Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VII CİLD (DƏRMAN - CƏLİLOV)
    ELEKTRON TUTULMASI

    ELEKTRÓN TUTULMASI – nüvәnin, atomun daxili örtüklәrinin (K, L vә s.) birindәn elektronu spontan zәbt etmәsi vә eyni zamanda elektron neytrinosunu buraxması prosesi. Bu zaman nüvәnin Z yükü (atom nömrәsi) 1 vahid azalır, A kütlә әdәdi isә dәyişmәz qalır:

     

    Beta-parçalanmanın başqa növlәri kimi E.t. da zәif qarşılıqlı tәsirlә şәrtlәnir. Ona görә dә vahid zamanda E.t. (uyğun olaraq yarımparçalanma dövrü) ehtimalı böyüklüyünә görә β+– vә β–– parçalanmalarında olan tәrtibdәdir.

    Atomun elektron örtüyündә әmәlә gәlәn vakansiyanı digәr örtüklәrin elektronları doldurur vә nәticәdә xarakteristik rentgen şüasının bir vә ya bir neçә kvantı (yaxud da uyğun oje-elektron) buraxılır. E.t. o zaman mümkün olur ki, X nüvәsinin kütlәsi (enerji vahidlәrindә) Y atomunun kütlәsindәn X atomunda zәbt edilәn elektronun rabitә enerjisinә nisbәtәn böyük olsun. Bu böyüklük 2mc2 = 1,02 MeV-u (m – sükunәtdә olan elektronun kütlәsi, c – işığın sürәtidir) keçәrsә, β+ – parçalanma E.t. ilә rәqabәt aparmağa başlayır. E.t. yapon fiziklәri X. Yukava vә S. Sakata tәrәfindәn 1936 ildә qabaqcadan söylәnilmiş vә 1938 ildә amerikalı fizik L. Alvares tәrәfindәn müşahidә edilmişdir.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
DƏRMAN – CƏLİLOV
    ELEKTRON TUTULMASI

    ELEKTRÓN TUTULMASI – nüvәnin, atomun daxili örtüklәrinin (K, L vә s.) birindәn elektronu spontan zәbt etmәsi vә eyni zamanda elektron neytrinosunu buraxması prosesi. Bu zaman nüvәnin Z yükü (atom nömrәsi) 1 vahid azalır, A kütlә әdәdi isә dәyişmәz qalır:

     

    Beta-parçalanmanın başqa növlәri kimi E.t. da zәif qarşılıqlı tәsirlә şәrtlәnir. Ona görә dә vahid zamanda E.t. (uyğun olaraq yarımparçalanma dövrü) ehtimalı böyüklüyünә görә β+– vә β–– parçalanmalarında olan tәrtibdәdir.

    Atomun elektron örtüyündә әmәlә gәlәn vakansiyanı digәr örtüklәrin elektronları doldurur vә nәticәdә xarakteristik rentgen şüasının bir vә ya bir neçә kvantı (yaxud da uyğun oje-elektron) buraxılır. E.t. o zaman mümkün olur ki, X nüvәsinin kütlәsi (enerji vahidlәrindә) Y atomunun kütlәsindәn X atomunda zәbt edilәn elektronun rabitә enerjisinә nisbәtәn böyük olsun. Bu böyüklük 2mc2 = 1,02 MeV-u (m – sükunәtdә olan elektronun kütlәsi, c – işığın sürәtidir) keçәrsә, β+ – parçalanma E.t. ilә rәqabәt aparmağa başlayır. E.t. yapon fiziklәri X. Yukava vә S. Sakata tәrәfindәn 1936 ildә qabaqcadan söylәnilmiş vә 1938 ildә amerikalı fizik L. Alvares tәrәfindәn müşahidә edilmişdir.

    ELEKTRON TUTULMASI

    ELEKTRÓN TUTULMASI – nüvәnin, atomun daxili örtüklәrinin (K, L vә s.) birindәn elektronu spontan zәbt etmәsi vә eyni zamanda elektron neytrinosunu buraxması prosesi. Bu zaman nüvәnin Z yükü (atom nömrәsi) 1 vahid azalır, A kütlә әdәdi isә dәyişmәz qalır:

     

    Beta-parçalanmanın başqa növlәri kimi E.t. da zәif qarşılıqlı tәsirlә şәrtlәnir. Ona görә dә vahid zamanda E.t. (uyğun olaraq yarımparçalanma dövrü) ehtimalı böyüklüyünә görә β+– vә β–– parçalanmalarında olan tәrtibdәdir.

    Atomun elektron örtüyündә әmәlә gәlәn vakansiyanı digәr örtüklәrin elektronları doldurur vә nәticәdә xarakteristik rentgen şüasının bir vә ya bir neçә kvantı (yaxud da uyğun oje-elektron) buraxılır. E.t. o zaman mümkün olur ki, X nüvәsinin kütlәsi (enerji vahidlәrindә) Y atomunun kütlәsindәn X atomunda zәbt edilәn elektronun rabitә enerjisinә nisbәtәn böyük olsun. Bu böyüklük 2mc2 = 1,02 MeV-u (m – sükunәtdә olan elektronun kütlәsi, c – işığın sürәtidir) keçәrsә, β+ – parçalanma E.t. ilә rәqabәt aparmağa başlayır. E.t. yapon fiziklәri X. Yukava vә S. Sakata tәrәfindәn 1936 ildә qabaqcadan söylәnilmiş vә 1938 ildә amerikalı fizik L. Alvares tәrәfindәn müşahidә edilmişdir.