ETANÓLAMİNLƏR – tәrkibindә amin vә hidroksil qrupları olan üzvi birlәşmәlәr; aminspirtlәr. Monoetanolamin (2-aminetanol, etanolamin, kolamin)
NH2CH2CH2OH,
dietanolamin (imindietanol)
NH(CH2CH2OH)2
vә trietanolamin (nitriltrietanol)
N(CH2CH2OH)3
fәrqlәndirilir; bu birlәşmәlәr müvafiq olaraq 171°C, 270°C vә 360°C temp-rda qaynayır. Rәngsiz, özlü, sәciyyәvi amin iyli hiqroskopik mayelәrdir; su ilә qeyri-mәhdud nisbәtdә qarışır, etanol, benzol vә xloroformda yaxşı, heptanda çәtin hәll olur. Amin vә spirtlәrin kimyәvi xassәlәrinә malikdir.
E. zәif әsaslardır; mineral vә güclü üzvi turşularla reaksiyasından duzlar әmәlә gәlir.
Monoetanolamin aldehid (formaldehid istisna olmaqla) vә ketonlarla Şiff әsasları; CS2 ilә N-(2-hidroksietil) ditiokarbamin turşusu; karbamidlә etilenkarbamid әmәlә gәtirir. Mono- vә dietanolaminlәr dikarbon turşuları ilә poliefirpoliamidlәr; qәlәvinin iştirakı ilә formaldehidlә metilol törәmәlәri; akrilnitrillә N-(2-hidroksietil)-amin- propionitril
(HOCH2 CH2)2NCH2CH2CN),
әmәlә gәtirir. Trietanolaminlәr karbon turşuları vә xloranhidridlәr ilә yüksәk temp- rda reaksiyaya girir. Sәnayedә E.-i maye fazada etilen-oksidin ammonolizindәn alırlar. E. laboratoriyada ammonyakın oksietillәşdirilmәsindәn; etilenxlorhidrinin aminlәşdirilmәsindәn; metilensianhidrinin hidrogenlәşdirilmәsindәn sintez edilir. E. sәnayenin neft emalı, qazçıxarma vә kimya müәssisәlәrindә texnoloji qazların tәmizlәnmәsindә “turş” qazların absorbenti; emulqator, disperqator, yuyucu vә tәmizlәyici vasitәlәr, şampun, SAM vә s.-nin istehsalında xammal kimi tәtbiq edilir.
Monoetanolamin üzvi sintezdә etilendiamin, N-vinilpirrolidon vә s. alınmasında; dietanolamin, plastifikator, korroziya inhibitoru vә s. istehsalında istifadә olunur.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
ETANÓLAMİNLƏR – tәrkibindә amin vә hidroksil qrupları olan üzvi birlәşmәlәr; aminspirtlәr. Monoetanolamin (2-aminetanol, etanolamin, kolamin)
NH2CH2CH2OH,
dietanolamin (imindietanol)
NH(CH2CH2OH)2
vә trietanolamin (nitriltrietanol)
N(CH2CH2OH)3
fәrqlәndirilir; bu birlәşmәlәr müvafiq olaraq 171°C, 270°C vә 360°C temp-rda qaynayır. Rәngsiz, özlü, sәciyyәvi amin iyli hiqroskopik mayelәrdir; su ilә qeyri-mәhdud nisbәtdә qarışır, etanol, benzol vә xloroformda yaxşı, heptanda çәtin hәll olur. Amin vә spirtlәrin kimyәvi xassәlәrinә malikdir.
