Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VII CİLD (DƏRMAN - CƏLİLOV)
    DÖVLƏT QULLUĞU

    ДЮВЛЯТ ГУЛЛУЬУ – дювлят вя онун институтларынын (органларынын, вязифяли шяхсляринин) сялащиййятляринин иърасыны тямин етмякля баьлы вятяндашларын пешякар хидмяти фяалиййяти. Щярби, дювлят мцлки, щцгуг-мцщафизя гуллугларындан ибарятдир. Щярби вя щцгуг-мцщафизя гуллуьу ясасян мцдафия, тящлцкясизлик, асайишин мцщафизяси вя с. сащялярдя дювлят сялащиййятляринин тямин олунмасы цчцн нязярдя тутулмушдур; дювлят мцлки гуллуьу йцксяк вязифяли шяхслярин вя дювлят апаратынын фяалиййятини тямин едир.

    Дювлят гуллугчулары апаратынын формалашмасы Гядим Шяргдя, антик дцнйада вя с. дювлятлярин мейдана эялмясиля ялагядардыр.


    Д.г. системи дювлят гурулушунун типиндян, щямчинин дювлятин щцгуги яняняляриндян асылыдыр. Гярб юлкяляринин чохунда “цмуми хидмят”, йахуд “мцлки хидмят” терминляри истифадя олунур. Б. Британийада цмуми секторун бцтцн гуллугчулары: назирляр (тах-таъын “сийаси гуллугчулары”); мцлки гуллугчулар (назирликлярин вя идарялярин гуллугчулары – тахт-таъын “мцлки гуллугчулары”), силащлы гцввялярин вя полисин гуллугчулары (тахт-таъын “щярби гуллугчулары”); щакимляр; цмуми корпорасийаларын, йерли щакимиййят органларынын, сящиййя, тящсил вя бу кими системлярин гуллугчулары дювлят гуллугчуларына аиддирляр. Д.г. щаггында ганунвериъилик щям Д.г.-нун цмуми гайдаларыны тясдиг едян вя бир гайда олараг, хязинядарлыьын сярянъамлары иля конкретляшдирилян Шурада Крал фярманлары имтийазына, щям дя тягацдляр, бцдъя щаггында щяр ил гябул едилян вя дювлят гуллуг- чуларынын ямякщаггы хяръляринин мигдарыны тясдигляйян ганунлара ясасланыр. АФР-дя Д.г. щаггында ясас мцддяалар Конститусийада (1949), щямчинин хцсуси актларда: Федерал гуллугчулар щаггында ганунда (1953), Дювлят гуллугчуларынын щцгуги вязиййяти щаггында цмуми ганунда (1957) вя с. ифадя олунмушдур. Д.г. федерал гуллуьа вя федерал яразилярин гуллуьуна бюлцнцр. Билаваситя федерасийа иля, йахуд федерал идарялярля, тяшкилатларла вя корпорасийаларла хидмяти мцнасибятлярдя олан шяхсляр (билаваситя федерал 
    гуллугчулар) федерал дювлят гуллугчуларына аиддирляр. АБШ-да Д.г. чох сайда мцхтялиф актларла (АБШ Ганунлар топлусунун 5-ъи фяслиндя инкорпорасийа олунмуш), щямчинин мцлки гуллуг щаггында (1883), дювлят гуллуьунун ислащаты щаггында (1978) ганунларла тянзимлянир. Ямяйинин щаггы бцдъя вясаитляриндян юдянилян шяхс дювлят гуллугчусудур. Д.г. федерал гуллуьа, штатларын гуллуьуна вя йерли идаряетмя органларынын апаратларында гуллуьа бюлцнцр. Д.г. тяшкилинин ясасыны “хидмятляр системи” принсипи тяшкил едир ки, бу да хидмяти вязифяни виъданла иъраетмяни стимуллашдырыр. Франсада Д.г. цмуми гуллуьун нювляриндян биридир, йерли вя тибби гуллуг да она аиддир. Д.г. Франса Конститусийасына, Мямурларын щцгуглары вя вязифяляри щаггында гануна (1983) вя хцсуси ганунвериъи статутлара ясасланыр. Мяркязи дювлят администрасийасынын вя реэионларын администрасийаларынын, департаментлярин, коммуналарын вя онларын идаряляринин гуллугчулары билаваситя дювлят гуллугчуларыдыр. 

