ƏTƏNƏLİLƏR – ali yırtıcılar (Eutheria), onurğalı heyvanlar infrasinfi (әvvәllәr sinif sayılırdı). Ən yüksәk tәşәkkül tapmış mәmәlilәr. Əsl Ə.-in fәrqlәndirici xüsusiyyәti boğazlıq dövründә ananın balalıq divarı ilә rüşeym arasında әlaqә yaratmasıdır. Balalar kisәlilәrә nisbәtәn daha inkişaf etmiş doğulur, süd әmmәyi bacarır, bәzi növlәrdә isә doğulduqdan sonra tezliklә anaları ilә gәzirlәr. Dişilәrdә bala kisәsi yoxdur. Diş sistemi heterodontdur, dişlәrin 2 generasiyası var: süd dişlәri vә daimi dişlәr. Baş beyindә ikincili beyin tağı (neopallium) yaxşı inkişaf etmişdir; sağ vә sol paylar döyәnәk cisimlә birlәşmişdir. İlk Ə. 100 mln.-dan çox (bәzi mәlumatlara görә 160 mln.-adәk) il bundan әvvәl dinozavrlarla eyni dövrdә yaşamışdır. Tәqr. 30 dәstәyә ayrılmış Ə.-in 20-yәdәk dәstәsi müasir mәmәlilәrdir. Dünyada (hava vә Dünya okeanı daxil olmaqla) bütün mühitlәrdә yayılmışdır. Yerüstü, yeraltı, ağac, hava vә su mühitindә yaşayırlar. Ə. arasında әtyeyәn, bitkiyeyәn vә qarışıq qidalanan növlәri var. Tәbii biogeosenozlarda, bir qayda olaraq, mühityaradan növlәr rolunu oynayırlar. Ə.-in әhlilәşdirilmişlәri k.t. heyvanları kimi böyük әhәmiyyәtә malikdir. Bir çox növü ov vә qәnimәt ovu obyektidir.
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2007 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2009 |
| ISBN: | 978-9952-441-02-4 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2010 |
| ISBN: | 978-9952-441-05-5 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2011 |
| ISBN: | 978-9952-441-07-9 |
| Səhifələrin sayı: | 604 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində) |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2012 |
| ISBN: | 978-9952-441-01-7 |
| Səhifələrin sayı: | 881 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2013 |
| ISBN: | 978-9952-441-03-1 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili: | 2014 |
| ISBN: | 978-9952-441-10-9 |
| Səhifələrin sayı: | 592 |
| Sərlövhə: | Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD |
| Nəşriyyat: | "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi |
| Nəşr yeri: | Bakı |
| Nəşr ili | 2015 |
| ISBN: | 978-9952-441-11-6 |
| Səhifələrin sayı: | 608 |
ƏTƏNƏLİLƏR – ali yırtıcılar (Eutheria), onurğalı heyvanlar infrasinfi (әvvәllәr sinif sayılırdı). Ən yüksәk tәşәkkül tapmış mәmәlilәr. Əsl Ə.-in fәrqlәndirici xüsusiyyәti boğazlıq dövründә ananın balalıq divarı ilә rüşeym arasında әlaqә yaratmasıdır. Balalar kisәlilәrә nisbәtәn daha inkişaf etmiş doğulur, süd әmmәyi bacarır, bәzi növlәrdә isә doğulduqdan sonra tezliklә anaları ilә gәzirlәr. Dişilәrdә bala kisәsi yoxdur. Diş sistemi heterodontdur, dişlәrin 2 generasiyası var: süd dişlәri vә daimi dişlәr. Baş beyindә ikincili beyin tağı (neopallium) yaxşı inkişaf etmişdir; sağ vә sol paylar döyәnәk cisimlә birlәşmişdir. İlk Ə. 100 mln.-dan çox (bәzi mәlumatlara görә 160 mln.-adәk) il bundan әvvәl dinozavrlarla eyni dövrdә yaşamışdır. Tәqr. 30 dәstәyә ayrılmış Ə.-in 20-yәdәk dәstәsi müasir mәmәlilәrdir. Dünyada (hava vә Dünya okeanı daxil olmaqla) bütün mühitlәrdә yayılmışdır. Yerüstü, yeraltı, ağac, hava vә su mühitindә yaşayırlar. Ə. arasında әtyeyәn, bitkiyeyәn vә qarışıq qidalanan növlәri var. Tәbii biogeosenozlarda, bir qayda olaraq, mühityaradan növlәr rolunu oynayırlar. Ə.-in әhlilәşdirilmişlәri k.t. heyvanları kimi böyük әhәmiyyәtә malikdir. Bir çox növü ov vә qәnimәt ovu obyektidir.
ƏTƏNƏLİLƏR – ali yırtıcılar (Eutheria), onurğalı heyvanlar infrasinfi (әvvәllәr sinif sayılırdı). Ən yüksәk tәşәkkül tapmış mәmәlilәr. Əsl Ə.-in fәrqlәndirici xüsusiyyәti boğazlıq dövründә ananın balalıq divarı ilә rüşeym arasında әlaqә yaratmasıdır. Balalar kisәlilәrә nisbәtәn daha inkişaf etmiş doğulur, süd әmmәyi bacarır, bәzi növlәrdә isә doğulduqdan sonra tezliklә anaları ilә gәzirlәr. Dişilәrdә bala kisәsi yoxdur. Diş sistemi heterodontdur, dişlәrin 2 generasiyası var: süd dişlәri vә daimi dişlәr. Baş beyindә ikincili beyin tağı (neopallium) yaxşı inkişaf etmişdir; sağ vә sol paylar döyәnәk cisimlә birlәşmişdir. İlk Ə. 100 mln.-dan çox (bәzi mәlumatlara görә 160 mln.-adәk) il bundan әvvәl dinozavrlarla eyni dövrdә yaşamışdır. Tәqr. 30 dәstәyә ayrılmış Ə.-in 20-yәdәk dәstәsi müasir mәmәlilәrdir. Dünyada (hava vә Dünya okeanı daxil olmaqla) bütün mühitlәrdә yayılmışdır. Yerüstü, yeraltı, ağac, hava vә su mühitindә yaşayırlar. Ə. arasında әtyeyәn, bitkiyeyәn vә qarışıq qidalanan növlәri var. Tәbii biogeosenozlarda, bir qayda olaraq, mühityaradan növlәr rolunu oynayırlar. Ə.-in әhlilәşdirilmişlәri k.t. heyvanları kimi böyük әhәmiyyәtә malikdir. Bir çox növü ov vә qәnimәt ovu obyektidir.
