ƏLİ SUAVİ (Ali Suavi) (8.11.1839, İstanbul – 20.5.1878, İstanbul) – türk ictimai vә siyasi xadimi, jurnalist, “Yeni osmanlılar” cәmiyyәtinin banilәri vә rәhbәrlәrindәn biri. Kağız tacirinin oğludur. İlk tәhsilini Rüşdiyyә mәktәbindә almış, әrәb, fars, ingilis vә fransız dillәrini öyrәnmişdir. İstanbulda hәrbi idarәdә katib, Bursa rüşdiyyә mәktәbindә müәllim (1856), Simavda rüşdiyyә vә mәdrәsәdә müәllim vә katib (1858), Mәktәbi-Sultanidә (Qalatasaray liseyi) müdir (1877) işlәmişdir. “Müxbir” (İstanbul) qәzetindәki mәqalәlәrindә hökumәt әleyhinә çıxdığına görә Kastamonuya sürgün olunmuş (1867), iki aydan sonra Avropaya qaçmışdır. Mühacirәt zamanında “Müxbir” (1867, London), “Hürriyyәt” (1868, London), daşbasma üsulu ilә “Ülum” (1869–70, Paris; 1870–71, Lion) qәzetlәrini buraxmışdır. Fәlsәfә, filologiya, tarix, coğrafiya, әdәbiyyat, siyasәt, sosiologiya, iqtisadiyyat vә dini mәsәlәlәrlә mәşğul olan Ə.S. “Qamus ul-ülum vә-l-maarif” (“Elmlәr vә biliklәr lügәti”) Qәrb üslublu ilk türk ensiklopediyasını tәrtib etmişdir. Ə.S. Osmanlı dövlәtinin parlament sistemi әsasında idarә olunması fikrini irәli sürmüşdü. Türk dilinә “Lisani-Osmani” deyilmәsinin әleyhinә çıxaraq dilin sadәlәşdirilmәsini, latın әlifbasına keçmәyi, hәmçinin elmi terminlәrin latıncadan alınmasını tәklif etmişdir. Ə.S. dinin dövlәtdәn ayrılması, dini islahatların keçirilmәsi, xütbәlәrin hәr millәtin öz dilindә oxunması ideyalarını dәstәklәmişdir. 1876 ildә İstanbula qayıtmasına icazә verilmiş, II Əbdülhәmid tәrәfindәn lәğv olunan 1876 il konstitusiyasını bәrpa etmәk mәqsәdilә 1877 ildә gizli silahlı üsyan hazırlamışdı. Ə.S.-nin başçılığı ilә 250 nәfәrlik üsyançı dәstә 1878 il mayın 20-dә sultan II Əbdülhәmidi taxtdan salmağa cәhd göstәrmişdir. Üsyan baş tutmamış, Ə.S. başından vurularaq öldürülmüşdür. 14 kitabı vә 4 tәrcümә әsәri var.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
ƏLİ SUAVİ (Ali Suavi) (8.11.1839, İstanbul – 20.5.1878, İstanbul) – türk ictimai vә siyasi xadimi, jurnalist, “Yeni osmanlılar” cәmiyyәtinin banilәri vә rәhbәrlәrindәn biri. Kağız tacirinin oğludur. İlk tәhsilini Rüşdiyyә mәktәbindә almış, әrәb, fars, ingilis vә fransız dillәrini öyrәnmişdir. İstanbulda hәrbi idarәdә katib, Bursa rüşdiyyә mәktәbindә müәllim (1856), Simavda rüşdiyyә vә mәdrәsәdә müәllim vә katib (1858), Mәktәbi-Sultanidә (Qalatasaray liseyi) müdir (1877) işlәmişdir. “Müxbir” (İstanbul) qәzetindәki mәqalәlәrindә hökumәt әleyhinә çıxdığına görә Kastamonuya sürgün olunmuş (1867), iki aydan sonra Avropaya qaçmışdır. Mühacirәt zamanında “Müxbir” (1867, London), “Hürriyyәt” (1868, London), daşbasma üsulu ilә “Ülum” (1869–70, Paris; 1870–71, Lion) qәzetlәrini buraxmışdır. Fәlsәfә, filologiya, tarix, coğrafiya, әdәbiyyat, siyasәt, sosiologiya, iqtisadiyyat vә dini