ƏHMƏD III (1673, Hacıoğlupazarı – 1736, İstanbul) – Osmanlı sultanı [1703– 30]. IV Mehmedin oğlu, III Mustafa vә I Əbdülhәmidin atası. 1703 il avqustun 23dә Ədirnәdә II Mustafanın yerinә taxta çıxdı. Ədirnәdә baş vermiş yeniçәri üsyanının iştirakçılarını cәzalandırdı. İstanbula döndükdәn sonra üsyan etmiş bostançılardan 700 nәfәrini saraydan qovdu. III Ə. hakimiyyәtinin ilk 7 ilindә yeddi sәdrәzәm dәyişdi. İspaniya irsi uğrunda müharibәdә vә Rusiya-İsveç müharibәsindә bitәrәf qaldı. 1711 ildә İsveç kralı XII Karlın (Dәmirbaş) osmanlı torpaqlarına sığınması III Ə. ilә Rusiya arasında müharibәyә sәbәb oldu. Prut sәfәri (1711) zamanı orduya komandanlıq edәn Baltaçı Mehmed paşa rusları mühasirәyә alsa da, onların sülh tәklifini (yeniçәrilәrin itaәtsizliyi sәbәbindәn) qәbul etdi. III Ə. sülh şәrtlәrinә әmәl etmәyәn ruslara qarşı yeni sәfәrә hazırlaşmaq üçün Ədirnәyә getdi (1712). Hollandiya vә İngiltәrә elçilәrinin dә iştirak etdiyi danışıqlardan sonra ruslar sülhün şәrtlәrini qismәn yerinә yetirdilәr. XII Karlın İsveçә dönmәk istәyi Osmanlı– Rusiya münasibәtlәrindә yenidәn gәrginlik yaratdı vә Ədirnә sülhünün (1713) bağlanması ilә nәticәlәndi: XII Karl İsveçә qayıtdı, Rusiya Azovu Türkiyәyә geri verdi. 1715 ildә III Ə. Venesiya ilә müharibәyә başladı, Moreyanı vә bir neçә adanı geri aldı, Kritdәki Suda vә Spinalonqa qalalarını әlә keçirdi. 1716 ildә Avstriya ilә müharibәyә başlayan vә Belqradı әldәn verәn Osmanlılar Pojarevats sülh müqavilәlәrini (1718) imzaladılar.
Əfqan tayfalarının basqını nәticәsindә Sәfәvilәr dövlәtinin zәiflәmәsindәn istifadә edәn III Ə. Sәfәvi-Osmanlı müharibәlәrinin növbәti mәrhәlәsinә (1723–27) başladı (bax Sәfәvi-Osmanlı müharibәlәri). Lakin Rusiya ilә münasibәtlәrin gәrginlәşmәsindәn ehtiyat edәrәk İstanbul müqavilәsini (1724) imzaladı. Hәmәdan sülhünә (1727, 4 oktyabr) görә әfqan hakimi Əşrәf III Ə.-i bütün müsәlmanların xәlifәsi kimi tanıdı. 1729 ildә II Tәhmasibin sәrkәrdәsi Nadir xan (bax Nadir şah) Nәhavәnd vә Hәmәdanı geri aldı. Sәfәvilәrlә uğursuz müharibәlәr, dövlәt adamlarının dәbdәbәli hәyat tәrzi, xalqın ağır güzәranı narazılıqlara gәtirib çıxartdı [Patrona Xәlil üsyanı (1730)] vә III Ə. qardaşı oğlu Mehmedin xeyrinә hakimiyyәtdәn әl çәkdi.
III Ə.-in hakimiyyәtinin 1718–30 illәri Osmanlı imperiyasının “Lalә dövrü” adlanır. Bu dövrdә elm vә sәnәt adamları himayә edilmiş, әhalinin savadlılığı artmış, bir çox elmi әsәrlәr osmanlı türkcәsinә tәrcümә olunmuş, İbrahim Mütәfәrrikin tәşәbbüsü ilә ilk türk mәtbәәsi (1727) yaradılmışdır. III Ə. avropasayağı ordu qurmağa çalışmış, riyaziyyatın, kartoqrafiyanın, imperiyanın flora vә faunasının öyrәnilmәsinә dair elmi әsәrlәr nәşr etdirmәyә başlamışdı. İstanbulda bir neçә came tikdirmişdir.
