DEBAY-HЦKKEL NЯZЯRИYYЯSИ – ionlarыn aktivlik яmsalыnы hesablamaьa imkan verяn qцvvяtli elektrolitlяrin duru mяhlullarыnыn statistik nяzяriyyяsi. 1923 ildя Debay vя Hцkkel tяrяfindяn yaradыlmышdыr. Elektrolitlяrin kяsilmяz mцhit kimi baxыlan hяlledicidя paylanmыш ionlara tam dissosiasiya etmяsi haqqыnda tяsяvvцrlяrя яsaslanыr. D.-H.n. orta ion яmsalыnы aшaьыdakы ifadя ilя hesablamaьa imkan verir (Debay-Hцkkelin sяrhяd qanunu):
lg γ ± = –A|z1z2| √I. Burada, A – яmsal (25°C-dя sulu mяhlullar цчцn A=0,51); I– mяhlulun ion qцvvяsi; z1, z2 – ionlarыn yцk яdяdlяri.
Lцis-Rendal qaydasыna gюrя, verilmiш tip ionlarыn aktivlik яmsalы mяhluldakы digяr ionlarыn tipindяn asыlы deyil vя yalnыz mяhlulun ion qцvvяsindяn asыlыdыr. D.-H.n. duru mяhlullarda ionlarыn aktivlik яmsallarыnы vя osmos яmsallarыnыn qatыlыqlardan asыlылыьыны hesablamaq цчцn geniш istifadя olunur.
D.-H.n.-nin mяhdudluьu ionlarыn assosiasiyasыnыn nяzяrя alыnmamasы, yalnыz dielektrik keчiriciliyi (ε) ilя xarakterizя olunan (yяni hяlledicinin molekulyar quruluшu vя onun ionlarla qarшыlыqlы tяsiri nяzяrя alыnmыr) hяlledicinin kяsilmяz mцhit kimi olmasы haqqыnda tяsяvvцrlяrlя шяrtlяnir.
D.-H.n. L.Onsager tяrяfindяn yaradыlmыш qцvvяtli elektrolitlяrin duru mяhlullarыnыn elektrik keчiriciliyi nяzяriyyяsinin яsasыdыr. O, sabit elektrik sahяsinin intensivliyi yцksяldikdя (Vin effekti) vя yцksяktezlikli sahяdя (Debay-Falkenhagen effekti) hяlledicinin elektrik keчiriciliyinin artmasыnы izah etmяyя imkan verir.
Яd: Р о б и н с о н Р., С т о к с Р. Растворыэлектролитов. М., 1963.
