Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VII CİLD (DƏRMAN - CƏLİLOV)
    DİSKRET ALTQRUP

    ДИСКРЕТ АЛТГРУП – дискрет алтчохлуг олан Ли Э групунун (вя йа даща цмуми шякилдя тоположи групун) Г алтгрупу (бах Груплар нязяриййяси, Ли груплары нязяриййяси). Дискретлик о демякдир ки, Э групунун щяр мящдуд алтчохлуьунда Г алтгрупунун йалныз сонлу сайда елементляри олур. н юлчцлц Рн фязасынын там сайлы векторларынын Зн алтгрупу вя детерминанты 1 олан н тяртибли щягиги матрислярин СЛн(Р) групунда тамсайлы матрислярин СЛн(З ) алтгрупу, дискрет алтгрупа мисаллардыр.


    Щесаб, функсийалар нязяриййяси вя кристаллографийа ясасында йаранан Д.а.-ун айры-айры синифляри 20 ясрин орталарына гядяр тящлил едилмишдир. СЛн(З) групунун тядгиги эятирилмя нязяриййяси адланан фянни йаратмышдыр. Бу, 19 ясрин 2-ъи йарысы – 20 ясрин яввялляриндя рус рийазиййатчылары А.Н.Коркин вя Й.И.Золотарйов, еляъя дя Ш.Ермит, Э.Минковски вя б. тяряфиндян ишлянмишдир. Классик Ли групларынын бир сыра Д.а.-уну 1940-ъы иллярин яввялляриндя К.Зигел тядгиг етмишдир. Комплекс дяйишянли функсийалар нязяриййясиндя ъябри ямсаллы диференсиал тянликлярин щялли СЛ2(Р) групунун мцхтялиф Д.а.-а эюря инвариант олан бязи хцсуси (сонралар автоморф адланан) функсийаларын бахылмасына эятирмишдир. Бунунла баьлы олараг беля групларын эениш синфи, о ъцмлядян СЛ2 (З) групу Ф.Клейн тяряфиндян юйрянилмишдир. Тяхминян ейни вахтда, йяни 1881–82 иллярдя А.Пуанкаре бцтцн беля групларын щяндяси тясвирини вермишдир.


    Кристаллографийада 19 ясрин ахырларында Й.С.Фйодоров тяряфиндян цчюлчцлц Евклид фязасынын щярякят групларынын Д.а. адланан кристал структурларынын симметрийа групларына бахылмышдыр. Бу вя буна бянзяр н юлчцлц Евклид фязасынын щярякят груплары ъябри нюгтейи-нязярдян 1911 илдя алман рийазиййатчысы Л.Бибербах тяряфиндян юйрянилмишдир; о, щямчинин исбат етмишдир ки, щяр беля груп тяркибиндя Зн-я изоморф вя паралел кючцрмялярдян ибарят групу сахлайыр. Бцтцн бу тядгигатлар 1950–70 иллярдя Ли групларынын Д.а.-нун цмуми нязяриййясинин йаранмасы цчцн илкин материал олмушдур. А.И.Малтсев, Америка рийазиййатчысы А.Борел, щинд рийазиййатчысы Хариш-Чандра, рус мяншяли Америка рийазиййатчысы Г.А.Маргулис Д.а.-ун тядгигиня бюйцк тющфяляр вермишляр.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
DƏRMAN – CƏLİLOV
    DİSKRET ALTQRUP

    ДИСКРЕТ АЛТГРУП – дискрет алтчохлуг олан Ли Э групунун (вя йа даща цмуми шякилдя тоположи групун) Г алтгрупу (бах Груплар нязяриййяси, Ли груплары нязяриййяси). Дискретлик о демякдир ки, Э групунун щяр мящдуд алтчохлуьунда Г алтгрупунун йалныз сонлу сайда елементляри олур. н юлчцлц Рн фязасынын там сайлы векторларынын Зн алтгрупу вя детерминанты 1 олан н тяртибли щягиги матрислярин СЛн(Р) групунда тамсайлы матрислярин СЛн(З ) алтгрупу, дискрет алтгрупа мисаллардыр.


    Щесаб, функсийалар нязяриййяси вя кристаллографийа ясасында йаранан Д.а.-ун айры-айры синифляри 20 ясрин орталарына гядяр тящлил едилмишдир. СЛн(З) групунун тядгиги эятирилмя нязяриййяси адланан фянни йаратмышдыр. Бу, 19 ясрин 2-ъи йарысы – 20 ясрин яввялляриндя рус рийазиййатчылары А.Н.Коркин вя Й.И.Золотарйов, еляъя дя Ш.Ермит, Э.Минковски вя б. тяряфиндян ишлянмишдир. Классик Ли групларынын бир сыра Д.а.-уну 1940-ъы иллярин яввялляриндя К.Зигел тядгиг етмишдир. Комплекс дяйишянли функсийалар нязяриййясиндя ъябри ямсаллы диференсиал тянликлярин щялли СЛ2(Р) групунун мцхтялиф Д.а.-а эюря инвариант олан бязи хцсуси (сонралар автоморф адланан) функсийаларын бахылмасына эятирмишдир. Бунунла баьлы олараг беля групларын эениш синфи, о ъцмлядян СЛ2 (З) групу Ф.Клейн тяряфиндян юйрянилмишдир. Тяхминян ейни вахтда, йяни 1881–82 иллярдя А.Пуанкаре бцтцн беля групларын щяндяси тясвирини вермишдир.


