Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VII CİLD (DƏRMAN - CƏLİLOV)
    EFİRYAĞLI BİTKİLƏR

    ЕФИРЙАЬЛЫ БИТКИЛЯР – чичяк, йарпаг, кюк вя с. органларындан ефир йаьы алмаг цчцн беъярилян биткиляр. Ян чох чятирчичяклиляр, додагчичяклиляр, мцряк- кябчичяклиляр, эцлчичяклиляр вя с. фясилялярdяn olan биткилярдя синтез олунур. Е.б.-ин вятяни тропик вя субтропик юлкялярдир. Яксяриййяти бириллик вя чохиллик отлардыр, щямчинин йарымкол, кол вя аьаълар да вар. Щяр бир ефирйаьлы биткидя она мяхсус ефир йаьы ямяля эялир; мигдары вя тяркиби бит- кинин нювцндян, йашындан, йетишдийи иглим вя торпаг шяраитиндян, мящсулун топландыьы вахтдан вя с. асылыдыр. Е.б. ятриййат, косметика вя йейинти сянайеси цчцн лазым олан ефир йаьларынын алынмасында, щямчинин тибдя, байтарлыгда, кулинарийада
    эениш истифадя олунур.


    Е.б. алынан мящсулун хцсусиййятиня эюря 3 група бюлцнцр. Тохумлу Е.б.-ин (даькешнини, ъиря, зиря, разйана вя с.) тохумунун тяркибиндя 1–4,5 % ефир йаьы, 12–22% пийли техники йаь, o т Е.б.-ин (ятиршащ, лаванда, наня, Ъянуби Гафгаз пишикнаняси, кякликоту) тяркибиндя 0,1– 1,0%, бязян 1,5–3,5% ефир йаьы олур. Ч и ч я к л и Е.б.-ин (гызылэцл, жасмин, сцсян, янбяр сцрвяси вя с.) чичякляриндян ъцзи мигдарда ефир йаьы алыныр.  К ю к  вя к  ю  к ц м с о в л а р ы н д а  0,1–0,2% ефир йаьы олан биткиляр (занбаг, ветиверийа) нисбятян аздыр. Eфир йаьы алындыгдан сонра Е.б.-ин туллантыларыndan пийли техники йаьыn, бязи гиймятли фиксатоrların (склареол) алınmasında сцни эцбря вя силос кими истифадя олунур.


    Azәrb.-da 800-dәn artıq E.b. mәlumdur. Yabanı E.b. az tәdarük edilir. Zaqatala dayaq mәntәqәsindә qızılgül, lavanda, Abşeron subtropik bitkilәr tәcrübә st.-nda, Bilgәhdә zәfәran becәrilir.

     

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
DƏRMAN – CƏLİLOV
    EFİRYAĞLI BİTKİLƏR

    ЕФИРЙАЬЛЫ БИТКИЛЯР – чичяк, йарпаг, кюк вя с. органларындан ефир йаьы алмаг цчцн беъярилян биткиляр. Ян чох чятирчичяклиляр, додагчичяклиляр, мцряк- кябчичяклиляр, эцлчичяклиляр вя с. фясилялярdяn olan биткилярдя синтез олунур. Е.б.-ин вятяни тропик вя субтропик юлкялярдир. Яксяриййяти бириллик вя чохиллик отлардыр, щямчинин йарымкол, кол вя аьаълар да вар. Щяр бир ефирйаьлы биткидя она мяхсус ефир йаьы ямяля эялир; мигдары вя тяркиби бит- кинин нювцндян, йашындан, йетишдийи иглим вя торпаг шяраитиндян, мящсулун топландыьы вахтдан вя с. асылыдыр. Е.б. ятриййат, косметика вя йейинти сянайеси цчцн лазым олан ефир йаьларынын алынмасында, щямчинин тибдя, байтарлыгда, кулинарийада
    эениш истифадя олунур.


