Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VIII CİLD (ENOLLAR - FEDDİN Konstantin Aleksandroviç)
    EV SİÇANI

    EV SİÇANI (Mus musculus) – siçankimilәr fәsilәsinin eyniadlı cinsindәn mәmәli heyvan. Bәdәninin uz. 11 sm-әdәk olur. Belinin rәngi boz-qәhvәyi, sarımtıl, tünd-sarı, qarnı açıq rәnglidir. Tәbii biotoplarda E.s. bozqır vә meşә-çöl zonalarında, hәmçinin sәhra vahәlәrindә yaşayır. İnsanların ardınca Antarktida istisna olmaqla, bütün Yer kürәsindә mәskunlaşmışlar. Politipik növ bir sıra formalara ayrılır: Mus musculus musculus (Şimal vә Şәrqi Avropa, Şimali Asiya), M. musculus domesticus (Qәrbi vә Cәnubi Avropa, Şimali Afrika, Kiçik Asiya, Şimali vә Cәnubi Amerika, Avstraliya vә Okeaniya), M. musculus praetextus (Hindistandan q.-ә doğru bütün subtropik Asiyadan Misirә qәdәr), M. musculus castaneus (Şәrqi Hindistan, Nepal, Birma, Cәnub–Qәrbi Asiya, Çindәn Filippinәdәk) vә s. Bәzi formaları hibrid hesab olunur. Əsasәn toxumlarla qidalanır, rasionuna bitkilәrin yaşıl hissәlәri vә hәmçinin cücülәr dә daxildir. Uzun müddәt yemin tәrkibindә olan su ilә keçinә bilәr. Tәk-tәk, yaxud qruplarla yaşayır; insanların yaşadığı tikililәrdә, xüsusilә anbarlarda xeyli artıb çoxalırlar. E.s. il boyu arta bilirlir. Bir ildә dişi fәrd hәr dәfә 10 –12 bala vermәklә, 4 dәfәdәn çox balalayır (nәzәri olaraq bir cüt fәrddәn yarım il әrzindә 60-dan çox nәsil alına bilәr). Bәzi bozqır vә yarımsәhra zonalarda  E.s.-nın  kütlәvi çoxalması ( “siçan bәlası”) mәlumdur; dövri sürәtli artma (“siçan taunu“) Avstraliyanın c. r-nları üçün dә sәciyyәvidir. E.s. k.t. bitkilәrinә (xüsusilә taxıllara) zәrәr verir, anbarlarda әrzaq mәhsullarını korlamaqla, texniki qurğuları, paltarları, ayaqqabıları, kitabları vә s. zәdәlәmәklә insanlara ciddi ziyan Bir sıra tәhlükәli yoluxucu xәstәliklәrin (hemorragik qızdırma, psevdotuberkulyoz, leptospirozlar, tulyaremiya, taun) yayılmasında iştirak edir; E.s. tibb-bioloji eksperimentlәrin (vaksinlәrin, tibbi preparatların sınaqdan keçirilmәsi) aparılması zamanı laboratoriya heyvanı kimi istifadә edilәn siçanların tәmiz xәtlәrinin alınması üçün ilkin material olmuşdur.

    Ев сичаны (Mus musculus).

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ENOLLAR – FEDDİN Konstantin Aleksandroviç
    EV SİÇANI

