Azərbaycan Milli Ensiklopediyası
VIII CİLD (ENOLLAR - FEDDİN Konstantin Aleksandroviç)
    ƏZGİL

    ƏZGİL (Mespilus) – gülçiçәklilәr fәsilәsindәn bitki cinsi. Meyvә bitkisidir. Bir növü var – alman Ə.-i, adi Ə., yaxud Qafqaz Ə.-i (M. germanica). Yabanı halda, әsasәn, Qәrbi Avropanın, Krımın, Ön Asiyanın aşağı dağ qurşağında vә Orta Asiyanın c.-q.-indә bitir. Şimali Amerikada yabanılaşmış Sterna Ə.-i (M. canescens) xüsusi növ kimi tәsvir edilmişdir. Yarpağınıtökәn alçaqboy lu (3–6 m), birevli ağac, yaxud keçәtüklü, tikanlı zoğları olan kollardır (becәrilәni tikan sızdır). Yarpaqları lansetvarı, yaxud ellips şәkilli, tamkәnarlı, yaxud dişli olub spiral şәklindәdir, çiçәklәri isә iri vә ağ olub, zoğların ucunda tәk-tәk yerlәşir. Meyvәsi kiçik (diametri 2–3 sm, becәrilәn Ə.-in meyvәsi 5–7 sm, kütlәsi 10 q-dan artıq), kürәşәkilli, armudvarı, yaxud ellipsşәkillidir; qonurumtul, yaxud qonurumtul-sarı rәngli, iri toxumlu olur. Lәti qәhvәyi rәngdә, turş, büzücüdür; tәrkibindә şәkәr (17%-әdәk), pektin, aşı maddәsi, C vitamini, alma turşusu vә s. var. Meyvәsi sentyabrın axırı – oktyabrda yetişir; uzun müddәt ağacda qalır vә don vurduqda şirinlәşir. Tәzә halda yeyilir, turşuya qoyulur vә s. Yarpaqları, qabığı vә kal meyvәlәrindәn dәri aşılanmasında, oduncağından müxtәlif әşyalar düzәltmәk üçün istifadә olunur. Ə. isti vә işıqsevәn, kölgәyә vә quraqlığadavamlı, nisbәtәn şaxtayadavamlıdır. Zәif turşulu torpaqlarda yaxşı bitir. Balkan y-ası ölkәlәri, Türkiyә, İran, İraq, Azәrb., Türk. vә Dağ.-da yetişdirilir. Ə. toxum vә qәlәmlә çoxaldılır; әsasәn, yemişan, heyva vә armuda calaq etmәklә becәrilir. Çox vaxt Ə.-dәn yapon eriobotriyası (sәhvәn yapon Ə.-i adlanır) üçün calaqaltı kimi istifadә olunur. 

      

    Гафгаз язэили (Mespilus germanica), чичяйи вя мейвяси.

Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (Azərbaycan dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2007
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, I CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2009
ISBN: 978-9952-441-02-4
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, II CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2010
ISBN: 978-9952-441-05-5
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, III CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2011
ISBN: 978-9952-441-07-9
Səhifələrin sayı: 604
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, “Azərbaycan” xüsusi cildi (rus dilində)
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2012
ISBN: 978-9952-441-01-7
Səhifələrin sayı: 881
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, IV CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2013
ISBN: 978-9952-441-03-1
Səhifələrin sayı: 608
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili: 2014
ISBN: 978-9952-441-10-9
Səhifələrin sayı: 592
Sərlövhə: Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VI CİLD
Nəşriyyat: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi
Nəşr yeri: Bakı
Nəşr ili 2015
ISBN: 978-9952-441-11-6
Səhifələrin sayı: 608
ENOLLAR – FEDDİN Konstantin Aleksandroviç
    ƏZGİL

