EPOKSİD QATRANLARI – molekulunda bir vә ya daha çox qlisidil
tәsirindәn tikili (torvarı) polimerlәrә çevrilmәk qabiliyyәtinә malikdir. Epoksid qrupları alifatik silsilәdә, yaxud zәncirdә, qlisidil qrupları isә çox vaxt zәncirin sonunda olur. Molekulunda qlisidil qrupları saxlayan E.q. epixlorhidrindәn (bәzәn qlisidoldan) vә tәrkibindә fәal hidrogen atomu olan birlәşmәlәrdәn (spirtlәr, fenollar, tiofenollar, karbon turşuları, aminlәr, amidlәr vә s.) sintez edilir. 2,2-di (4-hidroksifenil) propan (difenilpropan, dian, bisfenol A) әsasında alınan dian E.q. daha geniş yayılmışdır.
Dian E.q. rәngi açıq sarıdan qәhvәyiyәdәk dәyişәn özlü maye vә ya bәrk, kövrәk maddәlәrdir; toluol, ksilol, aseton, metiletilketon, metilizobutilketon vә onların spirtlәrlә qarışığında hәll olur. Alifatik tsikllәrdә vә ya zәncirlәrdә epoksid qrupları olan digәr E.q. doymamış birlәşmәlәrin perturşularla (mәs., persirkә turşusu ilә) epoksidlәşmәsindәn alınır. Tetrahidrobenzoy turşusu, tetrahidrobenzil efiri, ditsiklopentenil efiri vә 4-viniltsikloheksenin diepoksidlәri, divinilin epoksidlәşmiş oliqomerlәri mühüm praktik әhәmiyyәt kәsb edir. Onlar әksәr polyar hәlledicilәrdә hәllolan yüksәk özlü mayelәrdir.
E.q.-nın aşağı vә yüksәktemperaturlu bәrkimә proseslәri ayırd edilir. Aşağı temp-rda (“soyuqda”) bәrkimә, adәtәn, alifatik poliaminlәrdәn vә ya onların fenol, formaldehid vә çoxәsaslı turşularla kondenslәşmә mәhsullarından istifadә edilmәklә aparılır. Yüksәktemperaturlu (“istidә”) bәrkimә zamanı әsas bәrkidicilәr kimi aromatik poliaminlәr, fenol- vә karbamidal- dehid qatranları, di- vә polikarbon turşuları, elәcә dә onların anhidridlәri işlәnir. Katalizator kimi bәzәn az uçucu üçlü aminlәr vә onların duzları istifadә olunur. İsti bәrkimә 100–300°C-dә bir neçә saniyә (nazik tәbәqәlәrdә) vә ya bir neçә saat әrzindә aparılır. E.q. lak-boya materialların, yapışqanların, çox möhkәm armaturlanmış plastiklәrin әsası kimi, abraziv vә friksion materialların, polimer betonların, kiplәşdiricilәrin vә s. hazırlanmasında tәtbiq edilir.
