Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VII CİLD (DƏRMAN - CƏLİLOV)
    DİPOL ŞÜALANMASI

    ДИПОЛ ШЦАЛАНМАСЫ – системин дипол моментинин замана эюря дяйишмясиля шяртлянян електромагнит шцаланмасы. Електрик вя магнит Д.ш.-ны фяргляндирир- ляр; биринъисини електрик дипол моментинин, икинъисини ися магнит дипол моментинин дяйишмяси доьурур.


    Классик електродинамикада Д.ш. – щяр щансы йцкляр системинин електрик вя йа магнит дипол моментинин вя ъяряйанларын замана эюря дяйишмяси нятиъясиндя мейдана чыхан електромагнит дальаларынын шцаланмасыдыр. Дяйишян електрик дипол моментиня малик системя ян садя мисал Щерс вибраторудур.


    Д.ш. истянилян диэяр електромагнит шцаланмасы кими, мянбядян енержи дашыйыр вя бунунла да дипол моменти рягсляринин енержисини азалдыр. Адятян ейни бир шцаланма системинин електрик Д.ш. магнит Д.ш.-ндан кифайят гядяр бюйцк олур вя ахырынъыны нязяря алмамаг олар. Бу вя йа башга сябяблярдян електрик Д.ш. баш вермяйян вя йа чох зяиф олан щалларда магнит Д.ш.-ны вя електрик квадрупол шцаланмасыны нязяря алмаг лазымдыр.

    Квант нязяриййясиня эюря, електромагнит шцаланмасы системин бюйцк енержили щалдан кичик енержили щала квант кечиди заманы баш верир. Беля кечид заманы ν= (Е1 – Е2)/щ тезликли фотон шцаланыр, бурада Е1 вя Е2 башланьыъ вя сонунъу щалларын енержиляри, щ – Планк сабитидир. Системин фотонун бурахылмасы иля мцшайият олунан, даща ашаьы енержи щалына беля юз-юзцня кечиди спонтан кечид адланыр. Спонтан Д.ш. иля йанашы, щяйяъанланмыш дипол системинин, мяс., молекулларын мяъбури Д.ш. да мювъуддур.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
DƏRMAN – CƏLİLOV
    DİPOL ŞÜALANMASI

    ДИПОЛ ШЦАЛАНМАСЫ – системин дипол моментинин замана эюря дяйишмясиля шяртлянян електромагнит шцаланмасы. Електрик вя магнит Д.ш.-ны фяргляндирир- ляр; биринъисини електрик дипол моментинин, икинъисини ися магнит дипол моментинин дяйишмяси доьурур.


    Классик електродинамикада Д.ш. – щяр щансы йцкляр системинин електрик вя йа магнит дипол моментинин вя ъяряйанларын замана эюря дяйишмяси нятиъясиндя мейдана чыхан електромагнит дальаларынын шцаланмасыдыр. Дяйишян електрик дипол моментиня малик системя ян садя мисал Щерс вибраторудур.


    Д.ш. истянилян диэяр електромагнит шцаланмасы кими, мянбядян енержи дашыйыр вя бунунла да дипол моменти рягсляринин енержисини азалдыр. Адятян ейни бир шцаланма системинин електрик Д.ш. магнит Д.ш.-ндан кифайят гядяр бюйцк олур вя ахырынъыны нязяря алмамаг олар. Бу вя йа башга сябяблярдян електрик Д.ш. баш вермяйян вя йа чох зяиф олан щалларда магнит Д.ш.-ны вя електрик квадрупол шцаланмасыны нязяря алмаг лазымдыр.

    Квант нязяриййясиня эюря, електромагнит шцаланмасы системин бюйцк енержили щалдан кичик енержили щала квант кечиди заманы баш верир. Беля кечид заманы ν= (Е1 – Е2)/щ тезликли фотон шцаланыр, бурада Е1 вя Е2 башланьыъ вя сонунъу щалларын енержиляри, щ – Планк сабитидир. Системин фотонун бурахылмасы иля мцшайият олунан, даща ашаьы енержи щалына беля юз-юзцня кечиди спонтан кечид адланыр. Спонтан Д.ш. иля йанашы, щяйяъанланмыш дипол системинин, мяс., молекулларын мяъбури Д.ш. да мювъуддур.

    DİPOL ŞÜALANMASI

    ДИПОЛ ШЦАЛАНМАСЫ – системин дипол моментинин замана эюря дяйишмясиля шяртлянян електромагнит шцаланмасы. Електрик вя магнит Д.ш.-ны фяргляндирир- ляр; биринъисини електрик дипол моментинин, икинъисини ися магнит дипол моментинин дяйишмяси доьурур.


    Классик електродинамикада Д.ш. – щяр щансы йцкляр системинин електрик вя йа магнит дипол моментинин вя ъяряйанларын замана эюря дяйишмяси нятиъясиндя мейдана чыхан електромагнит дальаларынын шцаланмасыдыр. Дяйишян електрик дипол моментиня малик системя ян садя мисал Щерс вибраторудур.


    Д.ш. истянилян диэяр електромагнит шцаланмасы кими, мянбядян енержи дашыйыр вя бунунла да дипол моменти рягсляринин енержисини азалдыр. Адятян ейни бир шцаланма системинин електрик Д.ш. магнит Д.ш.-ндан кифайят гядяр бюйцк олур вя ахырынъыны нязяря алмамаг олар. Бу вя йа башга сябяблярдян електрик Д.ш. баш вермяйян вя йа чох зяиф олан щалларда магнит Д.ш.-ны вя електрик квадрупол шцаланмасыны нязяря алмаг лазымдыр.

    Квант нязяриййясиня эюря, електромагнит шцаланмасы системин бюйцк енержили щалдан кичик енержили щала квант кечиди заманы баш верир. Беля кечид заманы ν= (Е1 – Е2)/щ тезликли фотон шцаланыр, бурада Е1 вя Е2 башланьыъ вя сонунъу щалларын енержиляри, щ – Планк сабитидир. Системин фотонун бурахылмасы иля мцшайият олунан, даща ашаьы енержи щалына беля юз-юзцня кечиди спонтан кечид адланыр. Спонтан Д.ш. иля йанашы, щяйяъанланмыш дипол системинин, мяс., молекулларын мяъбури Д.ш. да мювъуддур.