Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VII CİLD (DƏRMAN - CƏLİLOV)
    DUGİ

    ДУЭИ, Ш и б и р  х а н [Чин дилинин пинйин вариантында Ашина Досзы(ши)] – тцрк шады, Шярги Тцрк хаганлыьынын щюкмдары [609– 619]. Чин императору Йан Ди 608 илдя Жангарын юлцмцндян сонра онун оьлу шад Д.-ни хаган тяйин етди. Бу бирбаша вялиящдлик щаггында тцрк ганунунун позулмасы олса да, ясас мювгеляри чинлилярин юзляри тутмушду, диэяр вязифяляря ися там итаятя эятирилмиш вя нязарятдя сахланан бяйляр тяйин едилмишди.

    Хаган олдугдан сонра Шибир хан титулуну гябул едян Д. атасынын сийасятиня тамамиля якс сийасят йцрцтдц. О, ятрафына юзцня садиг, Чин сийасятиня гаршы чыхан бяйляри вя аьсаггаллары топламагла Чин щюкумятинин наращатлыьына сябяб олду. Чин ъасуслары Д.-нин гардашы шад Чикийя гардашына гаршы суи-гясддя иштирак етмяйи вя тахта йийялянмяйи тяклиф етдиляр. Чикинин буну гардашына хябяр вермяси мцщарибяйя эятириб чыхартды. Ейни заманда аьыр верэиляр, Корейада уьурсуз мцщарибяляр, императорун гяддарлыьы сябябиндян Суй империйасында цсйанлар башлады. Д. бу иьтишашларда фяал иштирак етди. Даща эцълц цсйанчы дястяляря вя император тахтына намизядляря Д. атлар вя гызыл ъанавар башы тясвир олунмуш байраглар эюндярирди. Шярги Тцрк хаганлыьы гошунларынын Чинин ичяриляриня гядяр даьыдыъы басгынлары нятиъясиндя Д. Суй империйасынын фактики щакими олду. Киданлар, шивей татарлары, монголларын Тогон вя щунларын Гаочан дювлятляри тцрклярдян асылылыьы гябул етдиляр. Тцрк хаганлыьы йенидян Шярги Асийада ян гцдрятли дювлятя чеврилди. Д. Чиня йцрцшц заманы гяфлятян хястялянди вя вяфат етди. Онун кичик гардашы шад Силиг бег хаган олду.


    Яд.:
    Р а х м а н а л и е в Р. Империя тюрков. М., 2009.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
DƏRMAN – CƏLİLOV
    DUGİ

    ДУЭИ, Ш и б и р  х а н [Чин дилинин пинйин вариантында Ашина Досзы(ши)] – тцрк шады, Шярги Тцрк хаганлыьынын щюкмдары [609– 619]. Чин императору Йан Ди 608 илдя Жангарын юлцмцндян сонра онун оьлу шад Д.-ни хаган тяйин етди. Бу бирбаша вялиящдлик щаггында тцрк ганунунун позулмасы олса да, ясас мювгеляри чинлилярин юзляри тутмушду, диэяр вязифяляря ися там итаятя эятирилмиш вя нязарятдя сахланан бяйляр тяйин едилмишди.

    Хаган олдугдан сонра Шибир хан титулуну гябул едян Д. атасынын сийасятиня тамамиля якс сийасят йцрцтдц. О, ятрафына юзцня садиг, Чин сийасятиня гаршы чыхан бяйляри вя аьсаггаллары топламагла Чин щюкумятинин наращатлыьына сябяб олду. Чин ъасуслары Д.-нин гардашы шад Чикийя гардашына гаршы суи-гясддя иштирак етмяйи вя тахта йийялянмяйи тяклиф етдиляр. Чикинин буну гардашына хябяр вермяси мцщарибяйя эятириб чыхартды. Ейни заманда аьыр верэиляр, Корейада уьурсуз мцщарибяляр, императорун гяддарлыьы сябябиндян Суй империйасында цсйанлар башлады. Д. бу иьтишашларда фяал иштирак етди. Даща эцълц цсйанчы дястяляря вя император тахтына намизядляря Д. атлар вя гызыл ъанавар башы тясвир олунмуш байраглар эюндярирди. Шярги Тцрк хаганлыьы гошунларынын Чинин ичяриляриня гядяр даьыдыъы басгынлары нятиъясиндя Д. Суй империйасынын фактики щакими олду. Киданлар, шивей татарлары, монголларын Тогон вя щунларын Гаочан дювлятляри тцрклярдян асылылыьы гябул етдиляр. Тцрк хаганлыьы йенидян Шярги Асийада ян гцдрятли дювлятя чеврилди. Д. Чиня йцрцшц заманы гяфлятян хястялянди вя вяфат етди. Онун кичик гардашы шад Силиг бег хаган олду.


    Яд.:
    Р а х м а н а л и е в Р. Империя тюрков. М., 2009.

    DUGİ

    ДУЭИ, Ш и б и р  х а н [Чин дилинин пинйин вариантында Ашина Досзы(ши)] – тцрк шады, Шярги Тцрк хаганлыьынын щюкмдары [609– 619]. Чин императору Йан Ди 608 илдя Жангарын юлцмцндян сонра онун оьлу шад Д.-ни хаган тяйин етди. Бу бирбаша вялиящдлик щаггында тцрк ганунунун позулмасы олса да, ясас мювгеляри чинлилярин юзляри тутмушду, диэяр вязифяляря ися там итаятя эятирилмиш вя нязарятдя сахланан бяйляр тяйин едилмишди.

    Хаган олдугдан сонра Шибир хан титулуну гябул едян Д. атасынын сийасятиня тамамиля якс сийасят йцрцтдц. О, ятрафына юзцня садиг, Чин сийасятиня гаршы чыхан бяйляри вя аьсаггаллары топламагла Чин щюкумятинин наращатлыьына сябяб олду. Чин ъасуслары Д.-нин гардашы шад Чикийя гардашына гаршы суи-гясддя иштирак етмяйи вя тахта йийялянмяйи тяклиф етдиляр. Чикинин буну гардашына хябяр вермяси мцщарибяйя эятириб чыхартды. Ейни заманда аьыр верэиляр, Корейада уьурсуз мцщарибяляр, императорун гяддарлыьы сябябиндян Суй империйасында цсйанлар башлады. Д. бу иьтишашларда фяал иштирак етди. Даща эцълц цсйанчы дястяляря вя император тахтына намизядляря Д. атлар вя гызыл ъанавар башы тясвир олунмуш байраглар эюндярирди. Шярги Тцрк хаганлыьы гошунларынын Чинин ичяриляриня гядяр даьыдыъы басгынлары нятиъясиндя Д. Суй империйасынын фактики щакими олду. Киданлар, шивей татарлары, монголларын Тогон вя щунларын Гаочан дювлятляри тцрклярдян асылылыьы гябул етдиляр. Тцрк хаганлыьы йенидян Шярги Асийада ян гцдрятли дювлятя чеврилди. Д. Чиня йцрцшц заманы гяфлятян хястялянди вя вяфат етди. Онун кичик гардашы шад Силиг бег хаган олду.


    Яд.:
    Р а х м а н а л и е в Р. Империя тюрков. М., 2009.