Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VIII CİLD (ENOLLAR - FEDDİN Konstantin Aleksandroviç)
    ETİL SPİRTİ

    ETİL  SPİRTİ,  etanol,  metilkar bino l, çaxır spirti – biratomlu alifatik spirtlәrin nümayәndәsi; C2H5OH; rәngsiz, sәciyyәvi iyli, acı dad verәn maye; tqayn. 78,39°C, sıxlığı 789,27 kq/m3. E.s. su, spirtlәr, dietilefiri, qliserin, xloroform, asetaldehid, benzin vә s. ilә bütün nisbәtlәrdә qarışır. Solğun-mavi alovla yanır.

    E.s. metallarla etilatlar, mәs., C2H5ONa, (C2H5O)3Al; qeyri-üzvi vә üzvi turşularla, anhidridlәrlә, halogenanhidridlәrlә mürәkkәb efirlәr (mәs., CH3OOH ilә etilasetat; epoksidlәrlә hidroksiefirlәr әmәlә gәtirir. E.s.-nin dehidratlaşmasından etilen vә dietilefiri; dehidrogenlәşmәsindәn asetaldehidlәr alınır. Aldehid vә ketonlarla asetallar; NaClO ilә xloroform (Haloform reaksiyası), xlor ilә xloral; NH3 ilә mono-, di- vә trietilaminlәr әmәlә gәtirir. POCl3 vә ya SO2Cl2 ilә reaksiyasından fosfat vә sulfat turşularının tam efirlәri alınır.

    Sәnayedә E.s. bitki mәnşәli karbohidratların maya iştirakı ilә anaerob qıcqırdılmasından vә  etilenin  hidratlaşmasından alınır. E.s. istehsalı üçün qida bitki xammalı, ağac emalı sәnayesinin tullantıları, sulfit tortası xammal ola bilәr.

    E.s. lak-boya vә әczaçılıq sәnayesindә hәlledici kimi, kinofotomateriallar, radioelektronika vә mәişәt kimyası malları, partlayıcı maddәlәr vә s.-nin istehsalında tәtbiq edilir. Dietil efiri, xloroform, tetraetilqurğuşun, asetaldehid, asetat turşusu, etilasetat, etilamin, etilakrilat, etilsilikat vә s. istehsalında xammaldır. E.s. antifrizin komponentidir, reaktiv mühәrriklәr üçün yanacaqdır. Bir sıra ölkәlәrdә avtomobil yanacağının komponenti kimi işlәnir; oktan әdәdini yüksәldir, benzin sәrfini, yanma (işlәnmiş) qazlarında olan zәrәrli maddәlәrin miqdarını azaldır (bax Bioyanacaq). Texniki mәqsәdlәrlә әsasәn denaturatlaşdırılmış spirt (denaturat) işlәdilir. E.s. tibdә dezinfeksiya, sәthi damargenişlәndirici vasitә, zülalın koaqulyantı kimi, yanıqların müalicәsindә, xüsusilә xeyli miqdarda spirtli içkilәrin hazırlanmasında istifadә olunur. Dәrini vә selikli qişanı yandırır; daxilә qәbul etdikdә beynin lәngimә mәrkәzlәrini zәiflәdir.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ENOLLAR – FEDDİN Konstantin Aleksandroviç
    ETİL SPİRTİ

    ETİL  SPİRTİ,  etanol,  metilkar bino l, çaxır spirti – biratomlu alifatik spirtlәrin nümayәndәsi; C2H5OH; rәngsiz, sәciyyәvi iyli, acı dad verәn maye; tqayn. 78,39°C, sıxlığı 789,27 kq/m3. E.s. su, spirtlәr, dietilefiri, qliserin, xloroform, asetaldehid, benzin vә s. ilә bütün nisbәtlәrdә qarışır. Solğun-mavi alovla yanır.

    E.s. metallarla etilatlar, mәs., C2H5ONa, (C2H5O)3Al; qeyri-üzvi vә üzvi turşularla, anhidridlәrlә, halogenanhidridlәrlә mürәkkәb efirlәr (mәs., CH3OOH ilә etilasetat; epoksidlәrlә hidroksiefirlәr әmәlә gәtirir. E.s.-nin dehidratlaşmasından etilen vә dietilefiri; dehidrogenlәşmәsindәn asetaldehidlәr alınır. Aldehid vә ketonlarla asetallar; NaClO ilә xloroform (Haloform reaksiyası), xlor ilә xloral; NH3 ilә mono-, di- vә trietilaminlәr әmәlә gәtirir. POCl3 vә ya SO2Cl2 ilә reaksiyasından fosfat vә sulfat turşularının tam efirlәri alınır.

