятинин щимниня чеврилмишдир.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ÇİNÁB, Çenab – DƏMİRÇİYEVA
    DE

    ДЕ (Чин дилиндя – ляйагят, бярякят, щямчинин кейфиййят, габилиййят, шцъаят, [мяняви] гцввя, [тябии] потенсийа, тамлыг, дахили камиллик, ганунауйьунлуг) – Чин мядяниййятинин вя фялсяфясинин фундаментал категорийаларындан бири, даонун бяйан едилмяси. Бязян Океанийа манасы, латын виртусу (ляйагят), щинд кармасы вя шактиси иля ейниляшдирилмиш, буддизмдяки гуна анлайышыны ифадя етмяк цчцн истифадя олунмушдур. Ян цмуми анламда щяр бир айрыъа варлыьын, йахуд яшйанын ян йахшы мювъудиййят цсулуну шяртляндирян башлыъа кейфиййят (фярди “ляйагят”) мянасыны дашыйыр. Д., ясасян, “ляйагят” кими баша дцшцлся дя, йунан “арета”сы кими сырф ъисмани мязиййятляри дя ифадя едя билирди. Фярди кейфиййят олдуьундан, Д. нисбидир (цмуми вя мцтляг даодан фяргли олараг), одур ки, бири цчцн “бярякят” щесаб едилян диэяри тяряфиндян мянфи гиймятляндириля биляр.


    Д.-нин “Лун йуй” вя “Чжуан-сзы” ясярляриня дайагланан конфусичи вя даочу шярщляри дао консепсийаларынын тякамцлц мяърасында инкишаф етмишдир. Мцасир дилдя “дао – де” биному “яхлаг, мянявиййат” анлайышыны ифадя едир. Сун Йатсен 1924 илдя Вампуда щярби академийанын ачылышында “ващид бярякят”и (и де) няьмя иля тяряннцм етмиш вя бу няьмя яввялъя Гоминданын, сонра ися Чин Республикасынын (1937) вя онун вариси олан Тайван дювлятинин щимниня чеврилмишдир.

    DE

    ДЕ (Чин дилиндя – ляйагят, бярякят, щямчинин кейфиййят, габилиййят, шцъаят, [мяняви] гцввя, [тябии] потенсийа, тамлыг, дахили камиллик, ганунауйьунлуг) – Чин мядяниййятинин вя фялсяфясинин фундаментал категорийаларындан бири, даонун бяйан едилмяси. Бязян Океанийа манасы, латын виртусу (ляйагят), щинд кармасы вя шактиси иля ейниляшдирилмиш, буддизмдяки гуна анлайышыны ифадя етмяк цчцн истифадя олунмушдур. Ян цмуми анламда щяр бир айрыъа варлыьын, йахуд яшйанын ян йахшы мювъудиййят цсулуну шяртляндирян башлыъа кейфиййят (фярди “ляйагят”) мянасыны дашыйыр. Д., ясасян, “ляйагят” кими баша дцшцлся дя, йунан “арета”сы кими сырф ъисмани мязиййятляри дя ифадя едя билирди. Фярди кейфиййят олдуьундан, Д. нисбидир (цмуми вя мцтляг даодан фяргли олараг), одур ки, бири цчцн “бярякят” щесаб едилян диэяри тяряфиндян мянфи гиймятляндириля биляр.


    Д.-нин “Лун йуй” вя “Чжуан-сзы” ясярляриня дайагланан конфусичи вя даочу шярщляри дао консепсийаларынын тякамцлц мяърасында инкишаф етмишдир. Мцасир дилдя “дао – де” биному “яхлаг, мянявиййат” анлайышыны ифадя едир. Сун Йатсен 1924 илдя Вампуда щярби академийанын ачылышында “ващид бярякят”и (и де) няьмя иля тяряннцм етмиш вя бу няьмя яввялъя Гоминданын, сонра ися Чин Республикасынын (1937) вя онун вариси олан Тайван дювлятинин щимниня чеврилмишдир.