ESXATOLÓGİYA (yun. έσχατος – son, yekun + …logiya) – dünyanın vә insanın sonu haqqında dini tәlim. Başlıca mövzuları ölüm, qәbir hәyatı, dünyanın sonu, ölülәrin  dirilmәsi,  Qiyamәt  vә  bunlarla bağlı mәsәlәlәrdir. Termin 19 әsrdә meydana  gәlmişdir.  Demәk  olar  ki,  bütün dinlәrdә vә inanc sistemlәrindә E. düşüncәsinә rast gәlinir. İndividual (bir insan ruhunun  o  dünyadakı  hәyatı  haqqında tәlim) vә kollektiv E. (kosmosun vә tarixin mәqsәdi, onların sonu vә bu sonun arxasınca  gәlәnlәr  haqqında  tәlim)  var. İndividual  E.-nın  tәşәkkülündә  Qәdim Misir dini, kollektiv E.-nın tәşәkkülündә isә iudaizm xüsusi rola malik olmuşdur. İudaizmdә  esxatoloji  düşüncә  fәrdlәrin deyil, İsrail xalqının taleyi üzәrindә mәrkәzlәşmişdir. Xristianlığa görә, esxatoloji zaman İsa Mәsihin dünyaya gәlmәsi ilә artıq  başlamışdır.  Əhdi-әtiq  E.-sı  (bax Bibliya) әyanilikdәn qaçaraq, çoxmәnalı rәmzlәrdә vә ibrәtamiz hekayәtlәrdә öz ifadәsini  tapır;  lakin  orta  әsrlәr  şüuru çoxsaylı apokriflәrdә vә “öncәgörmәlәrdә” o dünyanın detallaşdırılmış mәnzәrәsini yaradır. İslam E.-sı (mәad) axirәt vә qiyamәtlә bağlı mövzuları özündә әks etdirir. İslam dininә görә, esxatoloji zaman mәlәklәrdәn  olan  İsrafilin  öz  şeypurunu sәslәndirmәsi ilә başlanacaq. Xristianlıqda vә İslamda dünyanın sonunun başlaması haqqında oxşar [Dәccal, yerdәn çıxan heyvan – dabbәtül-әrz, İsa Mәsihin gәlişi] vә fәrqli әlamәtlәr göstәrilmişdir. İslam esxatoloji tәlimindә son xilaskar kimi Mehdi inancı mühüm yer tutur.

E. inancı iki zidd formada tәzahür edir. Mifik E. kosmos vә xaos arasındakı әzәli çarpışmanı әks etdirir. Tarixi E. isә hesablamanı dünyanın mifik başlanğıcına görә yox, konkret tarixi hadisәlәrә әsasәn aparır.