BИOYANACAQ, bioloji yanacaq – bitki, yaхуд heyvan mяnшяli xammaldan, canlы orqanizmlяrin hяyat fяaliyyяti mяhsullarыndan vя ya цzvi sяnaye tullantыlarыndan алынан yanacaq. B. bяrk, maye vя qaz шяklindя olур. Bяrk B.-ыn яn tipik nцmunяsi odundur. Mцasir dюvrdя odun, yaxud biokцtlя яldя etmяk цчцn sцrяtlя bюyцyяn aьac nюvlяrindяn (чinar, qovaq, evkalipt vя s.) ibarяt “energetik meшяlяr” yetiшdirilir. Taxta-шalban istehsalы цчцn yaramayan oduncaq materialы da odun vя biokцtlя almaq цчцn istifadя olunur. Aьac qalыqlarыndan (miшaraьzы qыrыntыlardan, aьac qabыqlarыndan, tikintiyя yararsыz oduncaqdan), kцlяшdяn, k. t. tullantыlarыndan (эцnяbaxan toxumu, qoz vя fыndыq qabыqlarыndan, peyindяn, quш zяyindяn) vя b. biokцtlяlяrdяn yanacaq qranullarы vя briketlяri hazыrlanыr. Maye B.-лар бярк Б.-ын ишлянмяси нятиъясиндя ялдя едилир. Bunlardan яn чox bioetanol (etil spirti) istifadя olunur. 2005 ildя dцnyada 36,3 mlrd. l etanol istehsal edilmiшdiр; bunun 45%-i Braziliyanыn (яsasяn шяkяr qamышыndan), 44,7%-i isя ABШ-ыn (яsasяn qarьыdalыdan) payыna dцшцr. Avtomobil yanaъаьы kimi etanol benzindяn azeffektlidir. Belя ki, 85% etanol vя 15% benzindян ibarяt qarышыqla avtomobil yцrцшц benzinlя olan standart avtomobil yцrцшцnцn 75%-ni tяшkil edir. Az miqdarda butanol (butil spirti), dimetil efiri, heyvan vя bitki yaьlarындан emal edilяn biodizel йанаъаьындан да майе Б. кими istifadя olunur. Bioqaz adяtяn цzvi tullantыlarыn bakteriйаlar vasitяsilя parчalanmasы nяticяsindя алынан 50–87% metan vя 13–50% karbon qazыndan ibarяt Б.-дыр. Karbon qazыndan tяmizlяndikdяn sonra ondan biometan alыnыr. Bяzi юlkяlяrdя (ABШ, Yaponiya, Almaniya, Daniмарка, Иspaniya, Qazaxstan vя b.) mяiшяt tullantыlarыndan bioqaz alan z.-дlar fяaliyyяt gюstяrir. Bioqazыn baшqa nюvц termo-kimyяvi, yaхуд biokimyяvi yolla яsasяn yosunlardan istehsal olunan hidrogen qazыdыr. B.-ыn qazыntы yanacaqларынdan (daш kюmыr, neft, qaz, yanar шistlяr, bitum vя s.) mцhцm fяrqli cяhяti onun ehtiyatlarыnыn bяrpa oluna bilmяsidir. Maye vя qaz B.-larдан istifadя nяticяsindя atmosferя xeyli az karбon qazы vя zяhяrli birlяшmяlяr atыlдыьына эюря ekoloji cяhяtdяn sяrfяlidir.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
BИOYANACAQ, bioloji yanacaq – bitki, yaхуд heyvan mяnшяli xammaldan, canlы orqanizmlяrin hяyat fяaliyyяti mяhsullarыndan vя ya цzvi sяnaye tullantыlarыndan алынан yanacaq. B. bяrk, maye vя qaz шяklindя olур. Bяrk B.-ыn яn tipik nцmunяsi odundur. Mцasir dюvrdя odun, yaxud biokцtlя яldя etmяk цчцn sцrяtlя bюyцyяn aьac nюvlяrindяn (чinar, qovaq, evkalipt vя s.) ibarяt “energetik meшяlяr” yetiшdirilir. Taxta-шalban istehsalы цчцn yaramayan oduncaq materialы da odun vя biokцtlя almaq цчцn istifadя olunur. Aьac qalыqlarыndan (miшaraьzы qыrыntыlardan, aьac qabыqlarыndan, tikintiyя yararsыz oduncaqdan), kцlяшdяn, k. t. tullantыlarыndan (эцnяbaxan toxumu, qoz vя fыndыq qabыqlarыndan, peyindяn, quш zяyindяn) vя b. biokцtlяlяrdяn yanacaq qranullarы vя briketlяri hazыrlanыr. Maye B.-лар бярк Б.-ын ишлянмяси нятиъясиндя ялдя едилир. Bunlardan яn чox bioetanol (etil spirti) istifadя olunur. 