Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VII CİLD (DƏRMAN - CƏLİLOV)
    DURA-AVROPOS

    ДÚРА-ÁВРОПОС (йун. Eύρωπός, йахуд Eὔρωπος) – Сурийада Фярат чайы сащилиндя, индики Гяля яс-Салищиййя (Сурийа) йахынлыьында, е.я. 300 илдян ерамызын 256 илинядяк мювъуд олмуш гала. Чохсайлы археоложи тапынтылары иля мяшщурдур. Онларын ичярисиндя ян мцщцмц йахшы сахланылмыш фрескалар комплексиня малик, Константинягядярки дювря аид “йыьынъаг еви”дир.

     Дура-Авропос. Баал мябядинин галыглары.

    Селевки чары Ы Никатор (тягр. е.я. 358 – тягр. е.я. 280) тяряфиндян ясасы гойулмуш, Македонийанын ейниадлы мяскянинин ады иля Авропос адландырылмышдыр (Дура ады йалныз ерамызын 1 ясриня аид мянбядя – Исидор Харакслынын “Парфийа истещкамлары” сийащысында гейд олунмушдур). Мцнтязям планлы мяскян формасы Селевкиляр дюврцня аид едилир. Шящярин мяркя- зиндя агора, Аполлон (сонралар Артемида мябяди кими йенидян тикилмишди), Зевс Меэистос мябядляри, сарайлар (щамысы е.я. 3 яср – е.я. 2 ясрин орталарына аиддир) йерляширди. Тягр. е.я. 100 илдя Парфийа шащлыьынын щакимиййяти алтына кечмишдир; ерамызын 160-ъы илляриндя, Рома императору Лутси Верин дюврцндя Палмирадан Антиохийайа эедян йолу, Фяратдан кечид йерини вя Фярат вадисиня г.-дян эириши горуйан Рома гарнизонунун дислокасийа йери олмушдур. 3 ясрин орталарында гала реэионда нцфуз уьрунда мцбаризя апа- ран Рома империйасы иля Сасаниляр dюvlяти арасында сярщяд мянтягясиня чеврилмишди. 256 илдя галанын итирилмяси (газынтылар заманы 239–272 иллярдя щакимиййятдя олмуш Ы Шапура мяхсус сиккяляр ашкар едилмишдир) Рома императору Валерианын Сасанилярля мцщарибядя мяьлубиййятинин ясас сябябляриндян бири олмушдур. 3 ясрин орталарында даьыдылдыгдан сонра бярпа едилмямишдир.


    1920 илдя Палмира аллащлары ибадятэащында фреска фрагментляринин тясадцфян ашкарланмасы Д.-А.-да археоложи тядгигатларын башланьыъыны гоймушдур. Еля щямин вахт тядгигатлар Чикаго Ун-тинин археоложи експедисийасынын рящбяри Ъ.Щ.Брестедя, Салищиййя йцксяклийинин Франсайа верилмясиндян сонра ися археолог Ф.Кцмона щяваля едилмишди. Гысамцддятли фасилядян сонра, 1928 илдя Йел Ун-ти вя Франса Академийасы тяряфиндян йенидян тядгигатлара башланылды. Рящбяри М.И.Ростовтсев олан експедисийанын ишиндя Ф.Кцмон (Франса) вя К.Щопкинс (АБШ) иштирак етмишляр. 1931–32 иллярдяки чюл тядгигатлары газынты просесиндя дюнцш нюгтяси олмушдур. Щямин вахт г.-дяки шящяр диварынын дахили тяряфи йахынлыьында ерамызын 2 ясринин сонларына аид 232/ 233–256 иллярдя христианларын “йыьынъаг еви” (лат. домус еъълесиае) кими йенидян тикилмиш бюйцк шяхси ев (квадрат планлы, тяряфляри тягр. 18 м, диварларын щцнд. 5 м-дян чох) ашкарланмышды. Евин г. тяряфиндя, вестибцлцн архасындакы дар отаглардан бири баптистерийя чеврилмишди. Баптистеринин гцббяси, таваны вя диварлары фрескаларла бязядилмишдир. Диварларда щямчинин граффити (китабяляр) ашкарланмышдыр. “Йыьынъаг еви”нин йахынлыьында фрескалары олан йящуди синагогу (244–245 илляр; сонралар бярпа олунмуш, фрескалары ися Дямяшг Милли музейиня апарылмышдыр) тапылмышдыр.