    Азярбайъанда Д.г. “Дювлят гуллуьу щаггында” Гануна (21.7.2000 илдя гябул едилмишдир) ясасланыр. Иъраедиъи, ганунвериъи вя мящкямя щакимиййяти органларынын апаратында дювлят гуллуьу кечян гуллугчулар дювлят гуллугчуларыдыр (маддя 2). Прокурорлуг, ядлиййя, милли тящлцкясизлик, мцдафия, фювгяладя щаллар, сярщяд хидмяти, миграсийа хидмяти, дахили ишляр, эюмрцк, верэи, хариъи ишляр вя фелдйеэер рабитяси органларында, Азярб. Респ.-нын Мяркязи Банкында дювлят гуллуьунда чалышан шяхслярин дювлят гуллуьу кечмяси бу Ганунун Азярб. Респ. вятяндашларынын дювлят гуллуьуна гябул едилмяк щцгугуна, дювлят гуллуьуна гябулун мцсабигя вя шяффафлыг ясасында щяйата кечирилмясиня, дювлят гуллуьунун диэяр принсипляриня аид мцддяаларыны нязяря алмагла, Азярб. Респ.-нын диэяр ганунлары иля тянзимлянир вя бу органларда гуллуг дювлят гуллуьунун хцсуси нювцдцр.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
DƏRMAN – CƏLİLOV
    DÖVLƏT QULLUĞU

    ДЮВЛЯТ ГУЛЛУЬУ – дювлят вя онун институтларынын (органларынын, вязифяли шяхсляринин) сялащиййятляринин иърасыны тямин етмякля баьлы вятяндашларын пешякар хидмяти фяалиййяти. Щярби, дювлят мцлки, щцгуг-мцщафизя гуллугларындан ибарятдир. Щярби вя щцгуг-мцщафизя гуллуьу ясасян мцдафия, тящлцкясизлик, асайишин мцщафизяси вя с. сащялярдя дювлят сялащиййятляринин тямин олунмасы цчцн нязярдя тутулмушдур; дювлят мцлки гуллуьу йцксяк вязифяли шяхслярин вя дювлят апаратынын фяалиййятини тямин едир.

    Дювлят гуллугчулары апаратынын формалашмасы Гядим Шяргдя, антик дцнйада вя с. дювлятлярин мейдана эялмясиля ялагядардыр.


    Д.г. системи дювлят гурулушунун типиндян, щямчинин дювлятин щцгуги яняняляриндян асылыдыр. Гярб юлкяляринин чохунда “цмуми хидмят”, йахуд “мцлки хидмят” терминляри истифадя олунур. Б. Британийада цмуми секторун бцтцн гуллугчулары: назирляр (тах-таъын “сийаси гуллугчулары”); мцлки гуллугчулар (назирликлярин вя идарялярин гуллугчулары – тахт-таъын “мцлки гуллугчулары”), силащлы гцввялярин вя полисин гуллугчулары (тахт-таъын “щярби гуллугчулары”); щакимляр; цмуми корпорасийаларын, йерли щакимиййят органларынын, сящиййя, тящсил вя бу кими системлярин гуллугчулары дювлят гуллугчуларына аиддирляр. Д.г. щаггында ганунвериъилик щям Д.г.-нун цмуми гайдаларыны тясдиг едян вя бир гайда олараг, хязинядарлыьын сярянъамлары иля конкретляшдирилян Шурада Крал фярманлары имтийазына, щям дя тягацдляр, бцдъя щаггында щяр ил гябул едилян вя дювлят гуллуг- чуларынын ямякщаггы хяръляринин мигдарыны тясдигляйян ганунлара ясасланыр. АФР-дя Д.г. щаггында ясас мцддяалар Конститусийада (1949), щямчинин хцсуси актларда: Федерал гуллугчулар щаггында ганунда (1953), Дювлят гуллугчуларынын щцгуги вязиййяти щаггында цмуми ганунда (1957) вя с. ифадя олунмушдур. Д.г. федерал гуллуьа вя федерал яразилярин гуллуьуна бюлцнцр. Билаваситя федерасийа иля, йахуд федерал идарялярля, тяшкилатларла вя корпорасийаларла хидмяти мцнасибятлярдя олан шяхсляр (билаваситя федерал 
    гуллугчулар) федерал дювлят гуллугчуларына аиддирляр. АБШ-да Д.г. чох сайда мцхтялиф актларла (АБШ Ганунлар топлусунун 5-ъи фяслиндя инкорпорасийа олунмуш), щямчинин мцлки гуллуг щаггында (1883), дювлят гуллуьунун ислащаты щаггында (1978) ганунларла тянзимлянир. Ямяйинин щаггы бцдъя вясаитляриндян юдянилян шяхс дювлят гуллугчусудур. Д.г. федерал гуллуьа, штатларын гуллуьуна вя йерли идаряетмя органларынын апаратларында гуллуьа бюлцнцр. Д.г. тяшкилинин ясасыны “хидмятляр системи” принсипи тяшкил едир ки, бу да хидмяти вязифяни виъданла иъраетмяни стимуллашдырыр. Франсада Д.г. цмуми гуллуьун нювляриндян биридир, йерли вя тибби гуллуг да она аиддир. Д.г. Франса Конститусийасына, Мямурларын щцгуглары вя вязифяляри щаггында гануна (1983) вя хцсуси ганунвериъи статутлара ясасланыр. Мяркязи дювлят администрасийасынын вя реэионларын администрасийаларынын, департаментлярин, коммуналарын вя онларын идаряляринин гуллугчулары билаваситя дювлят гуллугчуларыдыр. 

