ƏQLİ NƏTİCƏ – bir vә ya bir neçә mühakimәdәn (hökmdәn) yeni mühakimәnin (nәticәnin) yarandığı mәntiqi fәaliyyәt prosesi. Alınan nәticә hәm dә yeni biliyin әldә edilmәsidir. Hökmdәn nәticәyә keçid hәmişә müәyyәn mәntiq qaydaları (nәticә çıxarmaq qaydaları) üzrә baş verir. Ə.n.-dә hökmlәrin vә nәticәlәrin ayrılması vә strukturunun müәyyәnlәşdirilmәsi onun mәntiqi tәhlilini tәşkil edir. Eyni mәntiqi nәticә vә qanunlar әsasında baş verәn Ə.n.-lәr eyni mәntiqi formalı Ə.n.-lәrdir. Belәliklә, Ə.n.-lәrin tәhlili, onların mәntiqi formalarını da
aşkarlamaq mәqsәdi daşıyır. Ə.n. xarici alәmi abstrakt tәfәkkür sәviyyәsindә dәrk edәn tәfәkkür formasıdır. Hәr bir düzgün Ə.n. “әgәr hökm düzgündürsә, nәticәdә düzgün olmalıdır” şәrtini ödәmәlidir. Ə.n.-nin gedişindә mәntiq qanunları vә nәticә qaydaları pozulmursa, demәk bu şәr tәәmәl edilmişdir. Əgәr tәfәkkür prosesindә hökmlәrdәn bәzilәri buraxılırsa, onun әsasında duran nәticә qaydaları vә mәntiq qanunları aydın ifadә olunmur. Bu, Ə.n.-dә sәhvlәrә yol açır. Mәntiq düzgün Ə.n.-ni qeyri-düzgün Ə.n.-dәn fәrqlәndirmәk üsullarını müәyyәnlәşdirir vә bununla da mәntiqi sәhvlәrin qarşısını almağa, yaxud onları düzәltmәyә kömәk edir. Adәtәn, mühakimәlәr vә sübutlar Ə.n.-dә elә halqanı tәşkil edir ki, burada әvvәlki Ə.n.-nin yekunu sonrakı Ə.n.-nin hökmü olur. Sübutun düzgünlüyünün şәrti tәkcә sübutun әsasında duran başlanğıc hökmlәrin hәqiqiliyi deyil, eyni zamanda onun tәrkibindә yer alan hәr bir Ə.n.-nin düzgünlüyüdür. Ə.n.-lәr deduktiv Ə.n. vә induktiv Ə.n.-yә bölünür (bax Deduksiya, İnduksiya). Tәfәkkür prosesindә Ə.n. praktik әhәmiyyәt kәsb edir. Bütün elmi müddәalar Ə.n. vasitәsilә formalaşır.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
ƏQLİ NƏTİCƏ – bir vә ya bir neçә mühakimәdәn (hökmdәn) yeni mühakimәnin (nәticәnin) yarandığı mәntiqi fәaliyyәt prosesi. Alınan nәticә hәm dә yeni biliyin әldә edilmәsidir. Hökmdәn nәticәyә keçid hәmişә müәyyәn mәntiq qaydaları (nәticә çıxarmaq qaydaları) üzrә baş verir. Ə.n.-dә hökmlәrin vә nәticәlәrin ayrılması vә strukturunun müәyyәnlәşdirilmәsi onun mәntiqi tәhlilini tәşkil edir. Eyni mәntiqi nәticә vә qanunlar әsasında baş verәn Ə.n.-lәr eyni mәntiqi formalı Ə.n.-lәrdir. Belәliklә, Ə.n.-lәrin tәhlili, onların mәntiqi formalarını da