    Д.-А.-да Парфийа вя Рома дюврляриня аид диэяр тикилилярдян ичгала, термалар, Баал, Артемида-Нанаййа, Атаргатис, Зевс Кцриос, Зевс Теос вя Митреумун (Митра аллащынын ибадятэащы) мябядляринин галыглары, щямчинин Палмира аллащларынын ибадятэащы сахланылмышдыр. Д.-А.-да ашкарланмыш фреска фрагментляри, релйефляр, йазылы абидяляр щазырда Луврда, Дямяшг Милли музейиндя вя Нйу-Щейвендяки Йел Ун-тинин Ряссамлыг галерейасында сахланылыр.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
DƏRMAN – CƏLİLOV
    DURA-AVROPOS

    ДÚРА-ÁВРОПОС (йун. Eύρωπός, йахуд Eὔρωπος) – Сурийада Фярат чайы сащилиндя, индики Гяля яс-Салищиййя (Сурийа) йахынлыьында, е.я. 300 илдян ерамызын 256 илинядяк мювъуд олмуш гала. Чохсайлы археоложи тапынтылары иля мяшщурдур. Онларын ичярисиндя ян мцщцмц йахшы сахланылмыш фрескалар комплексиня малик, Константинягядярки дювря аид “йыьынъаг еви”дир.

     Дура-Авропос. Баал мябядинин галыглары.

    Селевки чары Ы Никатор (тягр. е.я. 358 – тягр. е.я. 280) тяряфиндян ясасы гойулмуш, Македонийанын ейниадлы мяскянинин ады иля Авропос адландырылмышдыр (Дура ады йалныз ерамызын 1 ясриня аид мянбядя – Исидор Харакслынын “Парфийа истещкамлары” сийащысында гейд олунмушдур). Мцнтязям планлы мяскян формасы Селевкиляр дюврцня аид едилир. Шящярин мяркя- зиндя агора, Аполлон (сонралар Артемида мябяди кими йенидян тикилмишди), Зевс Меэистос мябядляри, сарайлар (щамысы е.я. 3 яср – е.я. 2 ясрин орталарына аиддир) йерляширди. Тягр. е.я. 100 илдя Парфийа шащлыьынын щакимиййяти алтына кечмишдир; ерамызын 160-ъы илляриндя, Рома императору Лутси Верин дюврцндя Палмирадан Антиохийайа эедян йолу, Фяратдан кечид йерини вя Фярат вадисиня г.-дян эириши горуйан Рома гарнизонунун дислокасийа йери олмушдур. 3 ясрин орталарында гала реэионда нцфуз уьрунда мцбаризя апа- ран Рома империйасы иля Сасаниляр dюvlяти арасында сярщяд мянтягясиня чеврилмишди. 256 илдя галанын итирилмяси (газынтылар заманы 239–272 иллярдя щакимиййятдя олмуш Ы Шапура мяхсус сиккяляр ашкар едилмишдир) Рома императору Валерианын Сасанилярля мцщарибядя мяьлубиййятинин ясас сябябляриндян бири олмушдур. 3 ясрин орталарында даьыдылдыгдан сонра бярпа едилмямишдир.


    1920 илдя Палмира аллащлары ибадятэащында фреска фрагментляринин тясадцфян ашкарланмасы Д.-А.-да археоложи тядгигатларын башланьыъыны гоймушдур. Еля щямин вахт тядгигатлар Чикаго Ун-тинин археоложи експедисийасынын рящбяри Ъ.Щ.Брестедя, Салищиййя йцксяклийинин Франсайа верилмясиндян сонра ися археолог Ф.Кцмона щяваля едилмишди. Гысамцддятли фасилядян сонра, 1928 илдя Йел Ун-ти вя Франса Академийасы тяряфиндян йенидян тядгигатлара башланылды. Рящбяри М.И.Ростовтсев олан експедисийанын ишиндя Ф.Кцмон (Франса) вя К.Щопкинс (АБШ) иштирак етмишляр. 1931–32 иллярдяки чюл тядгигатлары газынты просесиндя дюнцш нюгтяси олмушдур. Щямин вахт г.-дяки шящяр диварынын дахили тяряфи йахынлыьында ерамызын 2 ясринин сонларына аид 232/ 233–256 иллярдя христианларын “йыьынъаг еви” (лат. домус еъълесиае) кими йенидян тикилмиш бюйцк шяхси ев (квадрат планлы, тяряфляри тягр. 18 м, диварларын щцнд. 5 м-дян чох) ашкарланмышды. Евин г. тяряфиндя, вестибцлцн архасындакы дар отаглардан бири баптистерийя чеврилмишди. Баптистеринин гцббяси, таваны вя диварлары фрескаларла бязядилмишдир. Диварларда щямчинин граффити (китабяляр) ашкарланмышдыр. “Йыьынъаг еви”нин йахынлыьында фрескалары олан йящуди синагогу (244–245 илляр; сонралар бярпа олунмуш, фрескалары ися Дямяшг Милли музейиня апарылмышдыр) тапылмышдыр.


    Д.-А.-да Парфийа вя Рома дюврляриня аид диэяр тикилилярдян ичгала, термалар, Баал, Артемида-Нанаййа, Атаргатис, Зевс Кцриос, Зевс Теос вя Митреумун (Митра аллащынын ибадятэащы) мябядляринин галыглары, щямчинин Палмира аллащларынын ибадятэащы сахланылмышдыр. Д.-А.-да ашкарланмыш фреска фрагментляри, релйефляр, йазылы абидяляр щазырда Луврда, Дямяшг Милли музейиндя вя Нйу-Щейвендяки Йел Ун-тинин Ряссамлыг галерейасында сахланылыр.

