Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VII CİLD (DƏRMAN - CƏLİLOV)
    ELEKTROKATALİZ

    ELEKTROKATALİZ (elektro... + kataliz) – elektrod materialından vә ya onun sәthinin modifikasiyasından asılı olaraq elektrokimyәvi prosesin sürәtinin, yaxud istiqamәtinin dәyişmәsi. E. termini ümumi stexiometrik tәnliyinә elektrod materialı daxil olmayan proseslәrә (mәs., hidrogen vә oksigenin ayrılması, üzvi birlәşmәlәrin elektrooksidlәşmәsi vә ya elektroreduksiyası vә s.) aiddir. E. termini ilk dәfә 1934 ildә N.İ.Kobozev vә V.V.Monblanova tәrәfindәn istifadә edilmişdir. Elektrokataliz 20 әsrin 60-cı illәrindә yanacaq elementlәrinin yaradılması problemi ilә әlaqәdar müstәqil elmi istiqamәt kimi formalaşmışdır.


    Anod misin hәll olması (Cu→Cu2++2e) vә ya katodda SO2–8 anionun SO2–4 -yә reduksiyası kimi elektrokimyәvi reaksiyalar elektrokatalitik proseslәrә aid deyildir. Bir qayda olaraq elektrokatalitik proseslәr çoxmәrhәlәli olur vә onlardan biri mütlәq bu vә ya digәr komponentlәrin elektrodda adsorbsiyasıdır. Üzvi birlәşmәlәrin platin qrupu metalları üzәrindә elektrooksidlәşmәsi tipik elektrokatalitik prosesdir. “Tәmiz elektrokimyәvi” vә elektrokatalitik reaksiyalar arasında sәrhәd olduqca şәrtidir. Elektrokatalitik vә heterogen katalitik reaksiyaların bir-birindәn әsas fәrqi prosesin sürәtinin elektrod potensialından asılı olmasıdır. E.-in digәr xüsusiyyәti sәth üzәrindә fon elektrolitin adsorbsiyası vә onun elektrod reaksiyalara tәsiridir. Metalın fiziki vә kimyәvi xassәlәrini, onun elektrokatalitik aktivliyi ilә әlaqәlәndirәn dürüst nәzәriyyә (hәtta nisbәtәn sadә vә aydın görünәn elektrokataliz hadisәlәri üçün) mövcud deyildir.


    Aktiv vә selektiv elektrokatalizatorlar iqtisadi cәhәtdәn sәrfәli elektroliz proseslәrin (hidrogen, oksigen, xlor vә s. istehsalında) vә elektrokimyәvi generatorların (hidrogen, oksigen, üzvi yanacaq vә s. әsasında) yaradılması, üzvi vә qeyri-üzvi birlәşmәlәrin elektrosintezinin hәyata keçirilmәsi vә intensivlәşdirilmәsi, müxtәlif vericilәrin işlәnib hazırlanması vә ekoloji problemlәrin hәlli zamanı vacibdir.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
DƏRMAN – CƏLİLOV
    ELEKTROKATALİZ

    ELEKTROKATALİZ (elektro... + kataliz) – elektrod materialından vә ya onun sәthinin modifikasiyasından asılı olaraq elektrokimyәvi prosesin sürәtinin, yaxud istiqamәtinin dәyişmәsi. E. termini ümumi stexiometrik tәnliyinә elektrod materialı daxil olmayan proseslәrә (mәs., hidrogen vә oksigenin ayrılması, üzvi birlәşmәlәrin elektrooksidlәşmәsi vә ya elektroreduksiyası vә s.) aiddir. E. termini ilk dәfә 1934 ildә N.İ.Kobozev vә V.V.Monblanova tәrәfindәn istifadә edilmişdir. Elektrokataliz 20 әsrin 60-cı illәrindә yanacaq elementlәrinin yaradılması problemi ilә әlaqәdar müstәqil elmi istiqamәt kimi formalaşmışdır.


