Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VI CİLD (ÇİNÁB, Çenab - DƏMİRÇİYEVA)
    DERİVASİYA

    DERИVÁSИYA (де… + лат. ривус – ахын) – 1) щ и д р о т е х н и к а д а – чай, су анбары вя диэяр мянбялярдян алдыьы суйу СЕС говшаьы, насос ст. вя с.-йя эятирян, щямчинин орадан апаран щидротехники гурьулар. Эямичилик, суварма, су тяъщизаты, щидравлик енержи алынмасы цчцн суйун чай мяърасындан канал васитясиля айрылмасына да Д. дейилир. Чай мяъралары вя Д. суапаранынын щидравлик маилликляринин фярги нятиъясиндя СЕС-дя щидротурбинлярин фырланмасы цчцн лазым олан басгы йараныр. Щидравлик режимя эюря СЕС вя насос ст.-ларында Д. суапаранлары б а с г ы с ы з (канал, басгысыз тунел, нов) вя б а с г ы л ы (бору кямяри, басгылы тунел) олур. Су эятирилян вя апарылан йерлярдя суйун сявиййяляр фярги чох олдугда басгылы, аз олдугда (1– 3 м) щям басгылы, щям басгысыз Д. гурулур. Мцасир ири Д. суапаранларынын уз. онларла км, субурахма габилиййяти ися бир нечя мин м3/сан олур. 2) Щ я р б и  т е х н и к а д а – йивли силащлардан атяш заманы эцлля вя йа ярминин щавада атяш мцстявисиндян кянара чыхмасы. Д.-нын гиймяти эцллянин (мярминин) пресессийа сцрятиндян вя трайекторийа яйрилийиндян асылыдыр; трайекторийанын яйрилийи аз олдугъа Д.-нын да гиймяти ашаьы олур.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ÇİNÁB, Çenab – DƏMİRÇİYEVA
    DERİVASİYA

    DERИVÁSИYA (де… + лат. ривус – ахын) – 1) щ и д р о т е х н и к а д а – чай, су анбары вя диэяр мянбялярдян алдыьы суйу СЕС говшаьы, насос ст. вя с.-йя эятирян, щямчинин орадан апаран щидротехники гурьулар. Эямичилик, суварма, су тяъщизаты, щидравлик енержи алынмасы цчцн суйун чай мяърасындан канал васитясиля айрылмасына да Д. дейилир. Чай мяъралары вя Д. суапаранынын щидравлик маилликляринин фярги нятиъясиндя СЕС-дя щидротурбинлярин фырланмасы цчцн лазым олан басгы йараныр. Щидравлик режимя эюря СЕС вя насос ст.-ларында Д. суапаранлары б а с г ы с ы з (канал, басгысыз тунел, нов) вя б а с г ы л ы (бору кямяри, басгылы тунел) олур. Су эятирилян вя апарылан йерлярдя суйун сявиййяляр фярги чох олдугда басгылы, аз олдугда (1– 3 м) щям басгылы, щям басгысыз Д. гурулур. Мцасир ири Д. суапаранларынын уз. онларла км, субурахма габилиййяти ися бир нечя мин м3/сан олур. 2) Щ я р б и  т е х н и к а д а – йивли силащлардан атяш заманы эцлля вя йа ярминин щавада атяш мцстявисиндян кянара чыхмасы. Д.-нын гиймяти эцллянин (мярминин) пресессийа сцрятиндян вя трайекторийа яйрилийиндян асылыдыр; трайекторийанын яйрилийи аз олдугъа Д.-нын да гиймяти ашаьы олур.

    DERİVASİYA

    DERИVÁSИYA (де… + лат. ривус – ахын) – 1) щ и д р о т е х н и к а д а – чай, су анбары вя диэяр мянбялярдян алдыьы суйу СЕС говшаьы, насос ст. вя с.-йя эятирян, щямчинин орадан апаран щидротехники гурьулар. Эямичилик, суварма, су тяъщизаты, щидравлик енержи алынмасы цчцн суйун чай мяърасындан канал васитясиля айрылмасына да Д. дейилир. Чай мяъралары вя Д. суапаранынын щидравлик маилликляринин фярги нятиъясиндя СЕС-дя щидротурбинлярин фырланмасы цчцн лазым олан басгы йараныр. Щидравлик режимя эюря СЕС вя насос ст.-ларында Д. суапаранлары б а с г ы с ы з (канал, басгысыз тунел, нов) вя б а с г ы л ы (бору кямяри, басгылы тунел) олур. Су эятирилян вя апарылан йерлярдя суйун сявиййяляр фярги чох олдугда басгылы, аз олдугда (1– 3 м) щям басгылы, щям басгысыз Д. гурулур. Мцасир ири Д. суапаранларынын уз. онларла км, субурахма габилиййяти ися бир нечя мин м3/сан олур. 2) Щ я р б и  т е х н и к а д а – йивли силащлардан атяш заманы эцлля вя йа ярминин щавада атяш мцстявисиндян кянара чыхмасы. Д.-нын гиймяти эцллянин (мярминин) пресессийа сцрятиндян вя трайекторийа яйрилийиндян асылыдыр; трайекторийанын яйрилийи аз олдугъа Д.-нын да гиймяти ашаьы олур.