Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VII CİLD (DƏRMAN - CƏLİLOV)
    ELEKTROMAQNİT İNDUKSİYASI

    ELEKTROMAQNİT İNDUKSİYASI– dәyişәn maqnit sahәsindә vә ya hәrәkәt edәn sabit maqnit sahәsindә yerlәşәn keçirici konturda elektrik hәrәkәt qüvvәsinin (induksiya e.h.q.-nin) yaranması. Bu e.h.q.-nin doğurduğu elektrik cәrәyanı  i n d u k s i y a  c ә r ә y a n ı adlanır. E.i. 1831 ildә ingilis fiziki M. Faradey (ondan asılı olmayaraq 1832 ildә Amerika alimi C. Henri) tәrәfindәn kәşf edilmişdir. Faradey qanununa әsasәn, konturda induksiya e.h.q. (εi) bu konturla mәhdudlanmış S sәthindәn keçәn Ф maqnit selinin t zamanına görә dәyişmә sürәti ilә düz mütәnasibdir:   
                                                                                        

    k mütәnasiblik әmsalı Qauss vahidlәr sistemindә 1/c-yә, Si-dә isә 1-ә bәrabәrdir. Bu ifadә Faradey qanunu adlanır. Onun sağ tәrәfindәki mәnfi işarәsi Lens qaydasına uyğun olaraq induksiya cәrәyanının istiqamәtini tәyin edir. Sabit maqnit sahәsindә induksiya e.h.q. o halda baş verir ki, konturla mәhdudlanmış sәthdәn keçәn maqnit seli zamana görә dәyişsin, yәni kontur özünün hәrәkәti zamanı maqnit induksiya xәtlәrini kәssin (xәtlәr boyunca hәrәkәt zamanı ΔФ =0 olur vә e.h.q. yaranmır).


    İnduksiya e.h.q. Maksvell tәnliklәrinә әsasәn, maqnit sahәsinin zamana görә dәyişmәsi nәticәsindә yaranan burulğanlı elektrik sahәsi qüvvәlәrinin vahid yükün qapalı kontur boyunca hәrәkәti zamanı gördüyü işә bәrabәrdir.


    E.i. elektrik cәrәyanı generatorlarının, transformatorların vә s. işinin әsasını tәşkil edir.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
DƏRMAN – CƏLİLOV
    ELEKTROMAQNİT İNDUKSİYASI

    ELEKTROMAQNİT İNDUKSİYASI– dәyişәn maqnit sahәsindә vә ya hәrәkәt edәn sabit maqnit sahәsindә yerlәşәn keçirici konturda elektrik hәrәkәt qüvvәsinin (induksiya e.h.q.-nin) yaranması. Bu e.h.q.-nin doğurduğu elektrik cәrәyanı  i n d u k s i y a  c ә r ә y a n ı adlanır. E.i. 1831 ildә ingilis fiziki M. Faradey (ondan asılı olmayaraq 1832 ildә Amerika alimi C. Henri) tәrәfindәn kәşf edilmişdir. Faradey qanununa әsasәn, konturda induksiya e.h.q. (εi) bu konturla mәhdudlanmış S sәthindәn keçәn Ф maqnit selinin t zamanına görә dәyişmә sürәti ilә düz mütәnasibdir:   
                                                                                        

    k mütәnasiblik әmsalı Qauss vahidlәr sistemindә 1/c-yә, Si-dә isә 1-ә bәrabәrdir. Bu ifadә Faradey qanunu adlanır. Onun sağ tәrәfindәki mәnfi işarәsi Lens qaydasına uyğun olaraq induksiya cәrәyanının istiqamәtini tәyin edir. Sabit maqnit sahәsindә induksiya e.h.q. o halda baş verir ki, konturla mәhdudlanmış sәthdәn keçәn maqnit seli zamana görә dәyişsin, yәni kontur özünün hәrәkәti zamanı maqnit induksiya xәtlәrini kәssin (xәtlәr boyunca hәrәkәt zamanı ΔФ =0 olur vә e.h.q. yaranmır).


    İnduksiya e.h.q. Maksvell tәnliklәrinә әsasәn, maqnit sahәsinin zamana görә dәyişmәsi nәticәsindә yaranan burulğanlı elektrik sahәsi qüvvәlәrinin vahid yükün qapalı kontur boyunca hәrәkәti zamanı gördüyü işә bәrabәrdir.


    E.i. elektrik cәrәyanı generatorlarının, transformatorların vә s. işinin әsasını tәşkil edir.

    ELEKTROMAQNİT İNDUKSİYASI

    ELEKTROMAQNİT İNDUKSİYASI– dәyişәn maqnit sahәsindә vә ya hәrәkәt edәn sabit maqnit sahәsindә yerlәşәn keçirici konturda elektrik hәrәkәt qüvvәsinin (induksiya e.h.q.-nin) yaranması. Bu e.h.q.-nin doğurduğu elektrik cәrәyanı  i n d u k s i y a  c ә r ә y a n ı adlanır. E.i. 1831 ildә ingilis fiziki M. Faradey (ondan asılı olmayaraq 1832 ildә Amerika alimi C. Henri) tәrәfindәn kәşf edilmişdir. Faradey qanununa әsasәn, konturda induksiya e.h.q. (εi) bu konturla mәhdudlanmış S sәthindәn keçәn Ф maqnit selinin t zamanına görә dәyişmә sürәti ilә düz mütәnasibdir:   
                                                                                        

    k mütәnasiblik әmsalı Qauss vahidlәr sistemindә 1/c-yә, Si-dә isә 1-ә bәrabәrdir. Bu ifadә Faradey qanunu adlanır. Onun sağ tәrәfindәki mәnfi işarәsi Lens qaydasına uyğun olaraq induksiya cәrәyanının istiqamәtini tәyin edir. Sabit maqnit sahәsindә induksiya e.h.q. o halda baş verir ki, konturla mәhdudlanmış sәthdәn keçәn maqnit seli zamana görә dәyişsin, yәni kontur özünün hәrәkәti zamanı maqnit induksiya xәtlәrini kәssin (xәtlәr boyunca hәrәkәt zamanı ΔФ =0 olur vә e.h.q. yaranmır).


    İnduksiya e.h.q. Maksvell tәnliklәrinә әsasәn, maqnit sahәsinin zamana görә dәyişmәsi nәticәsindә yaranan burulğanlı elektrik sahәsi qüvvәlәrinin vahid yükün qapalı kontur boyunca hәrәkәti zamanı gördüyü işә bәrabәrdir.


    E.i. elektrik cәrәyanı generatorlarının, transformatorların vә s. işinin әsasını tәşkil edir.