E. zәif әsaslardır; mineral vә güclü üzvi turşularla reaksiyasından duzlar әmәlә gәlir.
Monoetanolamin aldehid (formaldehid istisna olmaqla) vә ketonlarla Şiff әsasları; CS2 ilә N-(2-hidroksietil) ditiokarbamin turşusu; karbamidlә etilenkarbamid әmәlә gәtirir. Mono- vә dietanolaminlәr dikarbon turşuları ilә poliefirpoliamidlәr; qәlәvinin iştirakı ilә formaldehidlә metilol törәmәlәri; akrilnitrillә N-(2-hidroksietil)-amin- propionitril
(HOCH2 CH2)2NCH2CH2CN),
әmәlә gәtirir. Trietanolaminlәr karbon turşuları vә xloranhidridlәr ilә yüksәk temp- rda reaksiyaya girir. Sәnayedә E.-i maye fazada etilen-oksidin ammonolizindәn alırlar. E. laboratoriyada ammonyakın oksietillәşdirilmәsindәn; etilenxlorhidrinin aminlәşdirilmәsindәn; metilensianhidrinin hidrogenlәşdirilmәsindәn sintez edilir. E. sәnayenin neft emalı, qazçıxarma vә kimya müәssisәlәrindә texnoloji qazların tәmizlәnmәsindә “turş” qazların absorbenti; emulqator, disperqator, yuyucu vә tәmizlәyici vasitәlәr, şampun, SAM vә s.-nin istehsalında xammal kimi tәtbiq edilir.
Monoetanolamin üzvi sintezdә etilendiamin, N-vinilpirrolidon vә s. alınmasında; dietanolamin, plastifikator, korroziya inhibitoru vә s. istehsalında istifadә olunur.
ETANÓLAMİNLƏR – tәrkibindә amin vә hidroksil qrupları olan üzvi birlәşmәlәr; aminspirtlәr. Monoetanolamin (2-aminetanol, etanolamin, kolamin)
NH2CH2CH2OH,
dietanolamin (imindietanol)
NH(CH2CH2OH)2
vә trietanolamin (nitriltrietanol)
N(CH2CH2OH)3
fәrqlәndirilir; bu birlәşmәlәr müvafiq olaraq 171°C, 270°C vә 360°C temp-rda qaynayır. Rәngsiz, özlü, sәciyyәvi amin iyli hiqroskopik mayelәrdir; su ilә qeyri-mәhdud nisbәtdә qarışır, etanol, benzol vә xloroformda yaxşı, heptanda çәtin hәll olur. Amin vә spirtlәrin kimyәvi xassәlәrinә malikdir.
E. zәif әsaslardır; mineral vә güclü üzvi turşularla reaksiyasından duzlar әmәlә gәlir.
Monoetanolamin aldehid (formaldehid istisna olmaqla) vә ketonlarla Şiff әsasları; CS2 ilә N-(2-hidroksietil) ditiokarbamin turşusu; karbamidlә etilenkarbamid әmәlә gәtirir. Mono- vә dietanolaminlәr dikarbon turşuları ilә poliefirpoliamidlәr; qәlәvinin iştirakı ilә formaldehidlә metilol törәmәlәri; akrilnitrillә N-(2-hidroksietil)-amin- propionitril
(HOCH2 CH2)2NCH2CH2CN),
әmәlә gәtirir. Trietanolaminlәr karbon turşuları vә xloranhidridlәr ilә yüksәk temp- rda reaksiyaya girir. Sәnayedә E.-i maye fazada etilen-oksidin ammonolizindәn alırlar. E. laboratoriyada ammonyakın oksietillәşdirilmәsindәn; etilenxlorhidrinin aminlәşdirilmәsindәn; metilensianhidrinin hidrogenlәşdirilmәsindәn sintez edilir. E. sәnayenin neft emalı, qazçıxarma vә kimya müәssisәlәrindә texnoloji qazların tәmizlәnmәsindә “turş” qazların absorbenti; emulqator, disperqator, yuyucu vә tәmizlәyici vasitәlәr, şampun, SAM vә s.-nin istehsalında xammal kimi tәtbiq edilir.
Monoetanolamin üzvi sintezdә etilendiamin, N-vinilpirrolidon vә s. alınmasında; dietanolamin, plastifikator, korroziya inhibitoru vә s. istehsalında istifadә olunur.
