Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VI CİLD (ÇİNÁB, Çenab - DƏMİRÇİYEVA)
    DELTAPLAN

    ДЕЛТАПЛÁН – чох йцнэцл чякили (10 кг-дан 40 кг-адяк) еластик ганадлы планер; планда эюрцнцшц йунан щярфи Δ (делта) формасындадыр. Д.-ын ганадынын каркасы борулардан (хариъи диаметри 25–60 мм; диварларынын галынлыьы 1–2 мм) гурулур вя цзяри чох мющкям синтетик парча (мяс., лавсан, дакрон, майлар, трилам) иля тарым юртцлцр. Мцасир идман апаратларында каркасын айры-айры елементляри карбопластикдян дя щазырланыр. Учуш заманы Д.-ын ганадлары тяпядя бирляшян ики конусвары сятщ шяклини алыр. Ганадын ашаьысында каркаса сцкан трапеси (идаряетмя цчцн) вя асма систем (пилотун йери) бяркидилир. Д.-ын сцрят эютцрмяси вя енмяси пилотун айагларынын щярякяти иля йериня йетирилир. Учуш заманы асма системдя отураг вя йа узанмыш вязиййятдя йерляшян пилот трапеся нязярян сола, саьа, иряли, йахуд эерийя тяряф йерини дяйишяряк Д.-ын баланслыьыны (таразлыьыны) позур вя нятиъядя учушун истигамяти дяйишир. Таразлыгла идаряетмя цсулуну 1891 илдя О.Лилийентал тяклиф етмишдир. Д.-ын ганадларынын формасы Ф.Рогаллонун ишляйиб щазырладыьы (1951, АБШ) УА-нын ганадлары кимидир. Д.-ын илк учушлары (автомобил вя йа катерин йедяйиндя) 20 ясрин орталарында кечирилди. Мцасир Д.-лар 1970-ъи иллярин яввялляриндя, айагла старт эютцрмяйя, еляъя дя сярбяст учуша имкан верян асма системин вя сцкан трапесинин кяшфиндян сонра мейдана чыхды. Д., ясасян, идманда тятбиг едилир. Д.-ын конструксийасы ясасында эцъ гурьусу олан мотоделтапланлар (пилотун айаьы иля учуша башлайыр) вя тякярли шассиляря малик арабаъыгла тяъщиз олунмуш делтаучаглар йарадылмышдыр. Делтаучаглар тятбигиня эюря чох йцнэцл авиасийада ян эениш йайылмыш апаратдыр; ясасян к.т.-нда тарлалары дярманламаг цчцн ишлядилир.

     Делтаплан.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ÇİNÁB, Çenab – DƏMİRÇİYEVA
    DELTAPLAN

    ДЕЛТАПЛÁН – чох йцнэцл чякили (10 кг-дан 40 кг-адяк) еластик ганадлы планер; планда эюрцнцшц йунан щярфи Δ (делта) формасындадыр. Д.-ын ганадынын каркасы борулардан (хариъи диаметри 25–60 мм; диварларынын галынлыьы 1–2 мм) гурулур вя цзяри чох мющкям синтетик парча (мяс., лавсан, дакрон, майлар, трилам) иля тарым юртцлцр. Мцасир идман апаратларында каркасын айры-айры елементляри карбопластикдян дя щазырланыр. Учуш заманы Д.-ын ганадлары тяпядя бирляшян ики конусвары сятщ шяклини алыр. Ганадын ашаьысында каркаса сцкан трапеси (идаряетмя цчцн) вя асма систем (пилотун йери) бяркидилир. Д.-ын сцрят эютцрмяси вя енмяси пилотун айагларынын щярякяти иля йериня йетирилир. Учуш заманы асма системдя отураг вя йа узанмыш вязиййятдя йерляшян пилот трапеся нязярян сола, саьа, иряли, йахуд эерийя тяряф йерини дяйишяряк Д.-ын баланслыьыны (таразлыьыны) позур вя нятиъядя учушун истигамяти дяйишир. Таразлыгла идаряетмя цсулуну 1891 илдя О.Лилийентал тяклиф етмишдир. Д.-ын ганадларынын формасы Ф.Рогаллонун ишляйиб щазырладыьы (1951, АБШ) УА-нын ганадлары кимидир. Д.-ын илк учушлары (автомобил вя йа катерин йедяйиндя) 20 ясрин орталарында кечирилди. Мцасир Д.-лар 1970-ъи иллярин яввялляриндя, айагла старт эютцрмяйя, еляъя дя сярбяст учуша имкан верян асма системин вя сцкан трапесинин кяшфиндян сонра мейдана чыхды. Д., ясасян, идманда тятбиг едилир. Д.-ын конструксийасы ясасында эцъ гурьусу олан мотоделтапланлар (пилотун айаьы иля учуша башлайыр) вя тякярли шассиляря малик арабаъыгла тяъщиз олунмуш делтаучаглар йарадылмышдыр. Делтаучаглар тятбигиня эюря чох йцнэцл авиасийада ян эениш йайылмыш апаратдыр; ясасян к.т.-нда тарлалары дярманламаг цчцн ишлядилир.

     Делтаплан.

    DELTAPLAN

    ДЕЛТАПЛÁН – чох йцнэцл чякили (10 кг-дан 40 кг-адяк) еластик ганадлы планер; планда эюрцнцшц йунан щярфи Δ (делта) формасындадыр. Д.-ын ганадынын каркасы борулардан (хариъи диаметри 25–60 мм; диварларынын галынлыьы 1–2 мм) гурулур вя цзяри чох мющкям синтетик парча (мяс., лавсан, дакрон, майлар, трилам) иля тарым юртцлцр. Мцасир идман апаратларында каркасын айры-айры елементляри карбопластикдян дя щазырланыр. Учуш заманы Д.-ын ганадлары тяпядя бирляшян ики конусвары сятщ шяклини алыр. Ганадын ашаьысында каркаса сцкан трапеси (идаряетмя цчцн) вя асма систем (пилотун йери) бяркидилир. Д.-ын сцрят эютцрмяси вя енмяси пилотун айагларынын щярякяти иля йериня йетирилир. Учуш заманы асма системдя отураг вя йа узанмыш вязиййятдя йерляшян пилот трапеся нязярян сола, саьа, иряли, йахуд эерийя тяряф йерини дяйишяряк Д.-ын баланслыьыны (таразлыьыны) позур вя нятиъядя учушун истигамяти дяйишир. Таразлыгла идаряетмя цсулуну 1891 илдя О.Лилийентал тяклиф етмишдир. Д.-ын ганадларынын формасы Ф.Рогаллонун ишляйиб щазырладыьы (1951, АБШ) УА-нын ганадлары кимидир. Д.-ын илк учушлары (автомобил вя йа катерин йедяйиндя) 20 ясрин орталарында кечирилди. Мцасир Д.-лар 1970-ъи иллярин яввялляриндя, айагла старт эютцрмяйя, еляъя дя сярбяст учуша имкан верян асма системин вя сцкан трапесинин кяшфиндян сонра мейдана чыхды. Д., ясасян, идманда тятбиг едилир. Д.-ын конструксийасы ясасында эцъ гурьусу олан мотоделтапланлар (пилотун айаьы иля учуша башлайыр) вя тякярли шассиляря малик арабаъыгла тяъщиз олунмуш делтаучаглар йарадылмышдыр. Делтаучаглар тятбигиня эюря чох йцнэцл авиасийада ян эениш йайылмыш апаратдыр; ясасян к.т.-нда тарлалары дярманламаг цчцн ишлядилир.

     Делтаплан.