EKZOQÁMİYA (ekzo … + yun. γάμος – nigah) – ibtidai icma quruluşu dövründә qohum (nәsil, fratriya), bәzәn lokal (icma) kollektiv üzvlәri arasında nigah münasibәtlәrini qadağan edәn adәt (daha sonrakı vaxtlarda da saxlanmışdır). İbtidai cәmiyyәtdә E. daha geniş yayılmışdı, buna bәzәn qәbilә endoqamiyası da qoşulurdu. Bәzәn E. daha geniş kütlәni әhatә edirdi (mәs., Avstraliya aborigenlәrindә). İbtidai icmanın dağılması vә xüsusi mülkiyyәtin meydana gәlmәsi ilә E. aradan çıxdı. E.-nın çoxsaylı nәzәriyyәlәrinin mәnşәyi, әsasәn, 3 qrupda birlәşdirilir. Bәzi tәdqiqatçılar (L.Q.Morqan vә b.) E.-nı qan qohumları arasındakı nigahın zәrәrli nәticәsindәn qurtarmaq zәrurәti, digәrlәri (E.Taylor, A.M.Zolotaryov, K.Levi – Stros) sosial әlaqәlәri genişlәndirmәk vә başqa kollektivlәrlә münasibәtlәr yaratmaq cәhdi ilә izah edirlәr. Üçüncü qrup tәdqiqatçılar (S.P.Tolstov, Y.İ.Semyonov) E.-da kollektivdә sosial mühitin yaradılması vasitәsini görürlәr. Çünki cinsi münasibәtlәr vә onlarla müşayiәt olunan münaqişәlәr bu halda daha asan aradan götürülür.