    Кристаллографийада 19 ясрин ахырларында Й.С.Фйодоров тяряфиндян цчюлчцлц Евклид фязасынын щярякят групларынын Д.а. адланан кристал структурларынын симметрийа групларына бахылмышдыр. Бу вя буна бянзяр н юлчцлц Евклид фязасынын щярякят груплары ъябри нюгтейи-нязярдян 1911 илдя алман рийазиййатчысы Л.Бибербах тяряфиндян юйрянилмишдир; о, щямчинин исбат етмишдир ки, щяр беля груп тяркибиндя Зн-я изоморф вя паралел кючцрмялярдян ибарят групу сахлайыр. Бцтцн бу тядгигатлар 1950–70 иллярдя Ли групларынын Д.а.-нун цмуми нязяриййясинин йаранмасы цчцн илкин материал олмушдур. А.И.Малтсев, Америка рийазиййатчысы А.Борел, щинд рийазиййатчысы Хариш-Чандра, рус мяншяли Америка рийазиййатчысы Г.А.Маргулис Д.а.-ун тядгигиня бюйцк тющфяляр вермишляр.

    DİSKRET ALTQRUP

    ДИСКРЕТ АЛТГРУП – дискрет алтчохлуг олан Ли Э групунун (вя йа даща цмуми шякилдя тоположи групун) Г алтгрупу (бах Груплар нязяриййяси, Ли груплары нязяриййяси). Дискретлик о демякдир ки, Э групунун щяр мящдуд алтчохлуьунда Г алтгрупунун йалныз сонлу сайда елементляри олур. н юлчцлц Рн фязасынын там сайлы векторларынын Зн алтгрупу вя детерминанты 1 олан н тяртибли щягиги матрислярин СЛн(Р) групунда тамсайлы матрислярин СЛн(З ) алтгрупу, дискрет алтгрупа мисаллардыр.


    Щесаб, функсийалар нязяриййяси вя кристаллографийа ясасында йаранан Д.а.-ун айры-айры синифляри 20 ясрин орталарына гядяр тящлил едилмишдир. СЛн(З) групунун тядгиги эятирилмя нязяриййяси адланан фянни йаратмышдыр. Бу, 19 ясрин 2-ъи йарысы – 20 ясрин яввялляриндя рус рийазиййатчылары А.Н.Коркин вя Й.И.Золотарйов, еляъя дя Ш.Ермит, Э.Минковски вя б. тяряфиндян ишлянмишдир. Классик Ли групларынын бир сыра Д.а.-уну 1940-ъы иллярин яввялляриндя К.Зигел тядгиг етмишдир. Комплекс дяйишянли функсийалар нязяриййясиндя ъябри ямсаллы диференсиал тянликлярин щялли СЛ2(Р) групунун мцхтялиф Д.а.-а эюря инвариант олан бязи хцсуси (сонралар автоморф адланан) функсийаларын бахылмасына эятирмишдир. Бунунла баьлы олараг беля групларын эениш синфи, о ъцмлядян СЛ2 (З) групу Ф.Клейн тяряфиндян юйрянилмишдир. Тяхминян ейни вахтда, йяни 1881–82 иллярдя А.Пуанкаре бцтцн беля групларын щяндяси тясвирини вермишдир.


    Кристаллографийада 19 ясрин ахырларында Й.С.Фйодоров тяряфиндян цчюлчцлц Евклид фязасынын щярякят групларынын Д.а. адланан кристал структурларынын симметрийа групларына бахылмышдыр. Бу вя буна бянзяр н юлчцлц Евклид фязасынын щярякят груплары ъябри нюгтейи-нязярдян 1911 илдя алман рийазиййатчысы Л.Бибербах тяряфиндян юйрянилмишдир; о, щямчинин исбат етмишдир ки, щяр беля груп тяркибиндя Зн-я изоморф вя паралел кючцрмялярдян ибарят групу сахлайыр. Бцтцн бу тядгигатлар 1950–70 иллярдя Ли групларынын Д.а.-нун цмуми нязяриййясинин йаранмасы цчцн илкин материал олмушдур. А.И.Малтсев, Америка рийазиййатчысы А.Борел, щинд рийазиййатчысы Хариш-Чандра, рус мяншяли Америка рийазиййатчысы Г.А.Маргулис Д.а.-ун тядгигиня бюйцк тющфяляр вермишляр.