    Азярбайъанда Д.г. “Дювлят гуллуьу щаггында” Гануна (21.7.2000 илдя гябул едилмишдир) ясасланыр. Иъраедиъи, ганунвериъи вя мящкямя щакимиййяти органларынын апаратында дювлят гуллуьу кечян гуллугчулар дювлят гуллугчуларыдыр (маддя 2). Прокурорлуг, ядлиййя, милли тящлцкясизлик, мцдафия, фювгяладя щаллар, сярщяд хидмяти, миграсийа хидмяти, дахили ишляр, эюмрцк, верэи, хариъи ишляр вя фелдйеэер рабитяси органларында, Азярб. Респ.-нын Мяркязи Банкында дювлят гуллуьунда чалышан шяхслярин дювлят гуллуьу кечмяси бу Ганунун Азярб. Респ. вятяндашларынын дювлят гуллуьуна гябул едилмяк щцгугуна, дювлят гуллуьуна гябулун мцсабигя вя шяффафлыг ясасында щяйата кечирилмясиня, дювлят гуллуьунун диэяр принсипляриня аид мцддяаларыны нязяря алмагла, Азярб. Респ.-нын диэяр ганунлары иля тянзимлянир вя бу органларда гуллуг дювлят гуллуьунун хцсуси нювцдцр.

    DÖVLƏT QULLUĞU

    ДЮВЛЯТ ГУЛЛУЬУ – дювлят вя онун институтларынын (органларынын, вязифяли шяхсляринин) сялащиййятляринин иърасыны тямин етмякля баьлы вятяндашларын пешякар хидмяти фяалиййяти. Щярби, дювлят мцлки, щцгуг-мцщафизя гуллугларындан ибарятдир. Щярби вя щцгуг-мцщафизя гуллуьу ясасян мцдафия, тящлцкясизлик, асайишин мцщафизяси вя с. сащялярдя дювлят сялащиййятляринин тямин олунмасы цчцн нязярдя тутулмушдур; дювлят мцлки гуллуьу йцксяк вязифяли шяхслярин вя дювлят апаратынын фяалиййятини тямин едир.

    Дювлят гуллугчулары апаратынын формалашмасы Гядим Шяргдя, антик дцнйада вя с. дювлятлярин мейдана эялмясиля ялагядардыр.


