Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VI CİLD (ÇİNÁB, Çenab - DƏMİRÇİYEVA)
    DƏRİNLİK NASOSU İLƏ NEFTÇIXARMA

    DЯRИNLИK NASOSU ИLЯ NEFTЧIXARMA – йатагларын истисмарында нефтин гуйу дибиндян йер сятщиня чыхарылмасы просеси. Лазыми мигдарда майе щяъминин верилмиш щцндцрлцйя чыхарылмасына лай енержиси кифайят етмядикдя Д.н.н. тятбиг едилир. Д.н.н.-да истифадя едилян аваданлыглар комплекси дяринлик насосу гурьусу адланыр; ясасян, штанглы вя штангсыз (о ъцмлядян мяркяздянгачма електрик-далма, щидравлик поршенли, електрик-винтли, електрик-диафрагмалы, шырнаглы вя с.) насос гурьуларындан истифадя едилир.

    Азярб.-да 1930–45 иллярдя йцксяк мющкямлийя малик штангларын истещсал технолоэийасы йарадылды, йени манжет плунжерли вя диэяр конструксийалы насослар тятбиг едилди. 1945–60 иллярдя Абдуллайев М.Я., Яливердизадя К.С. вя б. дяринлик насосларынын нормал сырасыны, манъанаг дязэащлары вя с. аваданлыглар йаратдылар. Ш т а н г л ы дяринлик насосу гурьусунда електрик мцщяррики манъанаг дязэащынын балансир башлыьына бирляшмиш штанглар васитясиля насосун плунжерини силиндр ичярисиндя ашаьы вя йухары щярякят етдирир. Плунжерин йухары щярякятиндя (борулардакы майе сцтунунун тязйиги нятиъясиндя вуруъу клапан баьлы олур) онун алтында йаранмыш сейрякликдян вя гуйудакы динамик майе сцтунунун тязйигиндян соруъу клапан ачылыр, майе сцзэяъдян вя клапандан кечяряк силиндря долур. Плунжерин ашаьы щярякятиндя соруъу клапан баьланыр, вуруъу клапан ачылыр вя гуйудан силиндря долмуш майе борулара ахыр, орадан да йер сятщиня галхыр. Борулу вя гондарма штанглы насос нювляри вар. Борулу насосла нефтчыхармада насосун силиндри боруларла ендирилиб-галдырылыр, насос плунжери ися штангла бурахылыр. Борулу насосларын илк нцмуняляри Азярб.-ын нефт мядянляриндя 1924 илдян истифадя олунмуш, сонралар ися онлар тякмилляшдирилмиш нормал сыралы вя мцхтялиф диаметрли НСН-1; НСН-2 насослары иля явяз едилмишдир. Гондарма насослар Азярб.-ын нефт мядянляриндя даща эениш йайылмышдыр. Бу насос, боруларла истянилян дяринлийя ендирилмиш гыфыл цзяриня штанглар васитясиля отурдулур вя галдырылыр. Буна эюря дя йералты тямир ишляриня аз вахт сярф едилир (насосу дяйишмяк цчцн тякъя штанглары галдырмаг кифайят едир). Азярб.-дакы нефт гуйуларынын чохундан чыхарылан нефтин тяркибиндя гум фраксийаларынын вя газын мигдарынын чох олмасы дяринлик насосунун иш мцддятини азалтдыьына эюря Азярб. Дювлят Нефт-Газ Сянайеси Елми- Тядгигат вя Лайищя Ин-тунда хцсуси дяринлик насослары лайищяляндирилмишдир. Штанглы дяринлик насосларынын ишиня кейфиййятли нязаряти тямин етмяк цчцн динамограф ишляниб щазырланмышдыр.


