Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VIII CİLD (ENOLLAR - FEDDİN Konstantin Aleksandroviç)
    EVOLYUT VƏ EVOLVENT

    EVOLYÚT  VƏ  EVOLVÉNT (lat. evolutus – açılmış + evolentis – açan) – diferensial hәndәsәnin anlayışı: müstәvi әyrinin evolyutu hәmin әyrinin әyrilik mәrkәzlәrinin hәndәsi yeridir. Əyrinin toxunanlarının ortoqonal trayektoriyasına isә onun evolventi deyilir. Müstәvi xәtt öz evolyutuna nәzәrәn evolventdir. l müstәvi әyrisinin m әyrilik mәrkәzlәri çoxluğu bu әyrinin evolyutu adlanır: l әyrisi öz evolyutuna nәzәrәn evolvent adlanır (şәklә bax). m әyrisinin l evolventi AB parçasının B ucunun trayektoriyası kimi alınır. Evolyut vә evolvent aşağıdakı xassәlәrә әsasәn qurulur: 1) evolyutun ixtiyari (C) nöqtәsindәki toxunanı (CD) evolventin uyğun nöqtәsindәki normalıdır; 2) әyrilik radiuslarının (AB CD) fәrqi evolyutun AC qövsünün uz.-na bәrabәrdir; 3) evolyut evolventin normallar ailәsinin qurşayanıdır.

    Əgәr l xәtti x = x(t), y = y(t) parametrik tәnliklәri ilә verilmişsә, onun evolyutunun tәnliklәri aşağıdakı kimi olar:

    Fәza әyrisinin evolventini bu әyrinin toxunanlarının ortoqonal trayektoriyası kimi tәyin etmәk olar.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ENOLLAR – FEDDİN Konstantin Aleksandroviç
    EVOLYUT VƏ EVOLVENT

    EVOLYÚT  VƏ  EVOLVÉNT (lat. evolutus – açılmış + evolentis – açan) – diferensial hәndәsәnin anlayışı: müstәvi әyrinin evolyutu hәmin әyrinin әyrilik mәrkәzlәrinin hәndәsi yeridir. Əyrinin toxunanlarının ortoqonal trayektoriyasına isә onun evolventi deyilir. Müstәvi xәtt öz evolyutuna nәzәrәn evolventdir. l müstәvi әyrisinin m әyrilik mәrkәzlәri çoxluğu bu әyrinin evolyutu adlanır: l әyrisi öz evolyutuna nәzәrәn evolvent adlanır (şәklә bax). m әyrisinin l evolventi AB parçasının B ucunun trayektoriyası kimi alınır. Evolyut vә evolvent aşağıdakı xassәlәrә әsasәn qurulur: 1) evolyutun ixtiyari (C) nöqtәsindәki toxunanı (CD) evolventin uyğun nöqtәsindәki normalıdır; 2) әyrilik radiuslarının (AB CD) fәrqi evolyutun AC qövsünün uz.-na bәrabәrdir; 3) evolyut evolventin normallar ailәsinin qurşayanıdır.

    Əgәr l xәtti x = x(t), y = y(t) parametrik tәnliklәri ilә verilmişsә, onun evolyutunun tәnliklәri aşağıdakı kimi olar:

    Fәza әyrisinin evolventini bu әyrinin toxunanlarının ortoqonal trayektoriyası kimi tәyin etmәk olar.

    EVOLYUT VƏ EVOLVENT

    EVOLYÚT  VƏ  EVOLVÉNT (lat. evolutus – açılmış + evolentis – açan) – diferensial hәndәsәnin anlayışı: müstәvi әyrinin evolyutu hәmin әyrinin әyrilik mәrkәzlәrinin hәndәsi yeridir. Əyrinin toxunanlarının ortoqonal trayektoriyasına isә onun evolventi deyilir. Müstәvi xәtt öz evolyutuna nәzәrәn evolventdir. l müstәvi әyrisinin m әyrilik mәrkәzlәri çoxluğu bu әyrinin evolyutu adlanır: l әyrisi öz evolyutuna nәzәrәn evolvent adlanır (şәklә bax). m әyrisinin l evolventi AB parçasının B ucunun trayektoriyası kimi alınır. Evolyut vә evolvent aşağıdakı xassәlәrә әsasәn qurulur: 1) evolyutun ixtiyari (C) nöqtәsindәki toxunanı (CD) evolventin uyğun nöqtәsindәki normalıdır; 2) әyrilik radiuslarının (AB CD) fәrqi evolyutun AC qövsünün uz.-na bәrabәrdir; 3) evolyut evolventin normallar ailәsinin qurşayanıdır.

    Əgәr l xәtti x = x(t), y = y(t) parametrik tәnliklәri ilә verilmişsә, onun evolyutunun tәnliklәri aşağıdakı kimi olar:

    Fәza әyrisinin evolventini bu әyrinin toxunanlarının ortoqonal trayektoriyası kimi tәyin etmәk olar.