Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VII CİLD (DƏRMAN - CƏLİLOV)
    DİZENTERİYA AMYÖBÜ

    ДИЗЕНТЕРИЙА АМЙЮБЦ (Ентамoеба щистолйтиъа) – амйюбляр дястясиндян паразитлик едян ибтидаи организм. Амйюб дизентерийасынын тюрядиъиси. Илк дяфя рус щякими Ф.А.Люш тяряфиндян ашкар едилмишдир (1875). Дцнйанын щяр йериндя йайылмышдыр. Бир чох примат нювляринин, о ъцмлядян инсанын, щямчинин ит, пишик, донузун (ещтимала эюря, ирибуйнузлу гарамалын) паразитидир. Инсанда Д.а. амйюбиаз кими аьыр баьырсаг хястялийиня сябяб олур. Д.а.-нцн щяйат тсикли ири (юлчцсц 20–30 мкм) вя кичик (12–15 мкм) формаларла тямсил олунмуш веэетатив (трофозоит) вя динъялян ики мярщялядян (систа) ибарятдир. 


    Инсанда кичик формалы амйюбляр йоьун баьырсаьын мянфязиндя йашайыр баьырсаьын ашаьы шюбяляриндя онлар няъисля чыхан систалара чеврилир. Бязян кичик формалы Д.а. баьырсаьын селикли гишасына эирир вя еритроситляри удмаг (фагоситоз) габилиййяти хас олан ири формайа чеврилир. Трофозоитляр бир псевдоподинин кюмяйиля ирялийя щярякят едирляр; онларын бир кичик нцвяси олур; садя бюлцнмякля чохалыр. Йеткин систаларын (диаметри 10–20 мкм) 4 нцвяси олур. Д.а. иля йолухма систаларын ярзаг мящсулларына вя суйа дцшмясиндян, чиркли ялляр вя мяишят яшйалары васитясиля баш верир. Систалар ашаьы темп-ра давамлыдыр, лакин 50°Ъ-дян йухары темп-рда бир нечя дяг. ярзиндя мящв олурлар.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
DƏRMAN – CƏLİLOV
    DİZENTERİYA AMYÖBÜ

    ДИЗЕНТЕРИЙА АМЙЮБЦ (Ентамoеба щистолйтиъа) – амйюбляр дястясиндян паразитлик едян ибтидаи организм. Амйюб дизентерийасынын тюрядиъиси. Илк дяфя рус щякими Ф.А.Люш тяряфиндян ашкар едилмишдир (1875). Дцнйанын щяр йериндя йайылмышдыр. Бир чох примат нювляринин, о ъцмлядян инсанын, щямчинин ит, пишик, донузун (ещтимала эюря, ирибуйнузлу гарамалын) паразитидир. Инсанда Д.а. амйюбиаз кими аьыр баьырсаг хястялийиня сябяб олур. Д.а.-нцн щяйат тсикли ири (юлчцсц 20–30 мкм) вя кичик (12–15 мкм) формаларла тямсил олунмуш веэетатив (трофозоит) вя динъялян ики мярщялядян (систа) ибарятдир. 


    Инсанда кичик формалы амйюбляр йоьун баьырсаьын мянфязиндя йашайыр баьырсаьын ашаьы шюбяляриндя онлар няъисля чыхан систалара чеврилир. Бязян кичик формалы Д.а. баьырсаьын селикли гишасына эирир вя еритроситляри удмаг (фагоситоз) габилиййяти хас олан ири формайа чеврилир. Трофозоитляр бир псевдоподинин кюмяйиля ирялийя щярякят едирляр; онларын бир кичик нцвяси олур; садя бюлцнмякля чохалыр. Йеткин систаларын (диаметри 10–20 мкм) 4 нцвяси олур. Д.а. иля йолухма систаларын ярзаг мящсулларына вя суйа дцшмясиндян, чиркли ялляр вя мяишят яшйалары васитясиля баш верир. Систалар ашаьы темп-ра давамлыдыр, лакин 50°Ъ-дян йухары темп-рда бир нечя дяг. ярзиндя мящв олурлар.

    DİZENTERİYA AMYÖBÜ

    ДИЗЕНТЕРИЙА АМЙЮБЦ (Ентамoеба щистолйтиъа) – амйюбляр дястясиндян паразитлик едян ибтидаи организм. Амйюб дизентерийасынын тюрядиъиси. Илк дяфя рус щякими Ф.А.Люш тяряфиндян ашкар едилмишдир (1875). Дцнйанын щяр йериндя йайылмышдыр. Бир чох примат нювляринин, о ъцмлядян инсанын, щямчинин ит, пишик, донузун (ещтимала эюря, ирибуйнузлу гарамалын) паразитидир. Инсанда Д.а. амйюбиаз кими аьыр баьырсаг хястялийиня сябяб олур. Д.а.-нцн щяйат тсикли ири (юлчцсц 20–30 мкм) вя кичик (12–15 мкм) формаларла тямсил олунмуш веэетатив (трофозоит) вя динъялян ики мярщялядян (систа) ибарятдир. 


    Инсанда кичик формалы амйюбляр йоьун баьырсаьын мянфязиндя йашайыр баьырсаьын ашаьы шюбяляриндя онлар няъисля чыхан систалара чеврилир. Бязян кичик формалы Д.а. баьырсаьын селикли гишасына эирир вя еритроситляри удмаг (фагоситоз) габилиййяти хас олан ири формайа чеврилир. Трофозоитляр бир псевдоподинин кюмяйиля ирялийя щярякят едирляр; онларын бир кичик нцвяси олур; садя бюлцнмякля чохалыр. Йеткин систаларын (диаметри 10–20 мкм) 4 нцвяси олур. Д.а. иля йолухма систаларын ярзаг мящсулларына вя суйа дцшмясиндян, чиркли ялляр вя мяишят яшйалары васитясиля баш верир. Систалар ашаьы темп-ра давамлыдыр, лакин 50°Ъ-дян йухары темп-рда бир нечя дяг. ярзиндя мящв олурлар.