    Штангсыз м я р к я з д я н г а ч м а е л е к т р и к - д а л м а н а с о с л а р ы н д а н динамик сявиййяси ашаьы, щасилатында гум вя газын мигдары аз, лакин мящсулдарлыг ямсалы чох олан гуйуларда истифадя олунур. Бу насос гурьуларынын йералты аваданлыьы мяркяздянгачма насосу, електрик мцщяррики вя протектордан, йерцстц аваданлыьы ися идаряетмя ст.,автотрансформатор, гуйуаьзы аваданлыг вя кабел барабанындан ибарятдир. Насосун мцщяррикиня електрик енержиси зирещли кабел васитясиля верилир. Чохпилляли далма насосу боруларла гуйуйа ендирилир. Зирещли кабел насос боруларына хцсуси бяркидиъиляр (сыхаълар) иля баьланыр. Далма насосу протектор (су мцщафизяси говшаьы) иля бирляшдирилир. Щ и д р а в л и к  п о р ш е н л и н а с о с л а р  йералты вя йерцстц аваданлыгдан ибарятдир. Йералты аваданлыьа якс-клапан вя поршенли бюлцшдцрцъцлц щидравлик мцщяррик, йерцстц аваданлыьа ися дяринлик мцщяррикини ишя салмаг цчцн ишляк майе вуран хцсуси насос, ишляк майе чяни вя нязарятедиъи юлчц ъищазлары дахилдир. Щидравлик поршенли насос гуйуйа икиъярэяли боруларла бурахылыр, мяркяздян ишляк майе вурулур вя щалгавары бошлугдан ишляк майе иля бирликдя гуйудан эялян майе йер сятщиня галдырылыр. Щидравлик поршенли насос гурьулары, ясасян, мцряккяб шяраитлярдя (мяс., шимал р-нларында, дяниз йатагларында вя с.) тятбиг едилир. Гуйуларын истисмарында иши чятинляшдирян амилляр (щасил едилян майедя гум вя газын чохлуьу вя с.) олдугда електрик-винтли, електрик-диафрагмалы, шырнаглы насослар ишлядилир. Лакин бу насослар эениш тятбиг тапмамышдыр. Дяринлик насос гурьулары иля щасилатда гуйуларын макс. дяринлийи 4000 м-ядякдир (майени 1000 м щцнд.-йя галдыран насосун мящсулдарлыьы 40 м3/сутка-дыр.). Беля гурьулардан су, щидротермал вя с. гуйуларын истисмарында истифадя едилир.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ÇİNÁB, Çenab – DƏMİRÇİYEVA
    DƏRİNLİK NASOSU İLƏ NEFTÇIXARMA

    DЯRИNLИK NASOSU ИLЯ NEFTЧIXARMA – йатагларын истисмарында нефтин гуйу дибиндян йер сятщиня чыхарылмасы просеси. Лазыми мигдарда майе щяъминин верилмиш щцндцрлцйя чыхарылмасына лай енержиси кифайят етмядикдя Д.н.н. тятбиг едилир. Д.н.н.-да истифадя едилян аваданлыглар комплекси дяринлик насосу гурьусу адланыр; ясасян, штанглы вя штангсыз (о ъцмлядян мяркяздянгачма електрик-далма, щидравлик поршенли, електрик-винтли, електрик-диафрагмалы, шырнаглы вя с.) насос гурьуларындан истифадя едилир.

    Азярб.-да 1930–45 иллярдя йцксяк мющкямлийя малик штангларын истещсал технолоэийасы йарадылды, йени манжет плунжерли вя диэяр конструксийалы насослар тятбиг едилди. 1945–60 иллярдя Абдуллайев М.Я., Яливердизадя К.С. вя б. дяринлик насосларынын нормал сырасыны, манъанаг дязэащлары вя с. аваданлыглар йаратдылар. Ш т а н г л ы дяринлик насосу гурьусунда електрик мцщяррики манъанаг дязэащынын балансир башлыьына бирляшмиш штанглар васитясиля насосун плунжерини силиндр ичярисиндя ашаьы вя йухары щярякят етдирир. Плунжерин йухары щярякятиндя (борулардакы майе сцтунунун тязйиги нятиъясиндя вуруъу клапан баьлы олур) онун алтында йаранмыш сейрякликдян вя гуйудакы динамик майе сцтунунун тязйигиндян соруъу клапан ачылыр, майе сцзэяъдян вя клапандан кечяряк силиндря долур. Плунжерин ашаьы щярякятиндя соруъу клапан баьланыр, вуруъу клапан ачылыр вя гуйудан силиндря долмуш майе борулара ахыр, орадан да йер сятщиня галхыр. Борулу вя гондарма штанглы насос нювляри вар. Борулу насосла нефтчыхармада насосун силиндри боруларла ендирилиб-галдырылыр, насос плунжери ися штангла бурахылыр. Борулу насосларын илк нцмуняляри Азярб.-ын нефт мядянляриндя 1924 илдян истифадя олунмуш, сонралар ися онлар тякмилляшдирилмиш нормал сыралы вя мцхтялиф диаметрли НСН-1; НСН-2 насослары иля явяз едилмишдир. Гондарма насослар Азярб.-ын нефт мядянляриндя даща эениш йайылмышдыр. Бу насос, боруларла истянилян дяринлийя ендирилмиш гыфыл цзяриня штанглар васитясиля отурдулур вя галдырылыр. Буна эюря дя йералты тямир ишляриня аз вахт сярф едилир (насосу дяйишмяк цчцн тякъя штанглары галдырмаг кифайят едир). Азярб.-дакы нефт гуйуларынын чохундан чыхарылан нефтин тяркибиндя гум фраксийаларынын вя газын мигдарынын чох олмасы дяринлик насосунун иш мцддятини азалтдыьына эюря Азярб. Дювлят Нефт-Газ Сянайеси Елми- Тядгигат вя Лайищя Ин-тунда хцсуси дяринлик насослары лайищяляндирилмишдир. Штанглы дяринлик насосларынын ишиня кейфиййятли нязаряти тямин етмяк цчцн динамограф ишляниб щазырланмышдыр.