    ƏZGİL (Mespilus) – gülçiçәklilәr fәsilәsindәn bitki cinsi. Meyvә bitkisidir. Bir növü var – alman Ə.-i, adi Ə., yaxud Qafqaz Ə.-i (M. germanica). Yabanı halda, әsasәn, Qәrbi Avropanın, Krımın, Ön Asiyanın aşağı dağ qurşağında vә Orta Asiyanın c.-q.-indә bitir. Şimali Amerikada yabanılaşmış Sterna Ə.-i (M. canescens) xüsusi növ kimi tәsvir edilmişdir. Yarpağınıtökәn alçaqboy lu (3–6 m), birevli ağac, yaxud keçәtüklü, tikanlı zoğları olan kollardır (becәrilәni tikan sızdır). Yarpaqları lansetvarı, yaxud ellips şәkilli, tamkәnarlı, yaxud dişli olub spiral şәklindәdir, çiçәklәri isә iri vә ağ olub, zoğların ucunda tәk-tәk yerlәşir. Meyvәsi kiçik (diametri 2–3 sm, becәrilәn Ə.-in meyvәsi 5–7 sm, kütlәsi 10 q-dan artıq), kürәşәkilli, armudvarı, yaxud ellipsşәkillidir; qonurumtul, yaxud qonurumtul-sarı rәngli, iri toxumlu olur. Lәti qәhvәyi rәngdә, turş, büzücüdür; tәrkibindә şәkәr (17%-әdәk), pektin, aşı maddәsi, C vitamini, alma turşusu vә s. var. Meyvәsi sentyabrın axırı – oktyabrda yetişir; uzun müddәt ağacda qalır vә don vurduqda şirinlәşir. Tәzә halda yeyilir, turşuya qoyulur vә s. Yarpaqları, qabığı vә kal meyvәlәrindәn dәri aşılanmasında, oduncağından müxtәlif әşyalar düzәltmәk üçün istifadә olunur. Ə. isti vә işıqsevәn, kölgәyә vә quraqlığadavamlı, nisbәtәn şaxtayadavamlıdır. Zәif turşulu torpaqlarda yaxşı bitir. Balkan y-ası ölkәlәri, Türkiyә, İran, İraq, Azәrb., Türk. vә Dağ.-da yetişdirilir. Ə. toxum vә qәlәmlә çoxaldılır; әsasәn, yemişan, heyva vә armuda calaq etmәklә becәrilir. Çox vaxt Ə.-dәn yapon eriobotriyası (sәhvәn yapon Ə.-i adlanır) üçün calaqaltı kimi istifadә olunur. 

      

    Гафгаз язэили (Mespilus germanica), чичяйи вя мейвяси.

    ƏZGİL

    ƏZGİL (Mespilus) – gülçiçәklilәr fәsilәsindәn bitki cinsi. Meyvә bitkisidir. Bir növü var – alman Ə.-i, adi Ə., yaxud Qafqaz Ə.-i (M. germanica). Yabanı halda, әsasәn, Qәrbi Avropanın, Krımın, Ön Asiyanın aşağı dağ qurşağında vә Orta Asiyanın c.-q.-indә bitir. Şimali Amerikada yabanılaşmış Sterna Ə.-i (M. canescens) xüsusi növ kimi tәsvir edilmişdir. Yarpağınıtökәn alçaqboy lu (3–6 m), birevli ağac, yaxud keçәtüklü, tikanlı zoğları olan kollardır (becәrilәni tikan sızdır). Yarpaqları lansetvarı, yaxud ellips şәkilli, tamkәnarlı, yaxud dişli olub spiral şәklindәdir, çiçәklәri isә iri vә ağ olub, zoğların ucunda tәk-tәk yerlәşir. Meyvәsi kiçik (diametri 2–3 sm, becәrilәn Ə.-in meyvәsi 5–7 sm, kütlәsi 10 q-dan artıq), kürәşәkilli, armudvarı, yaxud ellipsşәkillidir; qonurumtul, yaxud qonurumtul-sarı rәngli, iri toxumlu olur. Lәti qәhvәyi rәngdә, turş, büzücüdür; tәrkibindә şәkәr (17%-әdәk), pektin, aşı maddәsi, C vitamini, alma turşusu vә s. var. Meyvәsi sentyabrın axırı – oktyabrda yetişir; uzun müddәt ağacda qalır vә don vurduqda şirinlәşir. Tәzә halda yeyilir, turşuya qoyulur vә s. Yarpaqları, qabığı vә kal meyvәlәrindәn dәri aşılanmasında, oduncağından müxtәlif әşyalar düzәltmәk üçün istifadә olunur. Ə. isti vә işıqsevәn, kölgәyә vә quraqlığadavamlı, nisbәtәn şaxtayadavamlıdır. Zәif turşulu torpaqlarda yaxşı bitir. Balkan y-ası ölkәlәri, Türkiyә, İran, İraq, Azәrb., Türk. vә Dağ.-da yetişdirilir. Ə. toxum vә qәlәmlә çoxaldılır; әsasәn, yemişan, heyva vә armuda calaq etmәklә becәrilir. Çox vaxt Ə.-dәn yapon eriobotriyası (sәhvәn yapon Ə.-i adlanır) üçün calaqaltı kimi istifadә olunur. 

      

    Гафгаз язэили (Mespilus germanica), чичяйи вя мейвяси.