Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VI CİLD (ÇİNÁB, Çenab - DƏMİRÇİYEVA)
    DEALKİLLƏŞMƏ

    ДЕАЛКИЛЛЯШМЯ, дезалкилляшмя – цзви бирляшмянин молекулунда алкил групунун щидроэен атому иля явяз едилмяси. Алкил групуnun бирляшdiyi атомун тябиятиндян асылы олараг Ъ-, Н-, О-, С- вя с. dеалкилляшмяси фяргляндирилир. О- вя С-Д.-си даща асан (мяс., мцряккяб ефирлярин щидролизи ЪЩ3ЪООЪ2Щ52О→ ЪЩ3ЪООЩ+Ъ2Щ5ОЩ), Н-ун Д.-си мяс., дюрдлц аммониум ясасларынын термики паръаланмасы чятин эедир (бах Щофман реаксийасы). Ъ Д.-си, адятян, катализатор иштиракы иля йцксяк темп-р вя тязйигдя баш верир, мяс., алкиларенлярин щидродеалкилляшмяси: Ъ6Щ5ЪЩ32 → Ъ6Щ6+ЪЩ4. Д. сянайедя бензолун онун щомологларындан алынмасы, цзви бирляшмялярдя алкоксил групун тяйин едилмяси, карбощидратлар, пептидляр синтезиндя мцдафия групларынын кянар едилмяси цчцн тятбиг олунур.


    Яд.:
    Мищенко Г.Л., Вацуро К.В.Синтетические методы органической химии. М., 1982.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ÇİNÁB, Çenab – DƏMİRÇİYEVA
    DEALKİLLƏŞMƏ

    ДЕАЛКИЛЛЯШМЯ, дезалкилляшмя – цзви бирляшмянин молекулунда алкил групунун щидроэен атому иля явяз едилмяси. Алкил групуnun бирляшdiyi атомун тябиятиндян асылы олараг Ъ-, Н-, О-, С- вя с. dеалкилляшмяси фяргляндирилир. О- вя С-Д.-си даща асан (мяс., мцряккяб ефирлярин щидролизи ЪЩ3ЪООЪ2Щ52О→ ЪЩ3ЪООЩ+Ъ2Щ5ОЩ), Н-ун Д.-си мяс., дюрдлц аммониум ясасларынын термики паръаланмасы чятин эедир (бах Щофман реаксийасы). Ъ Д.-си, адятян, катализатор иштиракы иля йцксяк темп-р вя тязйигдя баш верир, мяс., алкиларенлярин щидродеалкилляшмяси: Ъ6Щ5ЪЩ32 → Ъ6Щ6+ЪЩ4. Д. сянайедя бензолун онун щомологларындан алынмасы, цзви бирляшмялярдя алкоксил групун тяйин едилмяси, карбощидратлар, пептидляр синтезиндя мцдафия групларынын кянар едилмяси цчцн тятбиг олунур.


    Яд.:
    Мищенко Г.Л., Вацуро К.В.Синтетические методы органической химии. М., 1982.

    DEALKİLLƏŞMƏ

    ДЕАЛКИЛЛЯШМЯ, дезалкилляшмя – цзви бирляшмянин молекулунда алкил групунун щидроэен атому иля явяз едилмяси. Алкил групуnun бирляшdiyi атомун тябиятиндян асылы олараг Ъ-, Н-, О-, С- вя с. dеалкилляшмяси фяргляндирилир. О- вя С-Д.-си даща асан (мяс., мцряккяб ефирлярин щидролизи ЪЩ3ЪООЪ2Щ52О→ ЪЩ3ЪООЩ+Ъ2Щ5ОЩ), Н-ун Д.-си мяс., дюрдлц аммониум ясасларынын термики паръаланмасы чятин эедир (бах Щофман реаксийасы). Ъ Д.-си, адятян, катализатор иштиракы иля йцксяк темп-р вя тязйигдя баш верир, мяс., алкиларенлярин щидродеалкилляшмяси: Ъ6Щ5ЪЩ32 → Ъ6Щ6+ЪЩ4. Д. сянайедя бензолун онун щомологларындан алынмасы, цзви бирляшмялярдя алкоксил групун тяйин едилмяси, карбощидратлар, пептидляр синтезиндя мцдафия групларынын кянар едилмяси цчцн тятбиг олунур.


    Яд.:
    Мищенко Г.Л., Вацуро К.В.Синтетические методы органической химии. М., 1982.