    Е.б. алынан мящсулун хцсусиййятиня эюря 3 група бюлцнцр. Тохумлу Е.б.-ин (даькешнини, ъиря, зиря, разйана вя с.) тохумунун тяркибиндя 1–4,5 % ефир йаьы, 12–22% пийли техники йаь, o т Е.б.-ин (ятиршащ, лаванда, наня, Ъянуби Гафгаз пишикнаняси, кякликоту) тяркибиндя 0,1– 1,0%, бязян 1,5–3,5% ефир йаьы олур. Ч и ч я к л и Е.б.-ин (гызылэцл, жасмин, сцсян, янбяр сцрвяси вя с.) чичякляриндян ъцзи мигдарда ефир йаьы алыныр.  К ю к  вя к  ю  к ц м с о в л а р ы н д а  0,1–0,2% ефир йаьы олан биткиляр (занбаг, ветиверийа) нисбятян аздыр. Eфир йаьы алындыгдан сонра Е.б.-ин туллантыларыndan пийли техники йаьыn, бязи гиймятли фиксатоrların (склареол) алınmasında сцни эцбря вя силос кими истифадя олунур.


    Azәrb.-da 800-dәn artıq E.b. mәlumdur. Yabanı E.b. az tәdarük edilir. Zaqatala dayaq mәntәqәsindә qızılgül, lavanda, Abşeron subtropik bitkilәr tәcrübә st.-nda, Bilgәhdә zәfәran becәrilir.

     

    EFİRYAĞLI BİTKİLƏR

    ЕФИРЙАЬЛЫ БИТКИЛЯР – чичяк, йарпаг, кюк вя с. органларындан ефир йаьы алмаг цчцн беъярилян биткиляр. Ян чох чятирчичяклиляр, додагчичяклиляр, мцряк- кябчичяклиляр, эцлчичяклиляр вя с. фясилялярdяn olan биткилярдя синтез олунур. Е.б.-ин вятяни тропик вя субтропик юлкялярдир. Яксяриййяти бириллик вя чохиллик отлардыр, щямчинин йарымкол, кол вя аьаълар да вар. Щяр бир ефирйаьлы биткидя она мяхсус ефир йаьы ямяля эялир; мигдары вя тяркиби бит- кинин нювцндян, йашындан, йетишдийи иглим вя торпаг шяраитиндян, мящсулун топландыьы вахтдан вя с. асылыдыр. Е.б. ятриййат, косметика вя йейинти сянайеси цчцн лазым олан ефир йаьларынын алынмасында, щямчинин тибдя, байтарлыгда, кулинарийада
    эениш истифадя олунур.


    Е.б. алынан мящсулун хцсусиййятиня эюря 3 група бюлцнцр. Тохумлу Е.б.-ин (даькешнини, ъиря, зиря, разйана вя с.) тохумунун тяркибиндя 1–4,5 % ефир йаьы, 12–22% пийли техники йаь, o т Е.б.-ин (ятиршащ, лаванда, наня, Ъянуби Гафгаз пишикнаняси, кякликоту) тяркибиндя 0,1– 1,0%, бязян 1,5–3,5% ефир йаьы олур. Ч и ч я к л и Е.б.-ин (гызылэцл, жасмин, сцсян, янбяр сцрвяси вя с.) чичякляриндян ъцзи мигдарда ефир йаьы алыныр.  К ю к  вя к  ю  к ц м с о в л а р ы н д а  0,1–0,2% ефир йаьы олан биткиляр (занбаг, ветиверийа) нисбятян аздыр. Eфир йаьы алындыгдан сонра Е.б.-ин туллантыларыndan пийли техники йаьыn, бязи гиймятли фиксатоrların (склареол) алınmasında сцни эцбря вя силос кими истифадя олунур.


    Azәrb.-da 800-dәn artıq E.b. mәlumdur. Yabanı E.b. az tәdarük edilir. Zaqatala dayaq mәntәqәsindә qızılgül, lavanda, Abşeron subtropik bitkilәr tәcrübә st.-nda, Bilgәhdә zәfәran becәrilir.