Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VII CİLD (DƏRMAN - CƏLİLOV)
    DONDURMA

    ДОНДУРМА – сяринляшдириъи десерт гида мящсулу. Тяркибиндя гида цчцн зярури зцлал, йаь, карбощидрат, А, Д, Е, Ъ вя Б групу витаминляр, щямчинин магнезиум, фосфор, дямир, синк вя с. кими минераллар олур. Д. щазырламаг цчцн хаммал кими иняк сцдц (тябии, гатылашдырылмыш, гуру), гаймаг (тябии, гатылашдырылмыш, гуру), кяря йаьы, йумурта, шякяр, тязя вя дондурулмуш мейвя вя эилямейвяляр, онларын ширяляри, тамлы маддяляр (фындыг, бадам, гоз, шякярлянмиш мейвя), стабилизаторлар (мяс., нишаста) ишлядилир. Д.-йа ликюр, печенйе, какао мящсуллары да ялавя едилир. Инсанлар лап гядим заманлардан мейвя ширясини, дошабы гар вя йа бузла гарышдырыб сяринляшдириъи гида нювц щазырламышлар. Рявайятя эюря Македонийалы Исэяндяр (е.я. 4 яср) цчцн кюляляри исти щаваларда уъа даьлардан вя дярин маьаралардан гар вя йа буз тапыб эятирярмишляр. Беля сяринляшдириъи ички Рома императору Неронун (1 яср) да сцфрясини бязяйярмиш. Мцасир Д.-йа даща йахын олан ресепти 13 ясрдя Марко Поло Чиндян эятирмиш вя тягр. дюрд яср мцддятиндя бу ресепт Италийа кулинарлары тяряфиндян эизли сахланмышдыр. Д. щазырламаг технолоэийасы йалныз сонралар башга юлкяляря кечмяйя башламышдыр. Лакин даьлардан гар эятирмяйин чятинлийи вя хцсуси сойудуъу васитялярин олмамасы сябябиндян Д. узун мцддят эениш йайылмамыш, йалныз 19 ясрин ахырында, илк сойудуъу машын вя хцсуси техноложи аваданлыг йарадыландан сонра онун сянайе истещсалына башланылмышдыр. Д. Америкайа илк дяфя 18 ясрин 70-ъи илляриндя Ф.Лензи тяряфиндян эятирилмишдир. Русийада “Д. щазырлайан машын” цчцн илк патенти 1845 илдя Иван Излер алмышдыр. 1904 илдя Сент-Луисдя (Миссури штаты, АБШ) кечирилмиш Цмумдцнйа сярэисиндя илк дяфя балаъа стяканларда Д. нцмайиш етдирилмишдир. Щазырда Д. щазырламаг цчцн ресепт цзря эютцрцлмцш маддялярдян хаммал гарышыьы щазырланыб пастеризя едилир, сонра щомоэенляшдирилир, сойудулдугдан сонра дондурулур вя фризерлярдя чалыныр. Алынан “йумшаг” Д.-нын тяркибиндяки 60%-я гядяр су донараг хырда буз кристалларына чеврилир вя темп-ру–4, –5°Ъ-йя чатдырылыр. “Йумшаг” Д. чякилиб-бцкцлцр вя йеня дондурулмаг цчцн сойудуъу камералара гойулур (–10-дан –20°Ъ-йя гядяр). Д. дадлы, йцксяк калорилидир (100 г Д.-да 420–1000 кЪ; 100–240 ккал), йахшы щязм олунур. Сцдлц (тяркибиндя 2,5–6% сцд йаьы олур), гаймаглы (8–10%), пломбир (12–20%), мцхтялиф дад вя ятир ялавяляри иля, щямчинин мейвя-эилямейвяли Д.-лар (мяс., Д.-шярбят) истещсал едилир.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
DƏRMAN – CƏLİLOV
    DONDURMA

