Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VII CİLD (DƏRMAN - CƏLİLOV)
    DÜLONQ VƏ PTİ QANUNU

    ДЦЛОНГ ВЯ ПТИ ГАНУНУ – сабит щяъмдя бцтцн бярк ъисимлярин молйар истилик тутумунун ейни вя тягр. 25Ъ/(мол.К)-я бярабяр олдуьуну эюстярян емпирик ганун. 1819 илдя П.Дцлонг вя А.Пти тяряфиндян мцяййян олунмушдур. Д. вя П.г.-ну рягс енержисинин сярбястлик дяряъяляриня эюря бярабяр пайланмасы ганунундан алмаг олар (бу гануна эюря рягси щярякятин щяр бир сярбястлик дяряъясиня кТ енержиси дцшцр, бурада к – Болтсман сабити, Т – мцтляг темп-рдур). Н сайда атомдан ибарят (Н – Авогадро ядядидир) кристалын сярбястлик дяряъяляринин сайы 3Н олдуьуна эюря кристалда истилик щярякятинин орта енержиси ℰ =3НкТ, уйьун молйар истилик тутуму ися

    сυ = ∂ℰ ∕∂Т = 3Нк = 3Р = 24,9Ъ/(мол.К)  (Р – универсал газ сабитидир).


    Д. вя П.г. яксяр кимйяви елементляр вя садя бирляшмяляр цчцн отаг темп-руна йахын темп-рда юдянир. Ашаьы темп-рларда бу ганундан кянарачыхмалар мцшащидя олунур ки, буну да Дебайын бярк ъисим модели изащ едир. Бу моделя ясасян Д. вя П.г. Дебай температурундан (θД) йухары темп-рларда юдянир. θД йухары олан кристалларда (мяс., алмазда θД =1860 К, бериллиумда θД =1000 К) Д. вя П.г. артыг отаг темп-рунда юдянмир. Д. вя П.г.-ндан кичик кянарачыхмалар Т > θД олдугда да мцшащидя едилир; онлар кристал гяфяс рягсляринин анщармонизми вя акустик фононларын дисперсийасы иля ялагядардыр.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
DƏRMAN – CƏLİLOV
    DÜLONQ VƏ PTİ QANUNU

    ДЦЛОНГ ВЯ ПТИ ГАНУНУ – сабит щяъмдя бцтцн бярк ъисимлярин молйар истилик тутумунун ейни вя тягр. 25Ъ/(мол.К)-я бярабяр олдуьуну эюстярян емпирик ганун. 1819 илдя П.Дцлонг вя А.Пти тяряфиндян мцяййян олунмушдур. Д. вя П.г.-ну рягс енержисинин сярбястлик дяряъяляриня эюря бярабяр пайланмасы ганунундан алмаг олар (бу гануна эюря рягси щярякятин щяр бир сярбястлик дяряъясиня кТ енержиси дцшцр, бурада к – Болтсман сабити, Т – мцтляг темп-рдур). Н сайда атомдан ибарят (Н – Авогадро ядядидир) кристалын сярбястлик дяряъяляринин сайы 3Н олдуьуна эюря кристалда истилик щярякятинин орта енержиси ℰ =3НкТ, уйьун молйар истилик тутуму ися

    сυ = ∂ℰ ∕∂Т = 3Нк = 3Р = 24,9Ъ/(мол.К)  (Р – универсал газ сабитидир).


    Д. вя П.г. яксяр кимйяви елементляр вя садя бирляшмяляр цчцн отаг темп-руна йахын темп-рда юдянир. Ашаьы темп-рларда бу ганундан кянарачыхмалар мцшащидя олунур ки, буну да Дебайын бярк ъисим модели изащ едир. Бу моделя ясасян Д. вя П.г. Дебай температурундан (θД) йухары темп-рларда юдянир. θД йухары олан кристалларда (мяс., алмазда θД =1860 К, бериллиумда θД =1000 К) Д. вя П.г. артыг отаг темп-рунда юдянмир. Д. вя П.г.-ндан кичик кянарачыхмалар Т > θД олдугда да мцшащидя едилир; онлар кристал гяфяс рягсляринин анщармонизми вя акустик фононларын дисперсийасы иля ялагядардыр.

    DÜLONQ VƏ PTİ QANUNU

    ДЦЛОНГ ВЯ ПТИ ГАНУНУ – сабит щяъмдя бцтцн бярк ъисимлярин молйар истилик тутумунун ейни вя тягр. 25Ъ/(мол.К)-я бярабяр олдуьуну эюстярян емпирик ганун. 1819 илдя П.Дцлонг вя А.Пти тяряфиндян мцяййян олунмушдур. Д. вя П.г.-ну рягс енержисинин сярбястлик дяряъяляриня эюря бярабяр пайланмасы ганунундан алмаг олар (бу гануна эюря рягси щярякятин щяр бир сярбястлик дяряъясиня кТ енержиси дцшцр, бурада к – Болтсман сабити, Т – мцтляг темп-рдур). Н сайда атомдан ибарят (Н – Авогадро ядядидир) кристалын сярбястлик дяряъяляринин сайы 3Н олдуьуна эюря кристалда истилик щярякятинин орта енержиси ℰ =3НкТ, уйьун молйар истилик тутуму ися

    сυ = ∂ℰ ∕∂Т = 3Нк = 3Р = 24,9Ъ/(мол.К)  (Р – универсал газ сабитидир).


    Д. вя П.г. яксяр кимйяви елементляр вя садя бирляшмяляр цчцн отаг темп-руна йахын темп-рда юдянир. Ашаьы темп-рларда бу ганундан кянарачыхмалар мцшащидя олунур ки, буну да Дебайын бярк ъисим модели изащ едир. Бу моделя ясасян Д. вя П.г. Дебай температурундан (θД) йухары темп-рларда юдянир. θД йухары олан кристалларда (мяс., алмазда θД =1860 К, бериллиумда θД =1000 К) Д. вя П.г. артыг отаг темп-рунда юдянмир. Д. вя П.г.-ндан кичик кянарачыхмалар Т > θД олдугда да мцшащидя едилир; онлар кристал гяфяс рягсляринин анщармонизми вя акустик фононларын дисперсийасы иля ялагядардыр.