    EV SİÇANI (Mus musculus) – siçankimilәr fәsilәsinin eyniadlı cinsindәn mәmәli heyvan. Bәdәninin uz. 11 sm-әdәk olur. Belinin rәngi boz-qәhvәyi, sarımtıl, tünd-sarı, qarnı açıq rәnglidir. Tәbii biotoplarda E.s. bozqır vә meşә-çöl zonalarında, hәmçinin sәhra vahәlәrindә yaşayır. İnsanların ardınca Antarktida istisna olmaqla, bütün Yer kürәsindә mәskunlaşmışlar. Politipik növ bir sıra formalara ayrılır: Mus musculus musculus (Şimal vә Şәrqi Avropa, Şimali Asiya), M. musculus domesticus (Qәrbi vә Cәnubi Avropa, Şimali Afrika, Kiçik Asiya, Şimali vә Cәnubi Amerika, Avstraliya vә Okeaniya), M. musculus praetextus (Hindistandan q.-ә doğru bütün subtropik Asiyadan Misirә qәdәr), M. musculus castaneus (Şәrqi Hindistan, Nepal, Birma, Cәnub–Qәrbi Asiya, Çindәn Filippinәdәk) vә s. Bәzi formaları hibrid hesab olunur. Əsasәn toxumlarla qidalanır, rasionuna bitkilәrin yaşıl hissәlәri vә hәmçinin cücülәr dә daxildir. Uzun müddәt yemin tәrkibindә olan su ilә keçinә bilәr. Tәk-tәk, yaxud qruplarla yaşayır; insanların yaşadığı tikililәrdә, xüsusilә anbarlarda xeyli artıb çoxalırlar. E.s. il boyu arta bilirlir. Bir ildә dişi fәrd hәr dәfә 10 –12 bala vermәklә, 4 dәfәdәn çox balalayır (nәzәri olaraq bir cüt fәrddәn yarım il әrzindә 60-dan çox nәsil alına bilәr). Bәzi bozqır vә yarımsәhra zonalarda  E.s.-nın  kütlәvi çoxalması ( “siçan bәlası”) mәlumdur; dövri sürәtli artma (“siçan taunu“) Avstraliyanın c. r-nları üçün dә sәciyyәvidir. E.s. k.t. bitkilәrinә (xüsusilә taxıllara) zәrәr verir, anbarlarda әrzaq mәhsullarını korlamaqla, texniki qurğuları, paltarları, ayaqqabıları, kitabları vә s. zәdәlәmәklә insanlara ciddi ziyan Bir sıra tәhlükәli yoluxucu xәstәliklәrin (hemorragik qızdırma, psevdotuberkulyoz, leptospirozlar, tulyaremiya, taun) yayılmasında iştirak edir; E.s. tibb-bioloji eksperimentlәrin (vaksinlәrin, tibbi preparatların sınaqdan keçirilmәsi) aparılması zamanı laboratoriya heyvanı kimi istifadә edilәn siçanların tәmiz xәtlәrinin alınması üçün ilkin material olmuşdur.

    Ев сичаны (Mus musculus).

    EV SİÇANI

    EV SİÇANI (Mus musculus) – siçankimilәr fәsilәsinin eyniadlı cinsindәn mәmәli heyvan. Bәdәninin uz. 11 sm-әdәk olur. Belinin rәngi boz-qәhvәyi, sarımtıl, tünd-sarı, qarnı açıq rәnglidir. Tәbii biotoplarda E.s. bozqır vә meşә-çöl zonalarında, hәmçinin sәhra vahәlәrindә yaşayır. İnsanların ardınca Antarktida istisna olmaqla, bütün Yer kürәsindә mәskunlaşmışlar. Politipik növ bir sıra formalara ayrılır: Mus musculus musculus (Şimal vә Şәrqi Avropa, Şimali Asiya), M. musculus domesticus (Qәrbi vә Cәnubi Avropa, Şimali Afrika, Kiçik Asiya, Şimali vә Cәnubi Amerika, Avstraliya vә Okeaniya), M. musculus praetextus (Hindistandan q.-ә doğru bütün subtropik Asiyadan Misirә qәdәr), M. musculus castaneus (Şәrqi Hindistan, Nepal, Birma, Cәnub–Qәrbi Asiya, Çindәn Filippinәdәk) vә s. Bәzi formaları hibrid hesab olunur. Əsasәn toxumlarla qidalanır, rasionuna bitkilәrin yaşıl hissәlәri vә hәmçinin cücülәr dә daxildir. Uzun müddәt yemin tәrkibindә olan su ilә keçinә bilәr. Tәk-tәk, yaxud qruplarla yaşayır; insanların yaşadığı tikililәrdә, xüsusilә anbarlarda xeyli artıb çoxalırlar. E.s. il boyu arta bilirlir. Bir ildә dişi fәrd hәr dәfә 10 –12 bala vermәklә, 4 dәfәdәn çox balalayır (nәzәri olaraq bir cüt fәrddәn yarım il әrzindә 60-dan çox nәsil alına bilәr). Bәzi bozqır vә yarımsәhra zonalarda  E.s.-nın  kütlәvi çoxalması ( “siçan bәlası”) mәlumdur; dövri sürәtli artma (“siçan taunu“) Avstraliyanın c. r-nları üçün dә sәciyyәvidir. E.s. k.t. bitkilәrinә (xüsusilә taxıllara) zәrәr verir, anbarlarda әrzaq mәhsullarını korlamaqla, texniki qurğuları, paltarları, ayaqqabıları, kitabları vә s. zәdәlәmәklә insanlara ciddi ziyan Bir sıra tәhlükәli yoluxucu xәstәliklәrin (hemorragik qızdırma, psevdotuberkulyoz, leptospirozlar, tulyaremiya, taun) yayılmasında iştirak edir; E.s. tibb-bioloji eksperimentlәrin (vaksinlәrin, tibbi preparatların sınaqdan keçirilmәsi) aparılması zamanı laboratoriya heyvanı kimi istifadә edilәn siçanların tәmiz xәtlәrinin alınması üçün ilkin material olmuşdur.

    Ев сичаны (Mus musculus).