2005 ildя dцnyada 36,3 mlrd. l etanol istehsal edilmiшdiр; bunun 45%-i Braziliyanыn (яsasяn шяkяr qamышыndan), 44,7%-i isя ABШ-ыn (яsasяn qarьыdalыdan) payыna dцшцr. Avtomobil yanaъаьы kimi etanol benzindяn azeffektlidir. Belя ki, 85% etanol vя 15% benzindян ibarяt qarышыqla avtomobil yцrцшц benzinlя olan standart avtomobil yцrцшцnцn 75%-ni tяшkil edir. Az miqdarda butanol (butil spirti), dimetil efiri, heyvan vя bitki yaьlarындан emal edilяn biodizel йанаъаьындан да майе Б. кими istifadя olunur. Bioqaz adяtяn цzvi tullantыlarыn bakteriйаlar vasitяsilя parчalanmasы nяticяsindя алынан 50–87% metan vя 13–50% karbon qazыndan ibarяt Б.-дыр. Karbon qazыndan tяmizlяndikdяn sonra ondan biometan alыnыr. Bяzi юlkяlяrdя (ABШ, Yaponiya, Almaniya, Daniмарка, Иspaniya, Qazaxstan vя b.) mяiшяt tullantыlarыndan bioqaz alan z.-дlar fяaliyyяt gюstяrir. Bioqazыn baшqa nюvц termo-kimyяvi, yaхуд biokimyяvi yolla яsasяn yosunlardan istehsal olunan hidrogen qazыdыr. B.-ыn qazыntы yanacaqларынdan (daш kюmыr, neft, qaz, yanar шistlяr, bitum vя s.) mцhцm fяrqli cяhяti onun ehtiyatlarыnыn bяrpa oluna bilmяsidir. Maye vя qaz B.-larдан istifadя nяticяsindя atmosferя xeyli az karбon qazы vя zяhяrli birlяшmяlяr atыlдыьына эюря ekoloji cяhяtdяn sяrfяlidir.
BИOYANACAQ, bioloji yanacaq – bitki, yaхуд heyvan mяnшяli xammaldan, canlы orqanizmlяrin hяyat fяaliyyяti mяhsullarыndan vя ya цzvi sяnaye tullantыlarыndan алынан yanacaq. B. bяrk, maye vя qaz шяklindя olур. Bяrk B.-ыn яn tipik nцmunяsi odundur. Mцasir dюvrdя odun, yaxud biokцtlя яldя etmяk цчцn sцrяtlя bюyцyяn aьac nюvlяrindяn (чinar, qovaq, evkalipt vя s.) ibarяt “energetik meшяlяr” yetiшdirilir. Taxta-шalban istehsalы цчцn yaramayan oduncaq materialы da odun vя biokцtlя almaq цчцn istifadя olunur. Aьac qalыqlarыndan (miшaraьzы qыrыntыlardan, aьac qabыqlarыndan, tikintiyя yararsыz oduncaqdan), kцlяшdяn, k. t. tullantыlarыndan (эцnяbaxan toxumu, qoz vя fыndыq qabыqlarыndan, peyindяn, quш zяyindяn) vя b. biokцtlяlяrdяn yanacaq qranullarы vя briketlяri hazыrlanыr. Maye B.-лар бярк Б.-ын ишлянмяси нятиъясиндя ялдя едилир. Bunlardan яn чox bioetanol (etil spirti) istifadя olunur. 2005 ildя dцnyada 36,3 mlrd. l etanol istehsal edilmiшdiр; bunun 45%-i Braziliyanыn (яsasяn шяkяr qamышыndan), 44,7%-i isя ABШ-ыn (яsasяn qarьыdalыdan) payыna dцшцr. Avtomobil yanaъаьы kimi etanol benzindяn azeffektlidir. Belя ki, 85% etanol vя 15% benzindян ibarяt qarышыqla avtomobil yцrцшц benzinlя olan standart avtomobil yцrцшцnцn 75%-ni tяшkil edir. Az miqdarda butanol (butil spirti), dimetil efiri, heyvan vя bitki yaьlarындан emal edilяn biodizel йанаъаьындан да майе Б. кими istifadя olunur. Bioqaz adяtяn цzvi tullantыlarыn bakteriйаlar vasitяsilя parчalanmasы nяticяsindя алынан 50–87% metan vя 13–50% karbon qazыndan ibarяt Б.-дыр. Karbon qazыndan tяmizlяndikdяn sonra ondan biometan alыnыr. Bяzi юlkяlяrdя (ABШ, Yaponiya, Almaniya, Daniмарка, Иspaniya, Qazaxstan vя b.) mяiшяt tullantыlarыndan bioqaz alan z.-дlar fяaliyyяt gюstяrir. Bioqazыn baшqa nюvц termo-kimyяvi, yaхуд biokimyяvi yolla яsasяn yosunlardan istehsal olunan hidrogen qazыdыr. B.-ыn qazыntы yanacaqларынdan (daш kюmыr, neft, qaz, yanar шistlяr, bitum vя s.) mцhцm fяrqli cяhяti onun ehtiyatlarыnыn bяrpa oluna bilmяsidir. Maye vя qaz B.-larдан istifadя nяticяsindя atmosferя xeyli az karбon qazы vя zяhяrli birlяшmяlяr atыlдыьына эюря ekoloji cяhяtdяn sяrfяlidir.
