ƏRDƏŞİR I, A r t a ş i r P a p a k a n (tәqr. 180–241) – İranda Sasanilәr sülalәsinin banisi vә ilk şahәnşahı [226–241]. I Ə.-in babası Sasan Pars (Fars) vil.-nin paytaxtı İstәxrdә baş mәbәdin kahini idi. I Ə.-in atası Papak әvvәllәr İstәxrdә baş kahin olmuş, sonra isә Ə.-in kömәyilә Parsı әlә keçirmişdi. I Ə. Parfiya hökmdarı V Artabanın [209–224] vassalı olan Darabgird (Parsda qala) hakiminin yanında xidmәt edirdi. Tәqr. 200 ildә bu qalanı әlә keçirәn Ə. tezliklә bütün Parsı, Kirman vә Gәyi (indiki İsfahan) özünә tabe etdi, zadәgan vә kahinlәrә arxalanaraq V Artabana qarşı çıxdı. 224 il aprelin 28-dә Hürmüzdәgan düzündә (indiki Xuzistan) V Artabanı qәti mәğlub etdi; Parfiya padşahlığına son qoyuldu. I Ə. İran “Şahәnşahı” (“şahlar şahı”) titulunu qәbul edib taxta çıxdı. İlk vaxtlar әsasәn İran әyalәtlәrini öz hakimiyyәti altında birlәşdirәn I Ə.-in sonralar Mesopotamiya vә Ermәnistan uğrunda Roma ilә mübarizәsi vә Şәrqdә apardığı müharibәlәr Sasanilәr dövlәtinin әrazisini xeyli genişlәndirdi. I Ə. dövründә Avestanın yeni redaktәsinә başlanıldı.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
ƏRDƏŞİR I, A r t a ş i r P a p a k a n (tәqr. 180–241) – İranda Sasanilәr sülalәsinin banisi vә ilk şahәnşahı [226–241]. I Ə.-in babası Sasan Pars (Fars) vil.-nin paytaxtı İstәxrdә baş mәbәdin kahini idi. I Ə.-in atası Papak әvvәllәr İstәxrdә baş kahin olmuş, sonra isә Ə.-in kömәyilә Parsı әlә keçirmişdi. I Ə. Parfiya hökmdarı V Artabanın [209–224] vassalı olan Darabgird (Parsda qala) hakiminin yanında xidmәt edirdi. Tәqr. 200 ildә bu qalanı әlә keçirәn Ə. tezliklә bütün Parsı, Kirman vә Gәyi (indiki İsfahan) özünә tabe etdi, zadәgan vә kahinlәrә arxalanaraq V Artabana qarşı çıxdı. 224 il aprelin 28-dә Hürmüzdәgan düzündә (indiki Xuzistan) V Artabanı qәti mәğlub etdi; Parfiya padşahlığına son qoyuldu. I Ə. İran “Şahәnşahı” (“şahlar şahı”) titulunu qәbul edib taxta çıxdı. İlk vaxtlar әsasәn İran әyalәtlәrini öz hakimiyyәti altında birlәşdirәn I Ə.-in sonralar Mesopotamiya vә Ermәnistan uğrunda Roma ilә mübarizәsi vә Şәrqdә apardığı müharibәlәr Sasanilәr dövlәtinin әrazisini xeyli genişlәndirdi. I Ə. dövründә Avestanın yeni redaktәsinә başlanıldı.
ƏRDƏŞİR I, A r t a ş i r P a p a k a n (tәqr. 180–241) – İranda Sasanilәr sülalәsinin banisi vә ilk şahәnşahı [226–241]. I Ə.-in babası Sasan Pars (Fars) vil.-nin paytaxtı İstәxrdә baş mәbәdin kahini idi. I Ə.-in atası Papak әvvәllәr İstәxrdә baş kahin olmuş, sonra isә Ə.-in kömәyilә Parsı әlә keçirmişdi. I Ə. Parfiya hökmdarı V Artabanın [209–224] vassalı olan Darabgird (Parsda qala) hakiminin yanında xidmәt edirdi. Tәqr. 200 ildә bu qalanı әlә keçirәn Ə. tezliklә bütün Parsı, Kirman vә Gәyi (indiki İsfahan) özünә tabe etdi, zadәgan vә kahinlәrә arxalanaraq V Artabana qarşı çıxdı. 224 il aprelin 28-dә Hürmüzdәgan düzündә (indiki Xuzistan) V Artabanı qәti mәğlub etdi; Parfiya padşahlığına son qoyuldu. I Ə. İran “Şahәnşahı” (“şahlar şahı”) titulunu qәbul edib taxta çıxdı. İlk vaxtlar әsasәn İran әyalәtlәrini öz hakimiyyәti altında birlәşdirәn I Ə.-in sonralar Mesopotamiya vә Ermәnistan uğrunda Roma ilә mübarizәsi vә Şәrqdә apardığı müharibәlәr Sasanilәr dövlәtinin әrazisini xeyli genişlәndirdi. I Ə. dövründә Avestanın yeni redaktәsinә başlanıldı.