    Anod misin hәll olması (Cu→Cu2++2e) vә ya katodda SO2–8 anionun SO2–4 -yә reduksiyası kimi elektrokimyәvi reaksiyalar elektrokatalitik proseslәrә aid deyildir. Bir qayda olaraq elektrokatalitik proseslәr çoxmәrhәlәli olur vә onlardan biri mütlәq bu vә ya digәr komponentlәrin elektrodda adsorbsiyasıdır. Üzvi birlәşmәlәrin platin qrupu metalları üzәrindә elektrooksidlәşmәsi tipik elektrokatalitik prosesdir. “Tәmiz elektrokimyәvi” vә elektrokatalitik reaksiyalar arasında sәrhәd olduqca şәrtidir. Elektrokatalitik vә heterogen katalitik reaksiyaların bir-birindәn әsas fәrqi prosesin sürәtinin elektrod potensialından asılı olmasıdır. E.-in digәr xüsusiyyәti sәth üzәrindә fon elektrolitin adsorbsiyası vә onun elektrod reaksiyalara tәsiridir. Metalın fiziki vә kimyәvi xassәlәrini, onun elektrokatalitik aktivliyi ilә әlaqәlәndirәn dürüst nәzәriyyә (hәtta nisbәtәn sadә vә aydın görünәn elektrokataliz hadisәlәri üçün) mövcud deyildir.


    Aktiv vә selektiv elektrokatalizatorlar iqtisadi cәhәtdәn sәrfәli elektroliz proseslәrin (hidrogen, oksigen, xlor vә s. istehsalında) vә elektrokimyәvi generatorların (hidrogen, oksigen, üzvi yanacaq vә s. әsasında) yaradılması, üzvi vә qeyri-üzvi birlәşmәlәrin elektrosintezinin hәyata keçirilmәsi vә intensivlәşdirilmәsi, müxtәlif vericilәrin işlәnib hazırlanması vә ekoloji problemlәrin hәlli zamanı vacibdir.

    ELEKTROKATALİZ

    ELEKTROKATALİZ (elektro... + kataliz) – elektrod materialından vә ya onun sәthinin modifikasiyasından asılı olaraq elektrokimyәvi prosesin sürәtinin, yaxud istiqamәtinin dәyişmәsi. E. termini ümumi stexiometrik tәnliyinә elektrod materialı daxil olmayan proseslәrә (mәs., hidrogen vә oksigenin ayrılması, üzvi birlәşmәlәrin elektrooksidlәşmәsi vә ya elektroreduksiyası vә s.) aiddir. E. termini ilk dәfә 1934 ildә N.İ.Kobozev vә V.V.Monblanova tәrәfindәn istifadә edilmişdir. Elektrokataliz 20 әsrin 60-cı illәrindә yanacaq elementlәrinin yaradılması problemi ilә әlaqәdar müstәqil elmi istiqamәt kimi formalaşmışdır.


    Anod misin hәll olması (Cu→Cu2++2e) vә ya katodda SO2–8 anionun SO2–4 -yә reduksiyası kimi elektrokimyәvi reaksiyalar elektrokatalitik proseslәrә aid deyildir. Bir qayda olaraq elektrokatalitik proseslәr çoxmәrhәlәli olur vә onlardan biri mütlәq bu vә ya digәr komponentlәrin elektrodda adsorbsiyasıdır. Üzvi birlәşmәlәrin platin qrupu metalları üzәrindә elektrooksidlәşmәsi tipik elektrokatalitik prosesdir. “Tәmiz elektrokimyәvi” vә elektrokatalitik reaksiyalar arasında sәrhәd olduqca şәrtidir. Elektrokatalitik vә heterogen katalitik reaksiyaların bir-birindәn әsas fәrqi prosesin sürәtinin elektrod potensialından asılı olmasıdır. E.-in digәr xüsusiyyәti sәth üzәrindә fon elektrolitin adsorbsiyası vә onun elektrod reaksiyalara tәsiridir. Metalın fiziki vә kimyәvi xassәlәrini, onun elektrokatalitik aktivliyi ilә әlaqәlәndirәn dürüst nәzәriyyә (hәtta nisbәtәn sadә vә aydın görünәn elektrokataliz hadisәlәri üçün) mövcud deyildir.


    Aktiv vә selektiv elektrokatalizatorlar iqtisadi cәhәtdәn sәrfәli elektroliz proseslәrin (hidrogen, oksigen, xlor vә s. istehsalında) vә elektrokimyәvi generatorların (hidrogen, oksigen, üzvi yanacaq vә s. әsasında) yaradılması, üzvi vә qeyri-üzvi birlәşmәlәrin elektrosintezinin hәyata keçirilmәsi vә intensivlәşdirilmәsi, müxtәlif vericilәrin işlәnib hazırlanması vә ekoloji problemlәrin hәlli zamanı vacibdir.