Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VIII CİLD (ENOLLAR - FEDDİN Konstantin Aleksandroviç)
    ERBİUM

    ERBİUM  (İsveçdәki  İtterbyu  kәndinin adından; lat. Erbium), E r – kimyәvi element. Elementlәrin dövri sisteminin III qrupundadır; nadir-torpaq elementlәrә (NTE) aiddir, at. n. 68, at. k. 167,26-dır. Tәbiәtdә 6 stabil izotopu vardır: 162Er (0,14%),164Er (1,61%), 166Er (33,6%), 167Er (22,95%), 168Er (26,8%), 170Er (14,9%). Yer qabığında miqdarı kütlәcә 3,3∙10–4%, dәniz suyunda 6∙10–7mq/l-dir. Digәr NTE ilә birlikdә ksenotim, evksenit, monasit, bastnezit, loparit, ortit vә s. mineralların tәrkibindә olur. E.-u 1843 ildә K.Mosander kәşf etmişdir.

    E. atomunun xarici elektron tәbәqәlәrinin konfiqurasiyası 4f125s25p66s2; oksidlәşmә dәrәcәsi +3, nadir hallarda +1 Polinqә görә elektromәnfiliyi 1,24; atom radiusu 0,175 nm-dir; E. gümüşü-ağ metaldır; tәr.1522°C, tqayn.2510°C; sıxlığı 9,062 q/sm3; kompakt (ovuntusunun sıxlaşdırılmasından vә emalından alınan) E. havada tәdricәn oksidlәşir; rütubәtli havada qızdırıldıqda bir qәdәr tez oksidlәşir; mineral turşularla duzlar әmәlә gәtirir. Qızdırıldıqda E.-un oksigen, halogenlәr, xalkogenlәr, N2 vә  H2 ilә qarşılıqlı tәsirindәn Er(III) birlәşmәlәri alınır. Müxtәlif üzvi vә qeyri-üzvi liqandlarla E(III) ionu koordinasiya әdәdi 9-dan 15-ә qәdәr olan birlәşmәlәr әmәlә gәtirir. E. NTE-in tәbii qarışığından ekstraksiya vә xromatoqrafiya metodları ilә ayrılır. Metallik E. metaltermiki  vә  ya  elektrokimyәvi  üsullarla flüorid vә xloridlәrdәn alınır. E.-un kompleks birlәşmәlәri NTE-nin ayrılması vә tәmizlәnmәsindә, lantanoid vә aktinoidlәrin ayrılmasında vә s. tәtbiq edilir.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ENOLLAR – FEDDİN Konstantin Aleksandroviç
    ERBİUM

    ERBİUM  (İsveçdәki  İtterbyu  kәndinin adından; lat. Erbium), E r – kimyәvi element. Elementlәrin dövri sisteminin III qrupundadır; nadir-torpaq elementlәrә (NTE) aiddir, at. n. 68, at. k. 167,26-dır. Tәbiәtdә 6 stabil izotopu vardır: 162Er (0,14%),164Er (1,61%), 166Er (33,6%), 167Er (22,95%), 168Er (26,8%), 170Er (14,9%). Yer qabığında miqdarı kütlәcә 3,3∙10–4%, dәniz suyunda 6∙10–7mq/l-dir. Digәr NTE ilә birlikdә ksenotim, evksenit, monasit, bastnezit, loparit, ortit vә s. mineralların tәrkibindә olur. E.-u 1843 ildә K.Mosander kәşf etmişdir.

    E. atomunun xarici elektron tәbәqәlәrinin konfiqurasiyası 4f125s25p66s2; oksidlәşmә dәrәcәsi +3, nadir hallarda +1 Polinqә görә elektromәnfiliyi 1,24; atom radiusu 0,175 nm-dir; E. gümüşü-ağ metaldır; tәr.1522°C, tqayn.2510°C; sıxlığı 9,062 q/sm3; kompakt (ovuntusunun sıxlaşdırılmasından vә emalından alınan) E. havada tәdricәn oksidlәşir; rütubәtli havada qızdırıldıqda bir qәdәr tez oksidlәşir; mineral turşularla duzlar әmәlә gәtirir. Qızdırıldıqda E.-un oksigen, halogenlәr, xalkogenlәr, N2 vә  H2 ilә qarşılıqlı tәsirindәn Er(III) birlәşmәlәri alınır. Müxtәlif üzvi vә qeyri-üzvi liqandlarla E(III) ionu koordinasiya әdәdi 9-dan 15-ә qәdәr olan birlәşmәlәr әmәlә gәtirir. E. NTE-in tәbii qarışığından ekstraksiya vә xromatoqrafiya metodları ilә ayrılır. Metallik E. metaltermiki  vә  ya  elektrokimyәvi  üsullarla flüorid vә xloridlәrdәn alınır. E.-un kompleks birlәşmәlәri NTE-nin ayrılması vә tәmizlәnmәsindә, lantanoid vә aktinoidlәrin ayrılmasında vә s. tәtbiq edilir.

    ERBİUM

    ERBİUM  (İsveçdәki  İtterbyu  kәndinin adından; lat. Erbium), E r – kimyәvi element. Elementlәrin dövri sisteminin III qrupundadır; nadir-torpaq elementlәrә (NTE) aiddir, at. n. 68, at. k. 167,26-dır. Tәbiәtdә 6 stabil izotopu vardır: 162Er (0,14%),164Er (1,61%), 166Er (33,6%), 167Er (22,95%), 168Er (26,8%), 170Er (14,9%). Yer qabığında miqdarı kütlәcә 3,3∙10–4%, dәniz suyunda 6∙10–7mq/l-dir. Digәr NTE ilә birlikdә ksenotim, evksenit, monasit, bastnezit, loparit, ortit vә s. mineralların tәrkibindә olur. E.-u 1843 ildә K.Mosander kәşf etmişdir.

    E. atomunun xarici elektron tәbәqәlәrinin konfiqurasiyası 4f125s25p66s2; oksidlәşmә dәrәcәsi +3, nadir hallarda +1 Polinqә görә elektromәnfiliyi 1,24; atom radiusu 0,175 nm-dir; E. gümüşü-ağ metaldır; tәr.1522°C, tqayn.2510°C; sıxlığı 9,062 q/sm3; kompakt (ovuntusunun sıxlaşdırılmasından vә emalından alınan) E. havada tәdricәn oksidlәşir; rütubәtli havada qızdırıldıqda bir qәdәr tez oksidlәşir; mineral turşularla duzlar әmәlә gәtirir. Qızdırıldıqda E.-un oksigen, halogenlәr, xalkogenlәr, N2 vә  H2 ilә qarşılıqlı tәsirindәn Er(III) birlәşmәlәri alınır. Müxtәlif üzvi vә qeyri-üzvi liqandlarla E(III) ionu koordinasiya әdәdi 9-dan 15-ә qәdәr olan birlәşmәlәr әmәlә gәtirir. E. NTE-in tәbii qarışığından ekstraksiya vә xromatoqrafiya metodları ilә ayrılır. Metallik E. metaltermiki  vә  ya  elektrokimyәvi  üsullarla flüorid vә xloridlәrdәn alınır. E.-un kompleks birlәşmәlәri NTE-nin ayrılması vә tәmizlәnmәsindә, lantanoid vә aktinoidlәrin ayrılmasında vә s. tәtbiq edilir.