Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VII CİLD (DƏRMAN - CƏLİLOV)
    ELEKTROSİNTEZ

    ELEKTROSİNTEZ, e l e k t r o k i m y ә v i s i n t e z – kimyәvi birlәşmәlәrin elektroliz prosesi ilә alınma üsulu. Anod kimi adәtәn, Pb(IV), Ni, Mn(IV) vә digәr metalların oksidlәri, nәcib me tal lar (Pt, Ir, Ru), qrafit vә onun modifikasiyası (piroqrafit), katod kimi isә çox vaxt Pb, Hg, Cu, Zn, Ni, Fe vә ya başqa metallar istifadә olunur. İlkin maddә polyar hәlledicidә (su, kiçikmolekullu alifatik spirtlәr, asetonitril, DMFA, diok san) hәll edilir. İlkin maddә molekulları mәhlulda ionlara dissosiasiya edirsә, elәcә dә ilkin maddә polyar funksional qruplu üzvi birlәşmәdirsә, E. proseslәri daha sәmәrәli olur.

    İlkin maddә elektrolit olmadıqda sistemә elektrokeçiricilik xassәsi verәn, lakin elektrod prosesindә iştirak etmәyәn maddә (fon elektrolit) әlavә etmәk lazımdır. İlkin maddә istifadә olunan polyar hәlledicidә (mәs., suda) hәll olmursa, sistemә su da hәllolan vә ilkin maddәni hәlledәn hәlledici әlavә edilir. Bu üsul çox vaxt üzvi bir lәşmә lә rin E.-i zamanı tәtbiq edilir.
    Sәnayedә elektrooksidlәşmә әsasında qeyri-üzvi oksidlәşdiricilәr (hipoxloritlәr, xloratlar, perxloratlar, HClO4, H2S2O8, KMnO4) alınır. Üzvi birlәşmәlәrin alınmasın da elektro oksidlәşmәdәn, hәm dә elektroreduksiyadan istifadә olunur. Mәs., anodda sebasin turşusu, qurğuşunun tetraalkil törәmәlәri, flüor-üzvi birlәşmәlәr; katodda adipodinitril alınır. Üzvü birlәşmәlәrin E.-i sulu mәhlullarda, üzvi hәlledicilәrdә (kiçikmolekullu spirtlәr, DMFA vә s.), su vә üzvi hәlledicilәr qarışığında hәyata keçirilir. Bәzi üzvi birlәşmәlәr elektrod üzәrindә deyil, katalizator daşıyıcıların (mediatorların) – polivalent metalların duzları, oksigen saxlayan anionların iştirakı ilә mәhlulun hәcmindә alınır.
    Әd.: Т о м и л о в А.Р., С м и р н о в В.А, К а г а н Е.Ш. Глентрохимические синтезы органических препаратов. Ростов-на-Дону, 1981; Е к и м е н к о Л.М., С е р и ш е в Г.А. Глентрохимический синтез неорганических соединений. M., 1984.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
DƏRMAN – CƏLİLOV
    ELEKTROSİNTEZ

    ELEKTROSİNTEZ, e l e k t r o k i m y ә v i s i n t e z – kimyәvi birlәşmәlәrin elektroliz prosesi ilә alınma üsulu. Anod kimi adәtәn, Pb(IV), Ni, Mn(IV) vә digәr metalların oksidlәri, nәcib me tal lar (Pt, Ir, Ru), qrafit vә onun modifikasiyası (piroqrafit), katod kimi isә çox vaxt Pb, Hg, Cu, Zn, Ni, Fe vә ya başqa metallar istifadә olunur. İlkin maddә polyar hәlledicidә (su, kiçikmolekullu alifatik spirtlәr, asetonitril, DMFA, diok san) hәll edilir. İlkin maddә molekulları mәhlulda ionlara dissosiasiya edirsә, elәcә dә ilkin maddә polyar funksional qruplu üzvi birlәşmәdirsә, E. proseslәri daha sәmәrәli olur.