aşkarlamaq mәqsәdi daşıyır. Ə.n. xarici alәmi abstrakt tәfәkkür sәviyyәsindә dәrk edәn tәfәkkür formasıdır. Hәr bir düzgün Ə.n. “әgәr hökm düzgündürsә, nәticәdә düzgün olmalıdır” şәrtini ödәmәlidir. Ə.n.-nin gedişindә mәntiq qanunları vә nәticә qaydaları pozulmursa, demәk bu şәr tәәmәl edilmişdir. Əgәr tәfәkkür prosesindә hökmlәrdәn bәzilәri buraxılırsa, onun әsasında duran nәticә qaydaları vә mәntiq qanunları aydın ifadә olunmur. Bu, Ə.n.-dә sәhvlәrә yol açır. Mәntiq düzgün Ə.n.-ni qeyri-düzgün Ə.n.-dәn fәrqlәndirmәk üsullarını müәyyәnlәşdirir vә bununla da mәntiqi sәhvlәrin qarşısını almağa, yaxud onları düzәltmәyә kömәk edir. Adәtәn, mühakimәlәr vә sübutlar Ə.n.-dә elә halqanı tәşkil edir ki, burada әvvәlki Ə.n.-nin yekunu sonrakı Ə.n.-nin hökmü olur. Sübutun düzgünlüyünün şәrti tәkcә sübutun әsasında duran başlanğıc hökmlәrin hәqiqiliyi deyil, eyni zamanda onun tәrkibindә yer alan hәr bir Ə.n.-nin düzgünlüyüdür. Ə.n.-lәr deduktiv Ə.n. vә induktiv Ə.n.-yә bölünür (bax Deduksiya, İnduksiya). Tәfәkkür prosesindә Ə.n. praktik әhәmiyyәt kәsb edir. Bütün elmi müddәalar Ə.n. vasitәsilә formalaşır.
ƏQLİ NƏTİCƏ – bir vә ya bir neçә mühakimәdәn (hökmdәn) yeni mühakimәnin (nәticәnin) yarandığı mәntiqi fәaliyyәt prosesi. Alınan nәticә hәm dә yeni biliyin әldә edilmәsidir. Hökmdәn nәticәyә keçid hәmişә müәyyәn mәntiq qaydaları (nәticә çıxarmaq qaydaları) üzrә baş verir. Ə.n.-dә hökmlәrin vә nәticәlәrin ayrılması vә strukturunun müәyyәnlәşdirilmәsi onun mәntiqi tәhlilini tәşkil edir. Eyni mәntiqi nәticә vә qanunlar әsasında baş verәn Ə.n.-lәr eyni mәntiqi formalı Ə.n.-lәrdir. Belәliklә, Ə.n.-lәrin tәhlili, onların mәntiqi formalarını da
aşkarlamaq mәqsәdi daşıyır. Ə.n. xarici alәmi abstrakt tәfәkkür sәviyyәsindә dәrk edәn tәfәkkür formasıdır. Hәr bir düzgün Ə.n. “әgәr hökm düzgündürsә, nәticәdә düzgün olmalıdır” şәrtini ödәmәlidir. Ə.n.-nin gedişindә mәntiq qanunları vә nәticә qaydaları pozulmursa, demәk bu şәr tәәmәl edilmişdir. Əgәr tәfәkkür prosesindә hökmlәrdәn bәzilәri buraxılırsa, onun әsasında duran nәticә qaydaları vә mәntiq qanunları aydın ifadә olunmur. Bu, Ə.n.-dә sәhvlәrә yol açır. Mәntiq düzgün Ə.n.-ni qeyri-düzgün Ə.n.-dәn fәrqlәndirmәk üsullarını müәyyәnlәşdirir vә bununla da mәntiqi sәhvlәrin qarşısını almağa, yaxud onları düzәltmәyә kömәk edir. Adәtәn, mühakimәlәr vә sübutlar Ə.n.-dә elә halqanı tәşkil edir ki, burada әvvәlki Ə.n.-nin yekunu sonrakı Ə.n.-nin hökmü olur. Sübutun düzgünlüyünün şәrti tәkcә sübutun әsasında duran başlanğıc hökmlәrin hәqiqiliyi deyil, eyni zamanda onun tәrkibindә yer alan hәr bir Ə.n.-nin düzgünlüyüdür. Ə.n.-lәr deduktiv Ə.n. vә induktiv Ə.n.-yә bölünür (bax Deduksiya, İnduksiya). Tәfәkkür prosesindә Ə.n. praktik әhәmiyyәt kәsb edir. Bütün elmi müddәalar Ə.n. vasitәsilә formalaşır.