    Д.г. системи дювлят гурулушунун типиндян, щямчинин дювлятин щцгуги яняняляриндян асылыдыр. Гярб юлкяляринин чохунда “цмуми хидмят”, йахуд “мцлки хидмят” терминляри истифадя олунур. Б. Британийада цмуми секторун бцтцн гуллугчулары: назирляр (тах-таъын “сийаси гуллугчулары”); мцлки гуллугчулар (назирликлярин вя идарялярин гуллугчулары – тахт-таъын “мцлки гуллугчулары”), силащлы гцввялярин вя полисин гуллугчулары (тахт-таъын “щярби гуллугчулары”); щакимляр; цмуми корпорасийаларын, йерли щакимиййят органларынын, сящиййя, тящсил вя бу кими системлярин гуллугчулары дювлят гуллугчуларына аиддирляр. Д.г. щаггында ганунвериъилик щям Д.г.-нун цмуми гайдаларыны тясдиг едян вя бир гайда олараг, хязинядарлыьын сярянъамлары иля конкретляшдирилян Шурада Крал фярманлары имтийазына, щям дя тягацдляр, бцдъя щаггында щяр ил гябул едилян вя дювлят гуллуг- чуларынын ямякщаггы хяръляринин мигдарыны тясдигляйян ганунлара ясасланыр. АФР-дя Д.г. щаггында ясас мцддяалар Конститусийада (1949), щямчинин хцсуси актларда: Федерал гуллугчулар щаггында ганунда (1953), Дювлят гуллугчуларынын щцгуги вязиййяти щаггында цмуми ганунда (1957) вя с. ифадя олунмушдур. Д.г. федерал гуллуьа вя федерал яразилярин гуллуьуна бюлцнцр. Билаваситя федерасийа иля, йахуд федерал идарялярля, тяшкилатларла вя корпорасийаларла хидмяти мцнасибятлярдя олан шяхсляр (билаваситя федерал 
    гуллугчулар) федерал дювлят гуллугчуларына аиддирляр. АБШ-да Д.г. чох сайда мцхтялиф актларла (АБШ Ганунлар топлусунун 5-ъи фяслиндя инкорпорасийа олунмуш), щямчинин мцлки гуллуг щаггында (1883), дювлят гуллуьунун ислащаты щаггында (1978) ганунларла тянзимлянир. Ямяйинин щаггы бцдъя вясаитляриндян юдянилян шяхс дювлят гуллугчусудур. Д.г. федерал гуллуьа, штатларын гуллуьуна вя йерли идаряетмя органларынын апаратларында гуллуьа бюлцнцр. Д.г. тяшкилинин ясасыны “хидмятляр системи” принсипи тяшкил едир ки, бу да хидмяти вязифяни виъданла иъраетмяни стимуллашдырыр. Франсада Д.г. цмуми гуллуьун нювляриндян биридир, йерли вя тибби гуллуг да она аиддир. Д.г. Франса Конститусийасына, Мямурларын щцгуглары вя вязифяляри щаггында гануна (1983) вя хцсуси ганунвериъи статутлара ясасланыр. Мяркязи дювлят администрасийасынын вя реэионларын администрасийаларынын, департаментлярин, коммуналарын вя онларын идаряляринин гуллугчулары билаваситя дювлят гуллугчуларыдыр. 

    Азярбайъанда Д.г. “Дювлят гуллуьу щаггында” Гануна (21.7.2000 илдя гябул едилмишдир) ясасланыр. Иъраедиъи, ганунвериъи вя мящкямя щакимиййяти органларынын апаратында дювлят гуллуьу кечян гуллугчулар дювлят гуллугчуларыдыр (маддя 2). Прокурорлуг, ядлиййя, милли тящлцкясизлик, мцдафия, фювгяладя щаллар, сярщяд хидмяти, миграсийа хидмяти, дахили ишляр, эюмрцк, верэи, хариъи ишляр вя фелдйеэер рабитяси органларында, Азярб. Респ.-нын Мяркязи Банкында дювлят гуллуьунда чалышан шяхслярин дювлят гуллуьу кечмяси бу Ганунун Азярб. Респ. вятяндашларынын дювлят гуллуьуна гябул едилмяк щцгугуна, дювлят гуллуьуна гябулун мцсабигя вя шяффафлыг ясасында щяйата кечирилмясиня, дювлят гуллуьунун диэяр принсипляриня аид мцддяаларыны нязяря алмагла, Азярб. Респ.-нын диэяр ганунлары иля тянзимлянир вя бу органларда гуллуг дювлят гуллуьунун хцсуси нювцдцр.