    İlkin maddә elektrolit olmadıqda sistemә elektrokeçiricilik xassәsi verәn, lakin elektrod prosesindә iştirak etmәyәn maddә (fon elektrolit) әlavә etmәk lazımdır. İlkin maddә istifadә olunan polyar hәlledicidә (mәs., suda) hәll olmursa, sistemә su da hәllolan vә ilkin maddәni hәlledәn hәlledici әlavә edilir. Bu üsul çox vaxt üzvi bir lәşmә lә rin E.-i zamanı tәtbiq edilir.
    Sәnayedә elektrooksidlәşmә әsasında qeyri-üzvi oksidlәşdiricilәr (hipoxloritlәr, xloratlar, perxloratlar, HClO4, H2S2O8, KMnO4) alınır. Üzvi birlәşmәlәrin alınmasın da elektro oksidlәşmәdәn, hәm dә elektroreduksiyadan istifadә olunur. Mәs., anodda sebasin turşusu, qurğuşunun tetraalkil törәmәlәri, flüor-üzvi birlәşmәlәr; katodda adipodinitril alınır. Üzvü birlәşmәlәrin E.-i sulu mәhlullarda, üzvi hәlledicilәrdә (kiçikmolekullu spirtlәr, DMFA vә s.), su vә üzvi hәlledicilәr qarışığında hәyata keçirilir. Bәzi üzvi birlәşmәlәr elektrod üzәrindә deyil, katalizator daşıyıcıların (mediatorların) – polivalent metalların duzları, oksigen saxlayan anionların iştirakı ilә mәhlulun hәcmindә alınır.
    Әd.: Т о м и л о в А.Р., С м и р н о в В.А, К а г а н Е.Ш. Глентрохимические синтезы органических препаратов. Ростов-на-Дону, 1981; Е к и м е н к о Л.М., С е р и ш е в Г.А. Глентрохимический синтез неорганических соединений. M., 1984.

    ELEKTROSİNTEZ

    ELEKTROSİNTEZ, e l e k t r o k i m y ә v i s i n t e z – kimyәvi birlәşmәlәrin elektroliz prosesi ilә alınma üsulu. Anod kimi adәtәn, Pb(IV), Ni, Mn(IV) vә digәr metalların oksidlәri, nәcib me tal lar (Pt, Ir, Ru), qrafit vә onun modifikasiyası (piroqrafit), katod kimi isә çox vaxt Pb, Hg, Cu, Zn, Ni, Fe vә ya başqa metallar istifadә olunur. İlkin maddә polyar hәlledicidә (su, kiçikmolekullu alifatik spirtlәr, asetonitril, DMFA, diok san) hәll edilir. İlkin maddә molekulları mәhlulda ionlara dissosiasiya edirsә, elәcә dә ilkin maddә polyar funksional qruplu üzvi birlәşmәdirsә, E. proseslәri daha sәmәrәli olur.

    İlkin maddә elektrolit olmadıqda sistemә elektrokeçiricilik xassәsi verәn, lakin elektrod prosesindә iştirak etmәyәn maddә (fon elektrolit) әlavә etmәk lazımdır. İlkin maddә istifadә olunan polyar hәlledicidә (mәs., suda) hәll olmursa, sistemә su da hәllolan vә ilkin maddәni hәlledәn hәlledici әlavә edilir. Bu üsul çox vaxt üzvi bir lәşmә lә rin E.-i zamanı tәtbiq edilir.
    Sәnayedә elektrooksidlәşmә әsasında qeyri-üzvi oksidlәşdiricilәr (hipoxloritlәr, xloratlar, perxloratlar, HClO4, H2S2O8, KMnO4) alınır. Üzvi birlәşmәlәrin alınmasın da elektro oksidlәşmәdәn, hәm dә elektroreduksiyadan istifadә olunur. Mәs., anodda sebasin turşusu, qurğuşunun tetraalkil törәmәlәri, flüor-üzvi birlәşmәlәr; katodda adipodinitril alınır. Üzvü birlәşmәlәrin E.-i sulu mәhlullarda, üzvi hәlledicilәrdә (kiçikmolekullu spirtlәr, DMFA vә s.), su vә üzvi hәlledicilәr qarışığında hәyata keçirilir. Bәzi üzvi birlәşmәlәr elektrod üzәrindә deyil, katalizator daşıyıcıların (mediatorların) – polivalent metalların duzları, oksigen saxlayan anionların iştirakı ilә mәhlulun hәcmindә alınır.
    Әd.: Т о м и л о в А.Р., С м и р н о в В.А, К а г а н Е.Ш. Глентрохимические синтезы органических препаратов. Ростов-на-Дону, 1981; Е к и м е н к о Л.М., С е р и ш е в Г.А. Глентрохимический синтез неорганических соединений. M., 1984.