Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VIII CİLD (ENOLLAR - FEDDİN Konstantin Aleksandroviç)
    ƏYRİXƏTLİ İNTEQRAL

    ƏYRİXƏTLİ İNTEQRAL – müstәvidә vә ya fәzada әyri xәtt boyunca inteqral. I növ vә II növ Ə.i. var. I növ Ə.i., mәs., dәyişәn sıxlıqlı material әyrisinin kütlәsinin hesablanmasında ortaya çıxır vә

      c f (M )ds

    kimi işarә edilir, burada C – verilmiş әyri, ds – onun qövsünün diferensialı, f(M) isә әyri üzәrindә M nöqtәsinin funksiyasıdır (sıxlıq). Bu inteqral uyğun inteqral cәmlәrinin limitini tәsvir edir (bax İnteqral). C әyrisi y = y(x), a хb tәnliklәri ilә verilәn müstәvi әyrisi olduqda I növ Ə.i. parçada inteqrala gәtirilir:

     

    II növ Ə.i., mәs., qüvvә sahәsinin işinә aid mәsәlәdә ortaya çıxır. Müstәvinin әyri halında

     ∫c P(x, y)dx +Q(x, y)dy

    şәklindә olur, burada P(x, y) vә Q(x, y) – C üzәrindә verilәn funksiyalardır (sahәnin komponentlәri). O hәm dә uyğun inteqral cәmlәrinin limitidir. Qapalı әyri üzrә II növ Ə.i. çox vaxt

    ƒPdx + Qdy

    kimi işarә edilir.

    II növ Ə.i. parçada inteqrala



    düsturu ilә (burada x = x(t), y = y(t) C әyrisinin  parametrik  şәkildә  tәnliklәridir, α ≤ t ≤ β), I növ Ə.i.-a isә 

    düsturu ilә gәtirilir, burada φ – OX oxu ilә әyrinin toxunanı arasında, qövsün uz.-nun artması tәrәfә istiqamәtlәnmiş bucaqdır.

    İlk dәfә A.Kleronun (1743) işlәrindә rast gәlinәn  Ə.i.-ı ümumi şәkildә  elmә O.Koşi daxil etmişdir (1825).

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ENOLLAR – FEDDİN Konstantin Aleksandroviç
    ƏYRİXƏTLİ İNTEQRAL

    ƏYRİXƏTLİ İNTEQRAL – müstәvidә vә ya fәzada әyri xәtt boyunca inteqral. I növ vә II növ Ə.i. var. I növ Ə.i., mәs., dәyişәn sıxlıqlı material әyrisinin kütlәsinin hesablanmasında ortaya çıxır vә

      c f (M )ds

    kimi işarә edilir, burada C – verilmiş әyri, ds – onun qövsünün diferensialı, f(M) isә әyri üzәrindә M nöqtәsinin funksiyasıdır (sıxlıq). Bu inteqral uyğun inteqral cәmlәrinin limitini tәsvir edir (bax İnteqral). C әyrisi y = y(x), a хb tәnliklәri ilә verilәn müstәvi әyrisi olduqda I növ Ə.i. parçada inteqrala gәtirilir:

     

    II növ Ə.i., mәs., qüvvә sahәsinin işinә aid mәsәlәdә ortaya çıxır. Müstәvinin әyri halında

     ∫c P(x, y)dx +Q(x, y)dy

    şәklindә olur, burada P(x, y) vә Q(x, y) – C üzәrindә verilәn funksiyalardır (sahәnin komponentlәri). O hәm dә uyğun inteqral cәmlәrinin limitidir. Qapalı әyri üzrә II növ Ə.i. çox vaxt

    ƒPdx + Qdy

    kimi işarә edilir.

    II növ Ə.i. parçada inteqrala



    düsturu ilә (burada x = x(t), y = y(t) C әyrisinin  parametrik  şәkildә  tәnliklәridir, α ≤ t ≤ β), I növ Ə.i.-a isә 

    düsturu ilә gәtirilir, burada φ – OX oxu ilә әyrinin toxunanı arasında, qövsün uz.-nun artması tәrәfә istiqamәtlәnmiş bucaqdır.

    İlk dәfә A.Kleronun (1743) işlәrindә rast gәlinәn  Ə.i.-ı ümumi şәkildә  elmә O.Koşi daxil etmişdir (1825).

    ƏYRİXƏTLİ İNTEQRAL

    ƏYRİXƏTLİ İNTEQRAL – müstәvidә vә ya fәzada әyri xәtt boyunca inteqral. I növ vә II növ Ə.i. var. I növ Ə.i., mәs., dәyişәn sıxlıqlı material әyrisinin kütlәsinin hesablanmasında ortaya çıxır vә

      c f (M )ds

    kimi işarә edilir, burada C – verilmiş әyri, ds – onun qövsünün diferensialı, f(M) isә әyri üzәrindә M nöqtәsinin funksiyasıdır (sıxlıq). Bu inteqral uyğun inteqral cәmlәrinin limitini tәsvir edir (bax İnteqral). C әyrisi y = y(x), a хb tәnliklәri ilә verilәn müstәvi әyrisi olduqda I növ Ə.i. parçada inteqrala gәtirilir:

     

    II növ Ə.i., mәs., qüvvә sahәsinin işinә aid mәsәlәdә ortaya çıxır. Müstәvinin әyri halında

     ∫c P(x, y)dx +Q(x, y)dy

    şәklindә olur, burada P(x, y) vә Q(x, y) – C üzәrindә verilәn funksiyalardır (sahәnin komponentlәri). O hәm dә uyğun inteqral cәmlәrinin limitidir. Qapalı әyri üzrә II növ Ə.i. çox vaxt

    ƒPdx + Qdy

    kimi işarә edilir.

    II növ Ə.i. parçada inteqrala



    düsturu ilә (burada x = x(t), y = y(t) C әyrisinin  parametrik  şәkildә  tәnliklәridir, α ≤ t ≤ β), I növ Ə.i.-a isә 

    düsturu ilә gәtirilir, burada φ – OX oxu ilә әyrinin toxunanı arasında, qövsün uz.-nun artması tәrәfә istiqamәtlәnmiş bucaqdır.

    İlk dәfә A.Kleronun (1743) işlәrindә rast gәlinәn  Ə.i.-ı ümumi şәkildә  elmә O.Koşi daxil etmişdir (1825).