mәsәlәlәrlә mәşğul olan Ə.S. “Qamus ul-ülum vә-l-maarif” (“Elmlәr vә biliklәr lügәti”) Qәrb üslublu ilk türk ensiklopediyasını tәrtib etmişdir. Ə.S. Osmanlı dövlәtinin parlament sistemi әsasında idarә olunması fikrini irәli sürmüşdü. Türk dilinә “Lisani-Osmani” deyilmәsinin әleyhinә çıxaraq dilin sadәlәşdirilmәsini, latın әlifbasına keçmәyi, hәmçinin elmi terminlәrin latıncadan alınmasını tәklif etmişdir. Ə.S. dinin dövlәtdәn ayrılması, dini islahatların keçirilmәsi, xütbәlәrin hәr millәtin öz dilindә oxunması ideyalarını dәstәklәmişdir. 1876 ildә İstanbula qayıtmasına icazә verilmiş, II Əbdülhәmid tәrәfindәn lәğv olunan 1876 il konstitusiyasını bәrpa etmәk mәqsәdilә 1877 ildә gizli silahlı üsyan hazırlamışdı. Ə.S.-nin başçılığı ilә 250 nәfәrlik üsyançı dәstә 1878 il mayın 20-dә sultan II Əbdülhәmidi taxtdan salmağa cәhd göstәrmişdir. Üsyan baş tutmamış, Ə.S. başından vurularaq öldürülmüşdür. 14 kitabı vә 4 tәrcümә әsәri var.
ƏLİ SUAVİ (Ali Suavi) (8.11.1839, İstanbul – 20.5.1878, İstanbul) – türk ictimai vә siyasi xadimi, jurnalist, “Yeni osmanlılar” cәmiyyәtinin banilәri vә rәhbәrlәrindәn biri. Kağız tacirinin oğludur. İlk tәhsilini Rüşdiyyә mәktәbindә almış, әrәb, fars, ingilis vә fransız dillәrini öyrәnmişdir. İstanbulda hәrbi idarәdә katib, Bursa rüşdiyyә mәktәbindә müәllim (1856), Simavda rüşdiyyә vә mәdrәsәdә müәllim vә katib (1858), Mәktәbi-Sultanidә (Qalatasaray liseyi) müdir (1877) işlәmişdir. “Müxbir” (İstanbul) qәzetindәki mәqalәlәrindә hökumәt әleyhinә çıxdığına görә Kastamonuya sürgün olunmuş (1867), iki aydan sonra Avropaya qaçmışdır. Mühacirәt zamanında “Müxbir” (1867, London), “Hürriyyәt” (1868, London), daşbasma üsulu ilә “Ülum” (1869–70, Paris; 1870–71, Lion) qәzetlәrini buraxmışdır. Fәlsәfә, filologiya, tarix, coğrafiya, әdәbiyyat, siyasәt, sosiologiya, iqtisadiyyat vә dini mәsәlәlәrlә mәşğul olan Ə.S. “Qamus ul-ülum vә-l-maarif” (“Elmlәr vә biliklәr lügәti”) Qәrb üslublu ilk türk ensiklopediyasını tәrtib etmişdir. Ə.S. Osmanlı dövlәtinin parlament sistemi әsasında idarә olunması fikrini irәli sürmüşdü. Türk dilinә “Lisani-Osmani” deyilmәsinin әleyhinә çıxaraq dilin sadәlәşdirilmәsini, latın әlifbasına keçmәyi, hәmçinin elmi terminlәrin latıncadan alınmasını tәklif etmişdir. Ə.S. dinin dövlәtdәn ayrılması, dini islahatların keçirilmәsi, xütbәlәrin hәr millәtin öz dilindә oxunması ideyalarını dәstәklәmişdir. 1876 ildә İstanbula qayıtmasına icazә verilmiş, II Əbdülhәmid tәrәfindәn lәğv olunan 1876 il konstitusiyasını bәrpa etmәk mәqsәdilә 1877 ildә gizli silahlı üsyan hazırlamışdı. Ə.S.-nin başçılığı ilә 250 nәfәrlik üsyançı dәstә 1878 il mayın 20-dә sultan II Əbdülhәmidi taxtdan salmağa cәhd göstәrmişdir. Üsyan baş tutmamış, Ə.S. başından vurularaq öldürülmüşdür. 14 kitabı vә 4 tәrcümә әsәri var.