    Штангсыз м я р к я з д я н г а ч м а е л е к т р и к - д а л м а н а с о с л а р ы н д а н динамик сявиййяси ашаьы, щасилатында гум вя газын мигдары аз, лакин мящсулдарлыг ямсалы чох олан гуйуларда истифадя олунур. Бу насос гурьуларынын йералты аваданлыьы мяркяздянгачма насосу, електрик мцщяррики вя протектордан, йерцстц аваданлыьы ися идаряетмя ст.,автотрансформатор, гуйуаьзы аваданлыг вя кабел барабанындан ибарятдир. Насосун мцщяррикиня електрик енержиси зирещли кабел васитясиля верилир. Чохпилляли далма насосу боруларла гуйуйа ендирилир. Зирещли кабел насос боруларына хцсуси бяркидиъиляр (сыхаълар) иля баьланыр. Далма насосу протектор (су мцщафизяси говшаьы) иля бирляшдирилир. Щ и д р а в л и к  п о р ш е н л и н а с о с л а р  йералты вя йерцстц аваданлыгдан ибарятдир. Йералты аваданлыьа якс-клапан вя поршенли бюлцшдцрцъцлц щидравлик мцщяррик, йерцстц аваданлыьа ися дяринлик мцщяррикини ишя салмаг цчцн ишляк майе вуран хцсуси насос, ишляк майе чяни вя нязарятедиъи юлчц ъищазлары дахилдир. Щидравлик поршенли насос гуйуйа икиъярэяли боруларла бурахылыр, мяркяздян ишляк майе вурулур вя щалгавары бошлугдан ишляк майе иля бирликдя гуйудан эялян майе йер сятщиня галдырылыр. Щидравлик поршенли насос гурьулары, ясасян, мцряккяб шяраитлярдя (мяс., шимал р-нларында, дяниз йатагларында вя с.) тятбиг едилир. Гуйуларын истисмарында иши чятинляшдирян амилляр (щасил едилян майедя гум вя газын чохлуьу вя с.) олдугда електрик-винтли, електрик-диафрагмалы, шырнаглы насослар ишлядилир. Лакин бу насослар эениш тятбиг тапмамышдыр. Дяринлик насос гурьулары иля щасилатда гуйуларын макс. дяринлийи 4000 м-ядякдир (майени 1000 м щцнд.-йя галдыран насосун мящсулдарлыьы 40 м3/сутка-дыр.). Беля гурьулардан су, щидротермал вя с. гуйуларын истисмарында истифадя едилир.

    DƏRİNLİK NASOSU İLƏ NEFTÇIXARMA

    DЯRИNLИK NASOSU ИLЯ NEFTЧIXARMA – йатагларын истисмарында нефтин гуйу дибиндян йер сятщиня чыхарылмасы просеси. Лазыми мигдарда майе щяъминин верилмиш щцндцрлцйя чыхарылмасына лай енержиси кифайят етмядикдя Д.н.н. тятбиг едилир. Д.н.н.-да истифадя едилян аваданлыглар комплекси дяринлик насосу гурьусу адланыр; ясасян, штанглы вя штангсыз (о ъцмлядян мяркяздянгачма електрик-далма, щидравлик поршенли, електрик-винтли, електрик-диафрагмалы, шырнаглы вя с.) насос гурьуларындан истифадя едилир.