    Sәnayedә E.s. bitki mәnşәli karbohidratların maya iştirakı ilә anaerob qıcqırdılmasından vә  etilenin  hidratlaşmasından alınır. E.s. istehsalı üçün qida bitki xammalı, ağac emalı sәnayesinin tullantıları, sulfit tortası xammal ola bilәr.

    E.s. lak-boya vә әczaçılıq sәnayesindә hәlledici kimi, kinofotomateriallar, radioelektronika vә mәişәt kimyası malları, partlayıcı maddәlәr vә s.-nin istehsalında tәtbiq edilir. Dietil efiri, xloroform, tetraetilqurğuşun, asetaldehid, asetat turşusu, etilasetat, etilamin, etilakrilat, etilsilikat vә s. istehsalında xammaldır. E.s. antifrizin komponentidir, reaktiv mühәrriklәr üçün yanacaqdır. Bir sıra ölkәlәrdә avtomobil yanacağının komponenti kimi işlәnir; oktan әdәdini yüksәldir, benzin sәrfini, yanma (işlәnmiş) qazlarında olan zәrәrli maddәlәrin miqdarını azaldır (bax Bioyanacaq). Texniki mәqsәdlәrlә әsasәn denaturatlaşdırılmış spirt (denaturat) işlәdilir. E.s. tibdә dezinfeksiya, sәthi damargenişlәndirici vasitә, zülalın koaqulyantı kimi, yanıqların müalicәsindә, xüsusilә xeyli miqdarda spirtli içkilәrin hazırlanmasında istifadә olunur. Dәrini vә selikli qişanı yandırır; daxilә qәbul etdikdә beynin lәngimә mәrkәzlәrini zәiflәdir.

    ETİL SPİRTİ

    ETİL  SPİRTİ,  etanol,  metilkar bino l, çaxır spirti – biratomlu alifatik spirtlәrin nümayәndәsi; C2H5OH; rәngsiz, sәciyyәvi iyli, acı dad verәn maye; tqayn. 78,39°C, sıxlığı 789,27 kq/m3. E.s. su, spirtlәr, dietilefiri, qliserin, xloroform, asetaldehid, benzin vә s. ilә bütün nisbәtlәrdә qarışır. Solğun-mavi alovla yanır.

    E.s. metallarla etilatlar, mәs., C2H5ONa, (C2H5O)3Al; qeyri-üzvi vә üzvi turşularla, anhidridlәrlә, halogenanhidridlәrlә mürәkkәb efirlәr (mәs., CH3OOH ilә etilasetat; epoksidlәrlә hidroksiefirlәr әmәlә gәtirir. E.s.-nin dehidratlaşmasından etilen vә dietilefiri; dehidrogenlәşmәsindәn asetaldehidlәr alınır. Aldehid vә ketonlarla asetallar; NaClO ilә xloroform (Haloform reaksiyası), xlor ilә xloral; NH3 ilә mono-, di- vә trietilaminlәr әmәlә gәtirir. POCl3 vә ya SO2Cl2 ilә reaksiyasından fosfat vә sulfat turşularının tam efirlәri alınır.

    Sәnayedә E.s. bitki mәnşәli karbohidratların maya iştirakı ilә anaerob qıcqırdılmasından vә  etilenin  hidratlaşmasından alınır. E.s. istehsalı üçün qida bitki xammalı, ağac emalı sәnayesinin tullantıları, sulfit tortası xammal ola bilәr.

    E.s. lak-boya vә әczaçılıq sәnayesindә hәlledici kimi, kinofotomateriallar, radioelektronika vә mәişәt kimyası malları, partlayıcı maddәlәr vә s.-nin istehsalında tәtbiq edilir. Dietil efiri, xloroform, tetraetilqurğuşun, asetaldehid, asetat turşusu, etilasetat, etilamin, etilakrilat, etilsilikat vә s. istehsalında xammaldır. E.s. antifrizin komponentidir, reaktiv mühәrriklәr üçün yanacaqdır. Bir sıra ölkәlәrdә avtomobil yanacağının komponenti kimi işlәnir; oktan әdәdini yüksәldir, benzin sәrfini, yanma (işlәnmiş) qazlarında olan zәrәrli maddәlәrin miqdarını azaldır (bax Bioyanacaq). Texniki mәqsәdlәrlә әsasәn denaturatlaşdırılmış spirt (denaturat) işlәdilir. E.s. tibdә dezinfeksiya, sәthi damargenişlәndirici vasitә, zülalın koaqulyantı kimi, yanıqların müalicәsindә, xüsusilә xeyli miqdarda spirtli içkilәrin hazırlanmasında istifadә olunur. Dәrini vә selikli qişanı yandırır; daxilә qәbul etdikdә beynin lәngimә mәrkәzlәrini zәiflәdir.