ETÁN – doymuş alifatik karbohidrogen, C2H6; rәngsiz, iysiz qaz; tәr.–183,23°C, tqayn. – 88,63°C. Suda az, karbohidrogenlәrdә yaxşı hәll olur. E. kimyәvi xassәlәrinә görә doymuş karbohidrogenlәrin tipik nümayәndәsidir. Müxtәlif әvәzetmә reaksiyalarına radikal mexanizmi üzrә daxil olur. E.-ın termiki dehidrogenlәşmәsindәn 550–650°C-dә etilen, 800°C-dәn yüksәk temp-rda asetilen (hәmçinin benzol vә duda әmәlә gәlir); 300–450°C-dә birbaşa xlorlaşmasından etilxlorid, oksidlәşmәsindәn CH3CHO vә CH3COOH qarışığı, qaz fazada nitrolaşmasından nitroetan vә nitrometan qarışığı (3:1) alınır. E. tәbii vә neftlә birgә çıxan qazların (hәcmcә 10%-ә qәdәr) komponentidir; onlardan aşağı temp-rlu rektifikasiya ilә ayrılır. Neft xammalının krekinqindәn xeyli miqdarda E. alınır. Laboratoriya şәraitindә E.Vürs reaksiyası üzrә CH3I-dan; Kolbe reaksiyası üzrә CH3COONa-un elektrolizindәn; Na-propianatın qәlәvi ilә әridilmәsindәn; Qrinyar reaksiyası üzrә etilbromiddәn; etilenin (Pd üzәrindә) vә ya asetilenin (Ni-Re katalizatorunun iştirakı ilә) hidrogenlәşmәsindәn alınır. E. etilen vә vinilxloridin alınması üçün xammaldır. E.-ın hava ilә qarışığı partlayış tәhlükәlidir. Zәhәrli deyil, zәif narkotik tәsirә malikdir.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
ETÁN – doymuş alifatik karbohidrogen, C2H6; rәngsiz, iysiz qaz; tәr.–183,23°C, tqayn. – 88,63°C. Suda az, karbohidrogenlәrdә yaxşı hәll olur. E. kimyәvi xassәlәrinә görә doymuş karbohidrogenlәrin tipik nümayәndәsidir. Müxtәlif әvәzetmә reaksiyalarına radikal mexanizmi üzrә daxil olur. E.-ın termiki dehidrogenlәşmәsindәn 550–650°C-dә etilen, 800°C-dәn yüksәk temp-rda asetilen (hәmçinin benzol vә duda әmәlә gәlir); 300–450°C-dә birbaşa xlorlaşmasından etilxlorid, oksidlәşmәsindәn CH3CHO vә CH3COOH qarışığı, qaz fazada nitrolaşmasından nitroetan vә nitrometan qarışığı (3:1) alınır. E. tәbii vә neftlә birgә çıxan qazların (hәcmcә 10%-ә qәdәr) komponentidir; onlardan aşağı temp-rlu rektifikasiya ilә ayrılır. Neft xammalının krekinqindәn xeyli miqdarda E. alınır. Laboratoriya şәraitindә E.Vürs reaksiyası üzrә CH3I-dan; Kolbe reaksiyası üzrә CH3COONa-un elektrolizindәn; Na-propianatın qәlәvi ilә әridilmәsindәn; Qrinyar reaksiyası üzrә etilbromiddәn; etilenin (Pd üzәrindә) vә ya asetilenin (Ni-Re katalizatorunun iştirakı ilә) hidrogenlәşmәsindәn alınır. E. etilen vә vinilxloridin alınması üçün xammaldır. E.-ın hava ilә qarışığı partlayış tәhlükәlidir. Zәhәrli deyil, zәif narkotik tәsirә malikdir.
ETÁN – doymuş alifatik karbohidrogen, C2H6; rәngsiz, iysiz qaz; tәr.–183,23°C, tqayn. – 88,63°C. Suda az, karbohidrogenlәrdә yaxşı hәll olur. E. kimyәvi xassәlәrinә görә doymuş karbohidrogenlәrin tipik nümayәndәsidir. Müxtәlif әvәzetmә reaksiyalarına radikal mexanizmi üzrә daxil olur. E.-ın termiki dehidrogenlәşmәsindәn 550–650°C-dә etilen, 800°C-dәn yüksәk temp-rda asetilen (hәmçinin benzol vә duda әmәlә gәlir); 300–450°C-dә birbaşa xlorlaşmasından etilxlorid, oksidlәşmәsindәn CH3CHO vә CH3COOH qarışığı, qaz fazada nitrolaşmasından nitroetan vә nitrometan qarışığı (3:1) alınır. E. tәbii vә neftlә birgә çıxan qazların (hәcmcә 10%-ә qәdәr) komponentidir; onlardan aşağı temp-rlu rektifikasiya ilә ayrılır. Neft xammalının krekinqindәn xeyli miqdarda E. alınır. Laboratoriya şәraitindә E.Vürs reaksiyası üzrә CH3I-dan; Kolbe reaksiyası üzrә CH3COONa-un elektrolizindәn; Na-propianatın qәlәvi ilә әridilmәsindәn; Qrinyar reaksiyası üzrә etilbromiddәn; etilenin (Pd üzәrindә) vә ya asetilenin (Ni-Re katalizatorunun iştirakı ilә) hidrogenlәşmәsindәn alınır. E. etilen vә vinilxloridin alınması üçün xammaldır. E.-ın hava ilә qarışığı partlayış tәhlükәlidir. Zәhәrli deyil, zәif narkotik tәsirә malikdir.