    Азярб.-да 1930–45 иллярдя йцксяк мющкямлийя малик штангларын истещсал технолоэийасы йарадылды, йени манжет плунжерли вя диэяр конструксийалы насослар тятбиг едилди. 1945–60 иллярдя Абдуллайев М.Я., Яливердизадя К.С. вя б. дяринлик насосларынын нормал сырасыны, манъанаг дязэащлары вя с. аваданлыглар йаратдылар. Ш т а н г л ы дяринлик насосу гурьусунда електрик мцщяррики манъанаг дязэащынын балансир башлыьына бирляшмиш штанглар васитясиля насосун плунжерини силиндр ичярисиндя ашаьы вя йухары щярякят етдирир. Плунжерин йухары щярякятиндя (борулардакы майе сцтунунун тязйиги нятиъясиндя вуруъу клапан баьлы олур) онун алтында йаранмыш сейрякликдян вя гуйудакы динамик майе сцтунунун тязйигиндян соруъу клапан ачылыр, майе сцзэяъдян вя клапандан кечяряк силиндря долур. Плунжерин ашаьы щярякятиндя соруъу клапан баьланыр, вуруъу клапан ачылыр вя гуйудан силиндря долмуш майе борулара ахыр, орадан да йер сятщиня галхыр. Борулу вя гондарма штанглы насос нювляри вар. Борулу насосла нефтчыхармада насосун силиндри боруларла ендирилиб-галдырылыр, насос плунжери ися штангла бурахылыр. Борулу насосларын илк нцмуняляри Азярб.-ын нефт мядянляриндя 1924 илдян истифадя олунмуш, сонралар ися онлар тякмилляшдирилмиш нормал сыралы вя мцхтялиф диаметрли НСН-1; НСН-2 насослары иля явяз едилмишдир. Гондарма насослар Азярб.-ын нефт мядянляриндя даща эениш йайылмышдыр. Бу насос, боруларла истянилян дяринлийя ендирилмиш гыфыл цзяриня штанглар васитясиля отурдулур вя галдырылыр. Буна эюря дя йералты тямир ишляриня аз вахт сярф едилир (насосу дяйишмяк цчцн тякъя штанглары галдырмаг кифайят едир). Азярб.-дакы нефт гуйуларынын чохундан чыхарылан нефтин тяркибиндя гум фраксийаларынын вя газын мигдарынын чох олмасы дяринлик насосунун иш мцддятини азалтдыьына эюря Азярб. Дювлят Нефт-Газ Сянайеси Елми- Тядгигат вя Лайищя Ин-тунда хцсуси дяринлик насослары лайищяляндирилмишдир. Штанглы дяринлик насосларынын ишиня кейфиййятли нязаряти тямин етмяк цчцн динамограф ишляниб щазырланмышдыр.


    Штангсыз м я р к я з д я н г а ч м а е л е к т р и к - д а л м а н а с о с л а р ы н д а н динамик сявиййяси ашаьы, щасилатында гум вя газын мигдары аз, лакин мящсулдарлыг ямсалы чох олан гуйуларда истифадя олунур. Бу насос гурьуларынын йералты аваданлыьы мяркяздянгачма насосу, електрик мцщяррики вя протектордан, йерцстц аваданлыьы ися идаряетмя ст.,автотрансформатор, гуйуаьзы аваданлыг вя кабел барабанындан ибарятдир. Насосун мцщяррикиня електрик енержиси зирещли кабел васитясиля верилир. Чохпилляли далма насосу боруларла гуйуйа ендирилир. Зирещли кабел насос боруларына хцсуси бяркидиъиляр (сыхаълар) иля баьланыр. Далма насосу протектор (су мцщафизяси говшаьы) иля бирляшдирилир. Щ и д р а в л и к  п о р ш е н л и н а с о с л а р  йералты вя йерцстц аваданлыгдан ибарятдир. Йералты аваданлыьа якс-клапан вя поршенли бюлцшдцрцъцлц щидравлик мцщяррик, йерцстц аваданлыьа ися дяринлик мцщяррикини ишя салмаг цчцн ишляк майе вуран хцсуси насос, ишляк майе чяни вя нязарятедиъи юлчц ъищазлары дахилдир. Щидравлик поршенли насос гуйуйа икиъярэяли боруларла бурахылыр, мяркяздян ишляк майе вурулур вя щалгавары бошлугдан ишляк майе иля бирликдя гуйудан эялян майе йер сятщиня галдырылыр. Щидравлик поршенли насос гурьулары, ясасян, мцряккяб шяраитлярдя (мяс., шимал р-нларында, дяниз йатагларында вя с.) тятбиг едилир. Гуйуларын истисмарында иши чятинляшдирян амилляр (щасил едилян майедя гум вя газын чохлуьу вя с.) олдугда електрик-винтли, електрик-диафрагмалы, шырнаглы насослар ишлядилир. Лакин бу насослар эениш тятбиг тапмамышдыр. Дяринлик насос гурьулары иля щасилатда гуйуларын макс. дяринлийи 4000 м-ядякдир (майени 1000 м щцнд.-йя галдыран насосун мящсулдарлыьы 40 м3/сутка-дыр.). Беля гурьулардан су, щидротермал вя с. гуйуларын истисмарында истифадя едилир.