    ДОНДУРМА – сяринляшдириъи десерт гида мящсулу. Тяркибиндя гида цчцн зярури зцлал, йаь, карбощидрат, А, Д, Е, Ъ вя Б групу витаминляр, щямчинин магнезиум, фосфор, дямир, синк вя с. кими минераллар олур. Д. щазырламаг цчцн хаммал кими иняк сцдц (тябии, гатылашдырылмыш, гуру), гаймаг (тябии, гатылашдырылмыш, гуру), кяря йаьы, йумурта, шякяр, тязя вя дондурулмуш мейвя вя эилямейвяляр, онларын ширяляри, тамлы маддяляр (фындыг, бадам, гоз, шякярлянмиш мейвя), стабилизаторлар (мяс., нишаста) ишлядилир. Д.-йа ликюр, печенйе, какао мящсуллары да ялавя едилир. Инсанлар лап гядим заманлардан мейвя ширясини, дошабы гар вя йа бузла гарышдырыб сяринляшдириъи гида нювц щазырламышлар. Рявайятя эюря Македонийалы Исэяндяр (е.я. 4 яср) цчцн кюляляри исти щаваларда уъа даьлардан вя дярин маьаралардан гар вя йа буз тапыб эятирярмишляр. Беля сяринляшдириъи ички Рома императору Неронун (1 яср) да сцфрясини бязяйярмиш. Мцасир Д.-йа даща йахын олан ресепти 13 ясрдя Марко Поло Чиндян эятирмиш вя тягр. дюрд яср мцддятиндя бу ресепт Италийа кулинарлары тяряфиндян эизли сахланмышдыр. Д. щазырламаг технолоэийасы йалныз сонралар башга юлкяляря кечмяйя башламышдыр. Лакин даьлардан гар эятирмяйин чятинлийи вя хцсуси сойудуъу васитялярин олмамасы сябябиндян Д. узун мцддят эениш йайылмамыш, йалныз 19 ясрин ахырында, илк сойудуъу машын вя хцсуси техноложи аваданлыг йарадыландан сонра онун сянайе истещсалына башланылмышдыр. Д. Америкайа илк дяфя 18 ясрин 70-ъи илляриндя Ф.Лензи тяряфиндян эятирилмишдир. Русийада “Д. щазырлайан машын” цчцн илк патенти 1845 илдя Иван Излер алмышдыр. 1904 илдя Сент-Луисдя (Миссури штаты, АБШ) кечирилмиш Цмумдцнйа сярэисиндя илк дяфя балаъа стяканларда Д. нцмайиш етдирилмишдир. Щазырда Д. щазырламаг цчцн ресепт цзря эютцрцлмцш маддялярдян хаммал гарышыьы щазырланыб пастеризя едилир, сонра щомоэенляшдирилир, сойудулдугдан сонра дондурулур вя фризерлярдя чалыныр. Алынан “йумшаг” Д.-нын тяркибиндяки 60%-я гядяр су донараг хырда буз кристалларына чеврилир вя темп-ру–4, –5°Ъ-йя чатдырылыр. “Йумшаг” Д. чякилиб-бцкцлцр вя йеня дондурулмаг цчцн сойудуъу камералара гойулур (–10-дан –20°Ъ-йя гядяр). Д. дадлы, йцксяк калорилидир (100 г Д.-да 420–1000 кЪ; 100–240 ккал), йахшы щязм олунур. Сцдлц (тяркибиндя 2,5–6% сцд йаьы олур), гаймаглы (8–10%), пломбир (12–20%), мцхтялиф дад вя ятир ялавяляри иля, щямчинин мейвя-эилямейвяли Д.-лар (мяс., Д.-шярбят) истещсал едилир.

    DONDURMA

    ДОНДУРМА – сяринляшдириъи десерт гида мящсулу. Тяркибиндя гида цчцн зярури зцлал, йаь, карбощидрат, А, Д, Е, Ъ вя Б групу витаминляр, щямчинин магнезиум, фосфор, дямир, синк вя с. кими минераллар олур. Д. щазырламаг цчцн хаммал кими иняк сцдц (тябии, гатылашдырылмыш, гуру), гаймаг (тябии, гатылашдырылмыш, гуру), кяря йаьы, йумурта, шякяр, тязя вя дондурулмуш мейвя вя эилямейвяляр, онларын ширяляри, тамлы маддяляр (фындыг, бадам, гоз, шякярлянмиш мейвя), стабилизаторлар (мяс., нишаста) ишлядилир. Д.-йа ликюр, печенйе, какао мящсуллары да ялавя едилир. Инсанлар лап гядим заманлардан мейвя ширясини, дошабы гар вя йа бузла гарышдырыб сяринляшдириъи гида нювц щазырламышлар. Рявайятя эюря Македонийалы Исэяндяр (е.я. 4 яср) цчцн кюляляри исти щаваларда уъа даьлардан вя дярин маьаралардан гар вя йа буз тапыб эятирярмишляр. Беля сяринляшдириъи ички Рома императору Неронун (1 яср) да сцфрясини бязяйярмиш. Мцасир Д.-йа даща йахын олан ресепти 13 ясрдя Марко Поло Чиндян эятирмиш вя тягр. дюрд яср мцддятиндя бу ресепт Италийа кулинарлары тяряфиндян эизли сахланмышдыр. Д. щазырламаг технолоэийасы йалныз сонралар башга юлкяляря кечмяйя башламышдыр. Лакин даьлардан гар эятирмяйин чятинлийи вя хцсуси сойудуъу васитялярин олмамасы сябябиндян Д. узун мцддят эениш йайылмамыш, йалныз 19 ясрин ахырында, илк сойудуъу машын вя хцсуси техноложи аваданлыг йарадыландан сонра онун сянайе истещсалына башланылмышдыр. Д. Америкайа илк дяфя 18 ясрин 70-ъи илляриндя Ф.Лензи тяряфиндян эятирилмишдир. Русийада “Д. щазырлайан машын” цчцн илк патенти 1845 илдя Иван Излер алмышдыр. 1904 илдя Сент-Луисдя (Миссури штаты, АБШ) кечирилмиш Цмумдцнйа сярэисиндя илк дяфя балаъа стяканларда Д. нцмайиш етдирилмишдир. Щазырда Д. щазырламаг цчцн ресепт цзря эютцрцлмцш маддялярдян хаммал гарышыьы щазырланыб пастеризя едилир, сонра щомоэенляшдирилир, сойудулдугдан сонра дондурулур вя фризерлярдя чалыныр. Алынан “йумшаг” Д.-нын тяркибиндяки 60%-я гядяр су донараг хырда буз кристалларына чеврилир вя темп-ру–4, –5°Ъ-йя чатдырылыр. “Йумшаг” Д. чякилиб-бцкцлцр вя йеня дондурулмаг цчцн сойудуъу камералара гойулур (–10-дан –20°Ъ-йя гядяр). Д. дадлы, йцксяк калорилидир (100 г Д.-да 420–1000 кЪ; 100–240 ккал), йахшы щязм олунур. Сцдлц (тяркибиндя 2,5–6% сцд йаьы олур), гаймаглы (8–10%), пломбир (12–20%), мцхтялиф дад вя ятир ялавяляри иля, щямчинин мейвя-эилямейвяли Д.-лар (мяс., Д.-шярбят) истещсал едилир.