ENOLLAR – tәrkibindә >C=C(OH)– qrupu saxlayan xәtti vә ya tsiklik quruluşlu üzvi birlәşmәlәr; bir qayda olaraq, müvafiq karbonil birlәşmәlәrlә tarazlıqda (keto-enol tarazlığı) olur (bax Tautomerlik). Alifatik E. üçün keto-enol tarazlığı, demәk olar ki, tamamilә kar bonil birlәşmәlәrә tәrәf dәyişir, әn sadә enol hesab edilәn vinil spirti isә ümumiyyәtlә, sәrbәst halda ayrılmamışdır. E.-ın karbonil birlәşmәlәrdәn әmәlә gәlmәsi (enollaşması) turşu vә qәlәvi mühitdә az polyar hәlledicilәrin istifadә edilmәsi ilә baş verir. Karbonil birlәşmәlәrin elektronoakseptor әvәzlәyicilәrinin [CO, C(O)OC2H5, CN, NO2 vә b.] β-vәziyyәtdә
olması vә E.-ın metal ionları (mәs., Fe+3) vasitәsilә xelat komplekslәrlә әlaqәlәndirilmәsi enollaşmaya kömәk edir. Poliflüor ketonlar әn davamlı E. әmәlә gәtirir, çünki onların tәrkibindәki mütәhәrrik α-hidrogen atomlarının olması ketoenol tarazlığının E.-ın әmәlә gәlmәsi istiqa mәtindә yerini dәyişmәsinә sәbәb olur; mәs., CF3C(O)CH2C(O)CF3 demәk olar ki, 100% enollaşmışdır. E. habelә metalların enolyatlarını turşulaşdırmaqla, yaxud enolların sadә vә mürәkkәb efirlәrinin hidrolizindәn alınır. E. ambident birlәşmәlәrin kimyәvi xassәlәrinә malikdir; onlar O vә ya C atomları üzrә elektrofil reagentlәrlә (X+) reaksiyaya girәrәk tәrkibindә >C=C(OX)– vә >CX–C(O)– qrupları olan müvafiq mәhsullar әmәlә gәtirir. Karbonil birlәşmәlәrin çoxlu sayda reaksiyaları, mәs., halogenlәşmә, aldol kondenslәşmәsi, kroton kondenslәşmәsi E.-ın alınma mәrhәlәsindәn keçmәklә gedir.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
ENOLLAR – tәrkibindә >C=C(OH)– qrupu saxlayan xәtti vә ya tsiklik quruluşlu üzvi birlәşmәlәr; bir qayda olaraq, müvafiq karbonil birlәşmәlәrlә tarazlıqda (keto-enol tarazlığı) olur (bax Tautomerlik). Alifatik E. üçün keto-enol tarazlığı, demәk olar ki, tamamilә kar bonil birlәşmәlәrә tәrәf dәyişir, әn sadә enol hesab edilәn vinil spirti isә ümumiyyәtlә, sәrbәst halda ayrılmamışdır. E.-ın karbonil birlәşmәlәrdәn әmәlә gәlmәsi (enollaşması) turşu vә qәlәvi mühitdә az polyar hәlledicilәrin istifadә edilmәsi ilә baş verir. Karbonil birlәşmәlәrin elektronoakseptor әvәzlәyicilәrinin [CO, C(O)OC2H5, CN, NO2 vә b.] β-vәziyyәtdә
olması vә E.-ın metal ionları (mәs., Fe+3) vasitәsilә xelat komplekslәrlә әlaqәlәndirilmәsi enollaşmaya kömәk edir. Poliflüor ketonlar әn davamlı E. әmәlә gәtirir, çünki onların tәrkibindәki mütәhәrrik α-hidrogen atomlarının olması ketoenol tarazlığının E.-ın әmәlә gәlmәsi istiqa mәtindә yerini dәyişmәsinә sәbәb olur; mәs., CF3C(O)CH2C(O)CF3 demәk olar ki, 100% enollaşmışdır. E. habelә metalların enolyatlarını turşulaşdırmaqla, yaxud enolların sadә vә mürәkkәb efirlәrinin hidrolizindәn alınır. E. ambident birlәşmәlәrin kimyәvi xassәlәrinә malikdir; onlar O vә ya C atomları üzrә elektrofil reagentlәrlә (X+) reaksiyaya girәrәk tәrkibindә >C=C(OX)– vә >CX–C(O)– qrupları olan müvafiq mәhsullar әmәlә gәtirir. Karbonil birlәşmәlәrin çoxlu sayda reaksiyaları, mәs., halogenlәşmә, aldol kondenslәşmәsi, kroton kondenslәşmәsi E.-ın alınma mәrhәlәsindәn keçmәklә gedir.
ENOLLAR – tәrkibindә >C=C(OH)– qrupu saxlayan xәtti vә ya tsiklik quruluşlu üzvi birlәşmәlәr; bir qayda olaraq, müvafiq karbonil birlәşmәlәrlә tarazlıqda (keto-enol tarazlığı) olur (bax Tautomerlik). Alifatik E. üçün keto-enol tarazlığı, demәk olar ki, tamamilә kar bonil birlәşmәlәrә tәrәf dәyişir, әn sadә enol hesab edilәn vinil spirti isә ümumiyyәtlә, sәrbәst halda ayrılmamışdır. E.-ın karbonil birlәşmәlәrdәn әmәlә gәlmәsi (enollaşması) turşu vә qәlәvi mühitdә az polyar hәlledicilәrin istifadә edilmәsi ilә baş verir. Karbonil birlәşmәlәrin elektronoakseptor әvәzlәyicilәrinin [CO, C(O)OC2H5, CN, NO2 vә b.] β-vәziyyәtdә
olması vә E.-ın metal ionları (mәs., Fe+3) vasitәsilә xelat komplekslәrlә әlaqәlәndirilmәsi enollaşmaya kömәk edir. Poliflüor ketonlar әn davamlı E. әmәlә gәtirir, çünki onların tәrkibindәki mütәhәrrik α-hidrogen atomlarının olması ketoenol tarazlığının E.-ın әmәlә gәlmәsi istiqa mәtindә yerini dәyişmәsinә sәbәb olur; mәs., CF3C(O)CH2C(O)CF3 demәk olar ki, 100% enollaşmışdır. E. habelә metalların enolyatlarını turşulaşdırmaqla, yaxud enolların sadә vә mürәkkәb efirlәrinin hidrolizindәn alınır. E. ambident birlәşmәlәrin kimyәvi xassәlәrinә malikdir; onlar O vә ya C atomları üzrә elektrofil reagentlәrlә (X+) reaksiyaya girәrәk tәrkibindә >C=C(OX)– vә >CX–C(O)– qrupları olan müvafiq mәhsullar әmәlә gәtirir. Karbonil birlәşmәlәrin çoxlu sayda reaksiyaları, mәs., halogenlәşmә, aldol kondenslәşmәsi, kroton kondenslәşmәsi E.-ın alınma mәrhәlәsindәn keçmәklә gedir.