    DURA-AVROPOS

    ДÚРА-ÁВРОПОС (йун. Eύρωπός, йахуд Eὔρωπος) – Сурийада Фярат чайы сащилиндя, индики Гяля яс-Салищиййя (Сурийа) йахынлыьында, е.я. 300 илдян ерамызын 256 илинядяк мювъуд олмуш гала. Чохсайлы археоложи тапынтылары иля мяшщурдур. Онларын ичярисиндя ян мцщцмц йахшы сахланылмыш фрескалар комплексиня малик, Константинягядярки дювря аид “йыьынъаг еви”дир.

     Дура-Авропос. Баал мябядинин галыглары.

    Селевки чары Ы Никатор (тягр. е.я. 358 – тягр. е.я. 280) тяряфиндян ясасы гойулмуш, Македонийанын ейниадлы мяскянинин ады иля Авропос адландырылмышдыр (Дура ады йалныз ерамызын 1 ясриня аид мянбядя – Исидор Харакслынын “Парфийа истещкамлары” сийащысында гейд олунмушдур). Мцнтязям планлы мяскян формасы Селевкиляр дюврцня аид едилир. Шящярин мяркя- зиндя агора, Аполлон (сонралар Артемида мябяди кими йенидян тикилмишди), Зевс Меэистос мябядляри, сарайлар (щамысы е.я. 3 яср – е.я. 2 ясрин орталарына аиддир) йерляширди. Тягр. е.я. 100 илдя Парфийа шащлыьынын щакимиййяти алтына кечмишдир; ерамызын 160-ъы илляриндя, Рома императору Лутси Верин дюврцндя Палмирадан Антиохийайа эедян йолу, Фяратдан кечид йерини вя Фярат вадисиня г.-дян эириши горуйан Рома гарнизонунун дислокасийа йери олмушдур. 3 ясрин орталарында гала реэионда нцфуз уьрунда мцбаризя апа- ран Рома империйасы иля Сасаниляр dюvlяти арасында сярщяд мянтягясиня чеврилмишди. 256 илдя галанын итирилмяси (газынтылар заманы 239–272 иллярдя щакимиййятдя олмуш Ы Шапура мяхсус сиккяляр ашкар едилмишдир) Рома императору Валерианын Сасанилярля мцщарибядя мяьлубиййятинин ясас сябябляриндян бири олмушдур. 3 ясрин орталарында даьыдылдыгдан сонра бярпа едилмямишдир.


    1920 илдя Палмира аллащлары ибадятэащында фреска фрагментляринин тясадцфян ашкарланмасы Д.-А.-да археоложи тядгигатларын башланьыъыны гоймушдур. Еля щямин вахт тядгигатлар Чикаго Ун-тинин археоложи експедисийасынын рящбяри Ъ.Щ.Брестедя, Салищиййя йцксяклийинин Франсайа верилмясиндян сонра ися археолог Ф.Кцмона щяваля едилмишди. Гысамцддятли фасилядян сонра, 1928 илдя Йел Ун-ти вя Франса Академийасы тяряфиндян йенидян тядгигатлара башланылды. Рящбяри М.И.Ростовтсев олан експедисийанын ишиндя Ф.Кцмон (Франса) вя К.Щопкинс (АБШ) иштирак етмишляр. 1931–32 иллярдяки чюл тядгигатлары газынты просесиндя дюнцш нюгтяси олмушдур. Щямин вахт г.-дяки шящяр диварынын дахили тяряфи йахынлыьында ерамызын 2 ясринин сонларына аид 232/ 233–256 иллярдя христианларын “йыьынъаг еви” (лат. домус еъълесиае) кими йенидян тикилмиш бюйцк шяхси ев (квадрат планлы, тяряфляри тягр. 18 м, диварларын щцнд. 5 м-дян чох) ашкарланмышды. Евин г. тяряфиндя, вестибцлцн архасындакы дар отаглардан бири баптистерийя чеврилмишди. Баптистеринин гцббяси, таваны вя диварлары фрескаларла бязядилмишдир. Диварларда щямчинин граффити (китабяляр) ашкарланмышдыр. “Йыьынъаг еви”нин йахынлыьында фрескалары олан йящуди синагогу (244–245 илляр; сонралар бярпа олунмуш, фрескалары ися Дямяшг Милли музейиня апарылмышдыр) тапылмышдыр.


    Д.-А.-да Парфийа вя Рома дюврляриня аид диэяр тикилилярдян ичгала, термалар, Баал, Артемида-Нанаййа, Атаргатис, Зевс Кцриос, Зевс Теос вя Митреумун (Митра аллащынын ибадятэащы) мябядляринин галыглары, щямчинин Палмира аллащларынын ибадятэащы сахланылмышдыр. Д.-А.-да ашкарланмыш фреска фрагментляри, релйефляр, йазылы абидяляр щазырда Луврда, Дямяшг Милли музейиндя вя Нйу-Щейвендяки Йел Ун-тинин Ряссамлыг галерейасында сахланылыр.